Nynorsk
| novnorvega | ||
| Nynorsk | ||
| lingvo • norma lingvo • skribita lingvo • formo de norvega lingvo • moderna lingvo | ||
|---|---|---|
| norvega lingvo | ||
| Parolata en | Norvegio | |
| Skribo | Latina skribo | |
| Lingvistika klasifiko | ||
| Hindeŭropa lingvaro | ||
| Oficiala statuso | ||
| Reguligita de | Lingvokonsilio de Norvegio | |
| Lingvaj kodoj | ||
| Lingvaj kodoj | ||
| ISO 639-1 | nn | |
| ISO 639-2 | nno | |
| ISO 639-3 | nno | |
| Glottolog | norw1262 | |
| Angla nomo | Nynorsk | |
| Franca nomo | nynorsk | |
| Vikipedio | ||
Nynorsk [ninorsk] / [ninoŝk] ("novnorvega") estas interdialekta normlingvo konstruita de Ivar Aasen surbaze de konservemaj norvegaj dialektoj kaj finkreita en 1850. Kvankam la lingvo estis kreita nur antaŭ ĉ. 150 jaroj, ĝin uzas sole kelkaj centmiloj da norvegoj, kvankam estas multe pli da homoj kiuj sentas sin ankaŭ forte ligitaj al ĝi.
Ĝi intertempe estas la dua plej vaste uzata maniero por skribi la norvegan lingvon, post bokmål. La novnorvega apartenas al okcidentskandinavaj lingvoj same kiel la islanda kaj la feroa.[1] Ĝi
La ĉefa principo, kiun Aasen sekvis kreante la novnorvegan, estis etimologia kaj morfologia konsekvenco. Alia grava trajto de nynorsk estas purismo.[2] Aasen celis anstataŭigi kiel eble plej multajn pruntovortojn el la dana kaj la germana kaj internaciajn vortojn per originaj norvegaj vortoj, uzante la riĉecon de la norvegaj dialektoj. Dum multaj reformoj nynorsk tamen pruntoprenis amason de fremdaj vortoj, sed plu evitindas la t.n. anbehe(i)telse-vortoj, t.e. vortoj kun germandevenaj afiksoj kiel an-, be-, ge-, er-, -he(i)t kaj -else.[3] Por nynorsk estas ankaŭ tipe, ke ĝi evitas oficialstilan lingvaĵon: por la norvega tio estas longaj frazoj, verbaj substantivigoj, pasivo, genitivo k.s.
Aasen preferis kamparajn dialektojn (kiel pli proksimajn al la malnovnorvega kaj tial pli norvegajn laŭ li) al urbaj dialektoj, kiuj suferis fortan influon de la dana. Tial lia lingvo komence nomiĝis landsmål, t.e. "kampara lingvo" (sed ankaŭ "lingvo de la lando"). En 1929 ĝi oficiale ricevis la nomon nynorsk.[4] Sed la vorto landsmål estas uzata ĝis nun por indiki la novnorvegan uzatan ĝis la komenco de la 20-a jarcento, ĉar ĝi havas rimarkeblajn diferencojn de la moderna nynorsk, multe ŝanĝita de la ŝtato dum provoj unuigi nynorsk kaj bokmål.[5] Ekzistas ankaŭ homoj, kiuj provas daŭrigi la tradicion de landsmål kaj skribi simile al ĝi niatempe; ilia formo de nynorsk nomiĝas ofte høgnorsk ("altnorvega").[6]
Ekde 1885 nynorsk havas statuson de ŝtata lingvo same kiel bokmål.[7] 11,9% de la norvega popolo loĝas en komunumoj kiuj elektis uzi nynorsk kiel la preferatan skriblingvon por siaj oficialaj dokumentoj.
La respondeca organizo por kaj nynorsk kaj bokmål estas Språkrådet ("La Lingvokonsilio").[8]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ https://en.wikibooks.org/wiki/Introduction_to_Nynorsk/Nynorsk_and_the_other_Nordic_languages (angle)
- ↑ https://nn.wikipedia.org/wiki/Nynorsk (norvege)
- ↑ https://nn.wikipedia.org/wiki/Anbeheitelse (norvege)
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Nynorsk#History (angle)
- ↑ https://nn.wikipedia.org/wiki/Samnorsk (norvege)
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Høgnorsk (angle)
- ↑ https://nn.wikipedia.org/wiki/Jamstellingsvedtaket (norvege)
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Language_Council_of_Norway (angle)
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]- Bokmål
- Bokmål kaj nynorsk
- Noregs Mållag
- Normlingvo
- Norvega lingvo
- Ottar Grepstad
- Slepp nynorsken til!
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Pri Nynorsk en SIL angle
- Pri Nynorsk en Ethnologue (angle)
- Kanto Signe Llita estas kantata en la novnorvega ("nynorsk")
