Hradec Králové

Hradec Králové
germane Königgrätz
urbo
Hradec Králové – Granda placo, katedralo de sankta Spirito kaj Blanka turo
Flago Blazono
Oficiala nomo: Hradec Králové
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Regiono Hradec Králové
Distrikto	Distrikto Hradec Králové
Administra municipo	Hradec Králové
Historia regiono	Bohemio
Tipo de urbo	Statuta urbo
Memorindaĵoj	Blanka turo
Riveroj	Elbo, Orlice
Situo	Hradec Králové
- alteco	235 m s. m.
- koordinatoj	50° 12′ 40″ N 15° 50′ 15″ O / 50.21111 °N, 15.83750 °O / 50.21111; 15.83750 (mapo)
Areo	105,61 km² (10 561 ha)
Loĝantaro	93 906 (2024)
Denseco	889,18 loĝ./km²
Tabulo	Orientelba tabulo, Orlica tabulo
Fondo	10-a jarcento
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	500 00
NUTS 3	CZ052
NUTS 4	CZ0521
NUTS 5	CZ0521 569810
Katastraj teritorioj	21
Partoj de urbo	21
Bazaj setlejunuoj	84
Situo enkadre de Ĉeĥio
Lokaj partoj de Hradec Králové
Vikimedia Komunejo: Hradec Králové
Retpaĝo: www.hradeckralove.org
Portalo pri Ĉeĥio

Hradec Králové (germane Königgrätz; latine Reginogradecium) estas statuta urbo situanta en Ĉeĥio, Orienta Bohemio, ĉe kunfluejo de la riveroj Elbo kaj Orlice. Ĉefurbo de la Regiono Hradec Králové, sidejo de episkopejo, de Universitato de Hradec Králové kaj de medicina kaj farmacia fakultatoj de praga Universitato de Karolo. En 2024 en la urbo vivis 93 906 loĝantoj.

La urba ekonomio estas bazita sur nutraĵindustrio, fotokemia kaj elektronika fabriloj kaj fama manufakturo pri pianoj de marko Petrof (fondita en 1864).

En 1866 apud la proksima vilaĝo Sadová sur la monteto ĉe vilaĝo Chlum okazis la decida batalo ĉe Hradec Králové de la prusa-aŭstria milito.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Skalice (distrikto Hradec Králové), Běleč nad Orlicí, Světí, Blešno, Černilov, Lochenice, Praskačka, Předměřice nad Labem, Divec, Vysoká nad Labem, Všestary (distrikto Hradec Králové), Stěžery, Býšť, Opatovice nad Labem kaj Libišany.

Laŭ arkeologiaj trovaĵoj el ĉirkaŭaĵo de Hradec Králové evidentiĝas, ke la regiono estis priloĝata jam en pratempo kaj romia periodo. Dank al sia avantaĝa situo ĝi havis karakteron de komerca centro. En 1225 la urba burgo kun antaŭgurgejo fariĝis libera reĝa urbo. La reĝo Venceslao la 2-a starigis la urbon parto de doto de ĉeĥaj reĝinoj, kiuj en la burgo vivis kiel vidvinoj. En la 14-a jarcento Hradec Králové fariĝis pro grandeco kaj signifo post Prago la dua plej elstara ĉeĥa urbo. Dum la husanaj militoj la urbo ekstaris surflanke de la husana militestro Jan Žižka (kiu estas entombigita en la urba preĝejo de Sankta Spirito).En 1547 la urbo perdis parton de sia havaĵo kaj politikaj rajtoj pro sia ribelo kontraŭ la imperiestro Ferdinando la 1-a. Kvankam en 1562 la urbon parton rericevis, ĝi perdis ekde tiam sian gvidan pozicion. La urbo estis grave damaĝita dum la tridekjara milito. En 1851 la urbo estis proklamita memstara urbo kaj estis elektita ĝia unua urbestroIgnác Lhotský. En 1857 estis en Hradec konstruita fervojlinio, sekvata de disvolvo de industrio. En 1866 ekster muregaro de la urba fortikaĵo estis decidita milito inter Aŭstrio kaj Prusio - post tiam la fortikaĵo estis nuligita kaj la muregaro detruita. En la 19-a jarcento evoluis kultura vivo - estis fondita muzeo, konstruita teatro de Klicpera kaj ekviglis ankaŭ la loka gimnazio, en kiu studis nemalmultaj ĉeĥaj artistoj (i.a. Alois Jirásek kaj Karel Čapek). Antaŭ kaj post la unua mondmilito la urbo ricevas sian specifan urbanisman karakteron dank al aktivecoj de arkitektoj Jan Kotěra kaj Josef Gočár.

La urbo estas ankaŭ nuntempe elstara ekonomia, kultura kaj kleriga centro de la lando. La historia urbocentro estis en la jaro 1962 proklamita kiel urba monumentrezervejo. Sur ĝia teritorio troviĝas ĉ. 200 protektataj kulturaj memorindaĵoj. Kiel natura protekta zono estis ĉirkaŭ la urba rezervejo en 1991 proklamita urba monumentzono. Sur ĝia teritorio situas preskaŭ 70 protektataj kulturmemorindaĵoj kaj unu nacia memorindaĵo.

• Preĝejo de Sankta Spirito - gotika trinava brika konstruaĵo el 14 jarcento, kun konstruaj kaj dekoraj partoj el sabloŝtono
• Blanka turo
• Renesanca sonorilturo el 1574-1580
• Baroka preĝejo Ĉielenpreno de Virgulino Maria
• Beroka episkopa palaco el 1709-1717
• Baroka kapelo de Sankta Klimento
• Juda sinagogo en novromanika stilo
• Urbanaj domoj surplace - parto de urba monumentrezervejo
• Teatro de Klicpera - novrenesanca konstruaĵo el 1884-1885
• Distrikta biblioteko en novbaroka stilo
• Placo de Masaryk - urbanisma placo
• Placo de Ulrich - urbanisma projekto de Josef Gočár
• Gimnazio de J.K.Tyl - brika konstruaĵo en formo de malfermita libro, projektita de Josef Gočár
• Akvoelektrejo sur Elbo - nacia teknika memorindaĵo, aro da konstruaĵoj kun ponto trans Elbo el 1909-1912
• Parko de Jirásek - urba naturparko ĉe kunfluejo de Elbo kaj Orlice
• Ligna preĝejeto de Sankta Nikolao, el 1502-1510, transportita el Orienta Slovakio

• 
  Episkopa palaco
• 
  Urbanaj domoj
• 
  Muzeo de Orienta Bohemio
• 
• 

En Hradec Králové ekzistas sistemo de urba publika trafiko, ekzistas sume 5 trolebusaj linioj kaj multaj busaj. Unuaj aŭtobusaj linioj estiĝis en jaro 1928, trolebusoj komencis servi de jaro 1949^[1].

Hradec Králové havas direktan trajnan konekton kun Liberec, Pardubice kaj Prago.

• Alessandria en Italio ekde 1961
• Arnhem en Nederlando ekde 1992
• Banská Bystrica en Slovakio ekde 1999
• Breslau en Pollando ekde 2003
• Gießen en Germanio ekde 1990
• Kaštela en Kroatio ekde 1992
• Metz en Francio ekde 2001
• Wałbrzych en Pollando ekde 1991
• Vroclavo en Pollando
• Ĉernihivo en Ukrainio

En Hradec Králové vivis eminenta ĉeĥa esperantisto kaj majstra tradukanto Miloš Lukáš. Tie naskiĝis lia lernanto Zdeněk Hršel. En la urbo funkcias Esperanto-klubo, kiun gvidas Květa Strýhalová.

• Trolebusa transporto en Hradec Králové

• Oficiala urba retpaĝaro
• Virtual show

v • d • r Statutaj urboj en Ĉeĥio 100 000+ Brno ~ Liberec ~ Olomouc ~ Ostrava ~ Plzeň ~ Prago 70 000+ České Budějovice ~ Havířov ~ Hradec Králové ~ Pardubice ~ Ústí nad Labem ~ Zlín 30 000+ Děčín ~ Frýdek-Místek ~ Chomutov ~ Jablonec nad Nisou ~ Jihlava ~ Karlovy Vary ~ Karviná ~ Kladno ~ Mladá Boleslav ~ Most ~Opava ~ Prostějov ~ Přerov ~ Teplice ~ Třinec