Jakob David Applebaum

Feliĉaj ankaŭ ili estas, havante Universitaton, kiu kontaktas praktike la vivon de la Federacio, pro la faktoj ke Profesoro Collinson estas lerta kaj agema Esperantisto, kaj ke la Universitato mem donas la okazon studi la lingvon kaj ĝin uzi alilande. Entute la tre interesa kaj detala historio de la dudek-kvinjara agado de la Federacio estas kroniko pri sindona klopodado de individuaj Esperantistoj, kiuj gvidas kursojn, starigas grupojn, kaj alcele propagandas. Ni aŭdas pri la enkonduko de Esperanto en popol-lernejon, pri ĝia instruado en vesperaj kursoj, pri la intereso de inspektoroj kaj eminentuloj, pri la malfermo de Esperanta domo en Burnley. Ĉiuj estas notindaj faktoj. Sed jen la sola kritikaĵo ! Ni ne aŭdas ĉiam pri la sekvoj, kiuj ankaŭ estas historie interesaj, kaj povas instrui al ni kial ne ĉiam realiĝas la idealoj de la entuziasmaj pioniroj. La libreto montras, ke nia movado ampleksas homojn kaj simplajn kaj klerajn, kaj ke la unue menciitaj ofte formas la fundamenton de la konstruaĵo. Grupoj sporade naskiĝas kaj mortas. Proksimume dek tri montras historion longan kaj daŭran. lIugrade la bildo spegulas la movadon en la tuta lando ; kaj rigardante ĝin, ni pripensas, kaj demandas “Kio mankas?” Certe la mono! Sed ankaŭ necesas komuna agado — bone elpensita, daŭra, kaj alcela.