مجاز مرسل وپیوند آن با ابهام در شعر نیما،اخوان،سپهری و فروغ فرخزاد

مجاز مرسل یکی از عوامل ابهام آفرین در کلام ادبی است. یاکوبسن در بحث خود از قطب های مجازی و استعاری زبان، مجاز را روند جایگزینی بر اصل مجاورت می داند و آن را از ویژگی های بارز نثر به حساب می آورد. در حالی که مجاز در کلام ادبی، به ویژه شعر معاصر، به دلیل پیوندها و علاقه های تازه ای که شاعر بین معنی حقیقی و مجازی ایجاد می کند، عنصری بلاغی محسوب می شود. چون مجاز مرسل بر اساس تداعی مجاورت شکل می گیرد، به زودی بازشناخته می شود و تک معنایی است، از این رو درجه ابهام آن نسبت به سایر مقوله های مجازی زبان کمتر است. شاید به همین دلیل است که کاربرد آن در شعر معاصر اندک بوده و شاعران معاصر چندان تمایلی به استفاده از آن در شعر خود ندارند. منتها در همین موارد معدود، گاه به نوآوری ها و ابتکاراتی دست زده-اند که نمودار گزینش و ترکیب شاعر از امکانات متعدد زبانی و بیانگر سبک خاص و نشان دهنده میزان تقلید یا نوآوری آن ها در این حوزه بلاغی است. در این مقاله که به شیوه توصیفی - تحلیلی بر روی شعر چهار تن از شاعران معاصر (نیمایوشیج، اخوان ثالث، سهراب سپهری و فروغ فرخزاد) صورت گرفته، برآنیم ضمن بررسی مجاز مرسل و نقش آن در ایجاد ابهام هنری به تجزیه و تحلیل ابهام های حاصل از این مقوله ادبی بپردازیم.