جهانبخش بالیست - دکترای برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط ز یست، دانشگاه تهران
فائزه چهرآذر - دانشجوی دکترای برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
حمیدرضا جعفری - استاد گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران

زمینه و هدف: ایمنی راه­آهن یک موضوع بسیار پیچیده است، که عوامل مختلفی در آن دخیل می­باشند. بسیاری از تکنیک های ارزیابی ریسک که در راه آهن در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند، تکنیک های تقریبا قدیمی هستند. در این مطالعه از روش ارتقاء یافته YAPP استفاده شده است. روش بررسی: در این روش، از سه شاخص به منظور برآورد میزان ریسک هر آلترناتیو استفاده می شود. ریسک مربوط به طول هر آلترناتیو راه آهن، ریسک مربوط به تراکم جمعیت و تعداد ساکنین اطراف هر آلترناتیو و ریسک مربوط به وضعیت زمین شناسی و نقاط عطف هر آلترناتیو. جهت تکمیل ارزیابی گزینه­ها از روش FAHP برای اولویت بندی آنها بر اساس شاخص­ها و زیرشاخص­های YAPP استفاده شده است. یافته­ها: در این مطالعه سه آلترناتیو برای راه­ آهن شیراز وجود دارد، یک، کازرون- فراشبند، دوم، کازرون - کوار و سوم شیراز-نورآباد. نتیجه مطالعه نشان می­دهد که آلترناتیو سوم ایمن­ترین آلترناتیو با مقدار ریسک ۷۷۹/۱۲۷ در مقایسه با دو آلترناتیو دیگر با مقادیر ریسک ۲۷۷ و ۲۹۸ است. بر اساس نتایج اولویت­بندی با روش FAHP نیزگزینه سوم به عنوان گزینه برتر شناخته شد. بحث و نتیجه­گیری: روش YAPP با در نظر گرفتن عوامل طبیعی و انسانی در ارزیابی ریسک مسیرهای راه­آهن روش کارایی می­باشد که می تواند در انتخاب مسیر بهینه و ایمن در مرحله طراحی و برنامه­ریزی پروژه­ها مورد استفاده قرار بگیرد. با بهره­گیری از روش­های تصمیم­گیری چندمعیاره همراه با روش YAPP انتخاب گزینه نهایی آسان­تر و علمی­تر انجام می­شود.

ارزیابی محیط زیست, ارزیابی ریسک, کمی- مکانی, YAPP-FAHP