słyszeć
Appearance
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *slyšati. First attested in the 14th century.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]słyszeć impf
- (attested in Lesser Poland) to hear (to possess the ability or be able to perceive with the ear)
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 37, 14–5:
- Ale ia iaco gluchi ne sliszal iesm (non audiebam)..., vczinil iesm se iaco czlowek ne sliszøczi (non audiens)
- [Ale ja jako głuchy nie słyszał jeśm (non audiebam)..., uczynił jeśm sie jako człowiek nie słyszący (non audiens)]
- (attested in Lesser Poland, Greater Poland) to hear (to perceive with the ear)
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 33, 2:
- Sliszcze, smyerni (audiant mansueti), y weselcze se!
- [Słyszcie, śmierni (audiant mansueti), i wiesielcie sie!]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[3], Greater Poland, pages 96, 8:
- Slyszala (audivit) y wyesszyelyla sze Syon
- [Słyszała (audivit) i wiesieliła sie Syjon]
- 1959 [1433], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1560, Poznań:
- Jszeszmy szliszely y przi tem byly, crzik, placz y wolanye na osszile gwaltu Clari s Gnyezna
- [Iżesmy słyszeli i przy tem byli, krzyk, płacz i wołanie na osile gwałtu Klary z Gniezna]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 9, 40:
- Nastroiene gich sercza slyszalo iest (praeparationes cordis eorum audivit, Puł: slyszalo) vcho twoie
- [Nastrojenie jich sierca słyszało jest (praeparationes cordis eorum audivit, Puł: słyszało) ucho twoje]
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[5], Krakow, page 2a:
- Allecz ve fthore nedzely gescze vy bily slyszely, kakocz on f dzen szødny na szød przydze
- [Aleć we wtore niedzieli jeście wy byli słyszeli, kakoć on w dzień sądny na sąd przydzie]
- (attested in Lesser Poland) to hear (to find out by hearing) [with o (+ locative) ‘about whom/what’]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 3:
- Kelko sliszeli y poznali iesmi (quanta audivimus) ie y oczczowe naszi powadali sø nam
- [Kielko słyszeli i poznali jesmy (quanta audivimus) je i oćcowie naszy powiadali są nam]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[7], page 226:
- O tobyesmy schlyszely (de te nos audivimus) vyelykye dzyvy
- [O tobiesmy słyszeli (de te nos audivimus) wielikie dziwy]
- 1930 [c. 1455], “Is”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[8], 48, 20:
- W glosv radostne[ne]m zwyastvycye, sliszecz daycye (auditum facite), a ogloszcye to asz na krage szemye
- [W głosu radostne[ne]m zwiastujcie, słyszeć dajcie (auditum facite), a ogłoście to aż na kraje ziemie]
- (attested in Greater Poland) to know (to have knowledge about)
- 1974 [1406], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[9], volume IV, number 157, Kalisz:
- Yakom bil poslem ot Macka y ot Micolaga do Marcina, ysbi vrocil stari list, a on o nem nics ne slisal
- [Jakom był posłem ot Maćka i ot Mikołaja do Marcina, iżby wrocił stary list, a on o niem nics nie słyszał]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[10], page 584:
- Kto taką rzecz slyschal? Cztyrzy dny lezal vmarly v grobye, a on y skrzeszyl
- [Kto taką rzecz słyszał? Cztyrzy dni leżał umarły w grobie, a on ji skrzesił]
- (attested in Lesser Poland) to hear; to listen carefully to what someone is saying
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[11], Krakow, page 175a:
- Mof thy, Moyseszu, k nam a micz czebe chcemy slyszecz radzy
- [Mow ty, Mojżeszu, k nam, a myć ciebie chcemy słyszeć radzi]
- (attested in Lesser Poland, Masovia) to listen; to fulfill someone's request
- 1937 [15th century], Józef Birkenmajer, editor, Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy[12], numbers A–F, Krakow, Warsaw, Częstochowa, Cieszyn, Sandomierz, Płock:
- Boszicze, ... slisz modlitwø, yøsz nosimi
- [Bożycze, ... słysz modlitwę, jąż nosimy]
- to obey, to carry out someone's will
- 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[13], 7, 16:
- Puszcz lyud moy, acz my offyeruge na puszczy. Asz dotøøt slyszecz yesz nye chczyal (audire noluitsti)
- [Puść lud moj, ać mi ofieruje na puszczy. Aż dotąd słyszeć jes nie chciał (audire noluitsti)]
- (in the infinitive, attested in Greater Poland) it is said, it is heard, they say
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 27:
- Gdyby czlowyek z gyney strony byl, a nan by szlyszecz, ysz yesth wylyeganyecz
- [Gdyby człowiek z jinej strony był, a nań by słyszeć, iż jest wyleganiec]
Derived terms
[edit]adjective
noun
verbs
- przesłyszeć pf
- słyszać impf
- słyszeć w uszy impf
- usłyszeć pf
- wysłyszeć pf
Related terms
[edit]adjectives
nouns
Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “słyszeć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “słyszeć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “słyszeć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish słyszeć.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]słyszeć impf (perfective usłyszeć)
- (transitive, intransitive) to hear (to perceive with the ear)
- (transitive) to hear (to find out about by hearing) [with od (+ genitive) ‘from whom’ and o (+ locative) ‘about what’]
- (reflexive with się) to hear each other, to hear one another (to perceive one another with the ears)
Verb
[edit]słyszeć impf
- (intransitive) to hear (to be able or have the capability to perceive with the ear)
- (transitive) to hear (to have auditory hallucinations)
- (transitive) to hear (to be able to imagine what something should sound like)
- (reflexive with się) to be heard (to be perceived with the ears)
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]interjection
verbs
- (obsolete) dać się słyszeć pf, (obsolete) dawać się słyszeć impf
- nie chcieć słyszeć impf
- nie usłyszeć złego słowa pf, nie słyszeć złego słowa impf
- pierwsze słyszeć impf
- słyszeć, jak trawa rośnie impf
verbs
- dosłyszeć pf
- nasłyszeć pf
- niedosłyszeć impf
- osłyszeć pf
- podsłyszeć pf
- posłyszeć pf
- przesłyszeć pf
- wysłyszeć pf
- zasłyszeć pf
Related terms
[edit]verbs
- słuchać impf
Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), słyszeć is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 0 times in news, 13 times in essays, 59 times in fiction, and 105 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 181 times, making it the 315th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
[edit]Further reading
[edit]- słyszeć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- słyszeć in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “słyszeć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “SŁYSZEĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 29.06.2016
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “słyszeć”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “słyszeć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “słyszeć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 232
- słyszeć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish słyszeć.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]słyszeć impf
- (intransitive) to hear (to perceive with the ear)
Conjugation
[edit]This verb needs an inflection-table template.
Derived terms
[edit]verbs
- dosłyszeć pf
- nasłyszeć pf
- przesłyszeć pf
- usłyszeć pf
Further reading
[edit]Categories:
- Old Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Lesser Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Greater Poland Old Polish
- Masovia Old Polish
- zlw-opl:Hearing
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɘʂɛt͡ɕ
- Rhymes:Polish/ɘʂɛt͡ɕ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish intransitive verbs
- Polish reflexive verbs
- pl:Hearing
- Silesian terms derived from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɪʂɛt͡ɕ
- Rhymes:Silesian/ɪʂɛt͡ɕ/2 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian verbs
- Silesian imperfective verbs
- Silesian intransitive verbs
- szl:Hearing