[go: up one dir, main page]
More Web Proxy on the site http://driver.im/Jump to content

prosić

From Wiktionary, the free dictionary

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *prositi. First attested in the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /prɔɕit͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /prɔɕit͡ɕ/

Verb

[edit]

prosić impf

  1. (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Masovia, Greater Poland) to ask for, to request
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 63,1:
      Wisluszay, bosze, modlitwø moiø, gdi proszø (cum deprecor)
      [Wysłuszaj, Boże, modlitwę moję, gdy proszę (cum deprecor)]
    • 1885-2024 [End of the fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[2], volume V, page 20:
      Procumbere proszycz uel modlycz szyą
      [Procumbere prosić uel modlić się]
    • 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor, Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,[3], page 322:
      Gdysz ge ku smyercy wywyedzono..., naczøly boga prosycz a gemu sye poleczacz
      [Gdyż je ku śmierci wywiedziono..., naczęły Boga prosić a jemu sie polecać]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 24, 2:
      Bo wszitczy, gisz proszø cze (qui sustinent te, Puł: gysz czyrpyø czie), ne bødø osromoczeni
      [Bo wszytcy, jiż proszą cie (qui sustinent te, Puł: jiż cirpią cie), nie będą osromoceni]
    • 1885-2024 [1406], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[5], volume V, Kurów (Bochnia), page 35:
      Przisedl dobri do slego a prosil v nego lepszego niszli krolewstwa nebeszkego a dal mu
      [Przyszedł dobry do złego a prosił u niego lepszego niżli krolestwa niebieskiego, a dał mu]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 27, 2:
      Wisluszay gospodne, glos moyey prosby, gdi proszø ku tobe (dum oro ad te)
      [Wysłuszaj, Gospodnie, głos mojej prośby, gdy proszę ku tobie (dum oro ad te)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[7], page 576:
      Oycze svyąthy, ya czyebye proschą za nye, nye proschą za then svyath (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)
      [Ojcze Święty, ja ciebie proszę za nie, nie proszę za ten świat (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[8], Krakow, Brodnia, page 42b:
      Proszi za nami, miloscziwa panno Maria, abiszmi dostoyni bili obiati bozey
      [Prosi za nami, miłościwa Panno Maryja, abysmy dostojni byli obiaty bożej]
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 93:
      Gdi wlodika zabyye slyachczycza, ... ma prosycz (petere) prze bog, abi yemu obrazenye otpusczono
      [Gdy włodyka zabije ślachcica, ... ma prosić (petere) prze Bog, aby jemu obrażenie otpuszczono]
    • 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][9], Mierzeniec, Płock, line 108:
      Przesz dzy[ę]ky noczlegv prosza
      [Przez dzi[ę]ki noclegu proszę]
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[10], 34, 14:
      Otpowyedzely synowye Iacobowy Sichem a gego otczu: ... Nye mozemi... vczynycz, czso wi proszyczye (petitis)
      [Otpowiedzieli synowie Jakobowi Sychem a jego otcu: ... Nie możemy uczynić, cso wy prosicie (petitis)]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 48:
      Wszal szobye raczcze..., kthorych byl proszyl k themv, aby sz nym poszly k loszv
      [Wziął sobie radźce..., ktorych był prosił k temu, aby z nim poszli k łożu]
    • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[11], Greater Poland, pages 77, 21:
      Kuszyly boga w szyerczoch swych, aby prosszyly pokarm duszam swoym (ut peterent escas animabus suis)
      [Kusili Boga w siercoch swych, aby prosili pokarm duszam swoim (ut peterent escas animabus suis)]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[12], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 31, 7:
      Za to prosicz cze bødze (pro hac orabit ad te) wszeliki swøti w czas potrzebyzni
      [Za to prosić cie będzie (pro hac orabit ad te) wszeliki święty w czas potrzebizny]
  2. (attested in Greater Poland) to apologize to, to say sorry
    • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[13], 26, 41:
      A tedi bødø prosycz za zlosczi swe (orabunt pro impietatibus suis)
      [A tedy będą prosić za złości swe (orabunt pro impietatibus suis)]
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 32, 3:
      Proszą tego przyszasznyką wstacz
      [Proszę tego przysiężnika wstać]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[14], page 809:
      O tem, yako Barabasza zboyczą pusczycz proszyly
      [O tem, jako Barabasza zbojcę puścić prosili]
    • 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 333, Poznań:
      Jaco Piotrasz proszil Sczepana, bi mu te pienadze schoval, czo mu ye bil dal
      [Jako Piotrasz prosił Szczepana, by mu te pieniądze schował, co mu je był dał]
    • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[15], Łęczyca, Poznań, line 113:
      Mily gospodne moy. Slota, grzeszny sluga twoy, prosy za to twey milosczy, vdzel nam wszem swey radosczy
      [Miły Gospodnie moj, Słota, grzeszny sługa twoj, prosi za to Twej Miłości, udziel nam wszem swej radości]
  3. to invite
    • 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 165, Poznań:
      [Ha]nka ne proszila na ten sød preczif []
      [[Ha]nka nie prosiła na ten sąd przeciw [] ]
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 34:
      Proschąncz na pomocz
      [Prosząc na pomoc]
  4. to ask about, to inquire
    • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 3:
      O tho wasz proszymy (petimus informari), kthory myedzy thymy ortelmy moze szye ostacz
      [O to was prosimy (petimus informari), ktory miedzy tymi ortelmi może sie ostać]
  5. misunderstanding of Latin imprecor
    • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:
      Proscheny (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)
      [Proszony (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)]
  6. misunderstanding of Old Czech zprostiti or Latin līberō/dēprecor
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[16], 19, 29:
      Pan bog... wspomyonøl na Abrama, yze proszyl gest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnyenya myasta
      [Pan Bog... wspomionął na Abrama, i[że] prosił jest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnienia miasta]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
adjective
noun

Descendants

[edit]
  • Polish: prosić
  • Silesian: prosić

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “prosić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “prosić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɔɕit͡ɕ
  • Syllabification: pro‧sić

Etymology 1

[edit]

Inherited from Old Polish prosić.

Verb

[edit]

prosić impf (perfective poprosić, frequentative (Middle Polish) praszać)

  1. (transitive) to ask for, to request [with o (+ accusative) or accusative or genitive ‘(for) what’; or with infinitive or żeby (+ past-tense clause) ‘to do what’]
  2. (transitive) to invite
    Synonym: zapraszać
  3. (reflexive with się) to beg, to implore [with o (+ accusative) ‘something’]
    Synonyms: błagać, napraszać się
  4. (reflexive with się) to cry out for [with o (+ accusative) ‘something’]
    Synonym: napraszać się
  5. (reflexive with się) to ask for, to invite (to increase the likelihood of something by persisting in some action) [with o (+ accusative) ‘something’]
Conjugation
[edit]
Conjugation of prosić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive prosić
present tense 1st proszę prosimy
2nd prosisz prosicie
3rd prosi proszą
impersonal prosi się
past tense 1st prosiłem,
-(e)m prosił
prosiłam,
-(e)m prosiła
prosiłom,
-(e)m prosiło
prosiliśmy,
-(e)śmy prosili
prosiłyśmy,
-(e)śmy prosiły
2nd prosiłeś,
-(e)ś prosił
prosiłaś,
-(e)ś prosiła
prosiłoś,
-(e)ś prosiło
prosiliście,
-(e)ście prosili
prosiłyście,
-(e)ście prosiły
3rd prosił prosiła prosiło prosili prosiły
impersonal proszono
future tense 1st będę prosił,
będę prosić
będę prosiła,
będę prosić
będę prosiło,
będę prosić
będziemy prosili,
będziemy prosić
będziemy prosiły,
będziemy prosić
2nd będziesz prosił,
będziesz prosić
będziesz prosiła,
będziesz prosić
będziesz prosiło,
będziesz prosić
będziecie prosili,
będziecie prosić
będziecie prosiły,
będziecie prosić
3rd będzie prosił,
będzie prosić
będzie prosiła,
będzie prosić
będzie prosiło,
będzie prosić
będą prosili,
będą prosić
będą prosiły,
będą prosić
impersonal będzie prosić się
conditional 1st prosiłbym,
bym prosił
prosiłabym,
bym prosiła
prosiłobym,
bym prosiło
prosilibyśmy,
byśmy prosili
prosiłybyśmy,
byśmy prosiły
2nd prosiłbyś,
byś prosił
prosiłabyś,
byś prosiła
prosiłobyś,
byś prosiło
prosilibyście,
byście prosili
prosiłybyście,
byście prosiły
3rd prosiłby,
by prosił
prosiłaby,
by prosiła
prosiłoby,
by prosiło
prosiliby,
by prosili
prosiłyby,
by prosiły
impersonal proszono by
imperative 1st niech proszę prośmy
2nd proś proście
3rd niech prosi niech proszą
active adjectival participle proszący prosząca proszące proszący proszące
passive adjectival participle proszony proszona proszone proszeni proszone
contemporary adverbial participle prosząc
verbal noun proszenie
Derived terms
[edit]
adjectives
interjection
phrase
verbs
verbs
[edit]
nouns

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prosić is one of the most used words in Polish, appearing 5 times in scientific texts, 8 times in news, 30 times in essays, 59 times in fiction, and 256 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 358 times, making it the 140th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

Etymology 2

[edit]

Inherited from Proto-Slavic *porsiti sę.[2][3] By surface analysis, prosię +‎ -ić. First attested in the 16th century.[4]

Verb

[edit]

prosić impf (perfective oprosić)

  1. (reflexive with się, of sows) to farrow (to give birth to a litter of piglets)
Conjugation
[edit]
Conjugation of prosić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive prosić
present tense 1st proszę prosimy
2nd prosisz prosicie
3rd prosi proszą
impersonal prosi się
past tense 1st prosiłem,
-(e)m prosił
prosiłam,
-(e)m prosiła
prosiłom,
-(e)m prosiło
prosiliśmy,
-(e)śmy prosili
prosiłyśmy,
-(e)śmy prosiły
2nd prosiłeś,
-(e)ś prosił
prosiłaś,
-(e)ś prosiła
prosiłoś,
-(e)ś prosiło
prosiliście,
-(e)ście prosili
prosiłyście,
-(e)ście prosiły
3rd prosił prosiła prosiło prosili prosiły
impersonal proszono
future tense 1st będę prosił,
będę prosić
będę prosiła,
będę prosić
będę prosiło,
będę prosić
będziemy prosili,
będziemy prosić
będziemy prosiły,
będziemy prosić
2nd będziesz prosił,
będziesz prosić
będziesz prosiła,
będziesz prosić
będziesz prosiło,
będziesz prosić
będziecie prosili,
będziecie prosić
będziecie prosiły,
będziecie prosić
3rd będzie prosił,
będzie prosić
będzie prosiła,
będzie prosić
będzie prosiło,
będzie prosić
będą prosili,
będą prosić
będą prosiły,
będą prosić
impersonal będzie prosić się
conditional 1st prosiłbym,
bym prosił
prosiłabym,
bym prosiła
prosiłobym,
bym prosiło
prosilibyśmy,
byśmy prosili
prosiłybyśmy,
byśmy prosiły
2nd prosiłbyś,
byś prosił
prosiłabyś,
byś prosiła
prosiłobyś,
byś prosiło
prosilibyście,
byście prosili
prosiłybyście,
byście prosiły
3rd prosiłby,
by prosił
prosiłaby,
by prosiła
prosiłoby,
by prosiło
prosiliby,
by prosili
prosiłyby,
by prosiły
impersonal proszono by
imperative 1st niech proszę prośmy
2nd proś proście
3rd niech prosi niech proszą
active adjectival participle proszący prosząca proszące proszący proszące
contemporary adverbial participle prosząc
verbal noun proszenie
[edit]
nouns

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “prosić”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 438
  2. ^ Boryś, Wiesław (2005) “prosić się”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  3. ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić się”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  4. ^ Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “2. prosić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]

Further reading

[edit]
  • prosić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • prosić in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prosić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “1. prosić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • PROSIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2022 October 12
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prosić”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “prosić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prosić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 1020
  • prosić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish prosić.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

prosić impf

  1. (transitive) to ask for, to request
  2. (reflexive with sie) to beg, to implore

Conjugation

[edit]
Conjugation of prosić impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive prosić
present tense 1st proszã proszymy
2nd prosisz prosicie
3rd prosi proszōm
past tense 1st prosiōłch,
prosiōłech,
prosiōł żech
prosiyłach
prosiyła żech
prosiyłoch1)
prosiyło żech
1)
prosiylimy,
prosiylichmy
prosiyłymy,
prosiyłychmy
2nd prosiōłś,
prosiōłeś,
prosiōł żeś
prosiyłaś
prosiyła żeś
prosiyłoś1)
prosiyło żeś
1)
prosiyliście,
prosiyli żeście
prosiyłyście,
prosiyły żeście
3rd prosiōł prosiyła prosiyło prosiyli prosiyły
future tense 1st bydã prosiōł,
bydã prosić
bydã prosiyła,
bydã prosić
bydã prosiyło,1)
bydã prosić
bydymy prosiyli,
bydymy prosić
bydymy prosiyły,
bydymy prosić
2nd bydziesz prosiōł,
bydziesz prosić
bydziesz prosiyła,
bydziesz prosić
bydziesz prosiyło,1)
bydziesz prosić
bydziecie prosiyli,
bydziecie prosić
bydziecie prosiyły,
bydziecie prosić
3rd bydzie prosiōł,
bydzie prosić
bydzie prosiyła,
bydzie prosić
bydzie prosiyło,
bydzie prosić
bydōm prosiyli,
bydōm prosić
bydōm prosiyły,
bydōm prosić
pluperfect tense2)
1st bōłch prosiōł,
bōłech prosiōł,
bōł żech prosiōł
byłach prosiyła
była żech prosiyła
byłoch prosiyło1)
było żech prosiyło
1)
byli my prosiyli,
bylichmy prosiyli
były my prosiyły,
byłychmy prosiyły
2nd bōłś prosiōł,
bōłeś prosiōł,
bōł żeś prosiōł
byłaś prosiyła
była żeś prosiyła
byłoś prosiyło1)
było żeś prosiyło
1)
byliście prosiyli,
byli żeście prosiyli
byłyście prosiyły,
były żeście prosiyły
3rd bōł prosiōł była prosiyła było prosiyło1)
były my prosiyli,
byłychmy prosiyli
były prosiyły
conditional 1st bych prosiōł bych prosiyła byście prosiyli by my prosiyły,
bychmy prosiyły
2nd byś prosiōł byś prosiyła byście prosiyli byście prosiyły
3rd by prosiōł by prosiyła by prosiyło by prosiyli by prosiyły
imperative 1st niych proszã prośmy
2nd proś proście
3rd niych prosi niych proszōm
active adjectival participle proszōncy proszōncŏ proszōnce proszōncy proszōnce
passive adjectival participle proszōny proszōnŏ proszōne proszyni proszōne
verbal noun proszynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Further reading

[edit]