prosić
Old Polish
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Proto-Slavic *prositi. First attested in the 14th century.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]prosić impf
- (attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Masovia, Greater Poland) to ask for, to request
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 63,1:
- Wisluszay, bosze, modlitwø moiø, gdi proszø (cum deprecor)
- [Wysłuszaj, Boże, modlitwę moję, gdy proszę (cum deprecor)]
- 1885-2024 [End of the fifteenth century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[2], volume V, page 20:
- Procumbere proszycz uel modlycz szyą
- [Procumbere prosić uel modlić się]
- 1896 [Middle of the 15th century], Lucjan Malinowski, editor, Żywot świętego Błażeja. Zabytek języka polskiego z początku wieku XV,[3], page 322:
- Gdysz ge ku smyercy wywyedzono..., naczøly boga prosycz a gemu sye poleczacz
- [Gdyż je ku śmierci wywiedziono..., naczęły Boga prosić a jemu sie polecać]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 24, 2:
- Bo wszitczy, gisz proszø cze (qui sustinent te, Puł: gysz czyrpyø czie), ne bødø osromoczeni
- [Bo wszytcy, jiż proszą cie (qui sustinent te, Puł: jiż cirpią cie), nie będą osromoceni]
- 1885-2024 [1406], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[5], volume V, Kurów (Bochnia), page 35:
- Przisedl dobri do slego a prosil v nego lepszego niszli krolewstwa nebeszkego a dal mu
- [Przyszedł dobry do złego a prosił u niego lepszego niżli krolestwa niebieskiego, a dał mu]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][6], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 27, 2:
- Wisluszay gospodne, glos moyey prosby, gdi proszø ku tobe (dum oro ad te)
- [Wysłuszaj, Gospodnie, głos mojej prośby, gdy proszę ku tobie (dum oro ad te)]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[7], page 576:
- Oycze svyąthy, ya czyebye proschą za nye, nye proschą za then svyath (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)
- [Ojcze Święty, ja ciebie proszę za nie, nie proszę za ten świat (ego pro eis rogo, non pro mundo rogo Jo 17, 9)]
- 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[8], Krakow, Brodnia, page 42b:
- Proszi za nami, miloscziwa panno Maria, abiszmi dostoyni bili obiati bozey
- [Prosi za nami, miłościwa Panno Maryja, abysmy dostojni byli obiaty bożej]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 93:
- Gdi wlodika zabyye slyachczycza, ... ma prosycz (petere) prze bog, abi yemu obrazenye otpusczono
- [Gdy włodyka zabije ślachcica, ... ma prosić (petere) prze Bog, aby jemu obrażenie otpuszczono]
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][9], Mierzeniec, Płock, line 108:
- Przesz dzy[ę]ky noczlegv prosza
- [Przez dzi[ę]ki noclegu proszę]
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[10], 34, 14:
- Otpowyedzely synowye Iacobowy Sichem a gego otczu: ... Nye mozemi... vczynycz, czso wi proszyczye (petitis)
- [Otpowiedzieli synowie Jakobowi Sychem a jego otcu: ... Nie możemy uczynić, cso wy prosicie (petitis)]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, page 48:
- Wszal szobye raczcze..., kthorych byl proszyl k themv, aby sz nym poszly k loszv
- [Wziął sobie radźce..., ktorych był prosił k temu, aby z nim poszli k łożu]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[11], Greater Poland, pages 77, 21:
- Kuszyly boga w szyerczoch swych, aby prosszyly pokarm duszam swoym (ut peterent escas animabus suis)
- [Kusili Boga w siercoch swych, aby prosili pokarm duszam swoim (ut peterent escas animabus suis)]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][12], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 31, 7:
- Za to prosicz cze bødze (pro hac orabit ad te) wszeliki swøti w czas potrzebyzni
- [Za to prosić cie będzie (pro hac orabit ad te) wszeliki święty w czas potrzebizny]
- (attested in Greater Poland) to apologize to, to say sorry
- 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[13], 26, 41:
- A tedi bødø prosycz za zlosczi swe (orabunt pro impietatibus suis)
- [A tedy będą prosić za złości swe (orabunt pro impietatibus suis)]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 32, 3:
- Proszą tego przyszasznyką wstacz
- [Proszę tego przysiężnika wstać]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[14], page 809:
- O tem, yako Barabasza zboyczą pusczycz proszyly
- [O tem, jako Barabasza zbojcę puścić prosili]
- 1959 [1397], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 333, Poznań:
- Jaco Piotrasz proszil Sczepana, bi mu te pienadze schoval, czo mu ye bil dal
- [Jako Piotrasz prosił Szczepana, by mu te pieniądze schował, co mu je był dał]
- 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole[15], Łęczyca, Poznań, line 113:
- Mily gospodne moy. Slota, grzeszny sluga twoy, prosy za to twey milosczy, vdzel nam wszem swey radosczy
- [Miły Gospodnie moj, Słota, grzeszny sługa twoj, prosi za to Twej Miłości, udziel nam wszem swej radości]
- to invite
- 1959 [1393], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 165, Poznań:
- [Ha]nka ne proszila na ten sød preczif […]
- [[Ha]nka nie prosiła na ten sąd przeciw […] ]
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 34:
- Proschąncz na pomocz
- [Prosząc na pomoc]
- to ask about, to inquire
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 3:
- O tho wasz proszymy (petimus informari), kthory myedzy thymy ortelmy moze szye ostacz
- [O to was prosimy (petimus informari), ktory miedzy tymi ortelmi może sie ostać]
- misunderstanding of Latin imprecor
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:
- Proscheny (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)
- [Proszony (war. lub. rp.: prosiw) imprecans (tunc offerat hircum..., confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel... atque peccata eorum, quae imprecans capiti eius emittet illum... in desertum Lev 16, 21)]
- misunderstanding of Old Czech zprostiti or Latin līberō/dēprecor
- 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[16], 19, 29:
- Pan bog... wspomyonøl na Abrama, yze proszyl gest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnyenya myasta
- [Pan Bog... wspomionął na Abrama, i[że] prosił jest (liberavit, Stary Testament Cardy: zprostil gest) Lota z przepadnienia miasta]
Derived terms
[edit]Related terms
[edit]Descendants
[edit]References
[edit]- Boryś, Wiesław (2005) “prosić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “prosić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
[edit]Pronunciation
[edit]Etymology 1
[edit]
Inherited from Old Polish prosić.
Verb
[edit]prosić impf (perfective poprosić, frequentative (Middle Polish) praszać)
- (transitive) to ask for, to request [with o (+ accusative) or accusative or genitive ‘(for) what’; or with infinitive or żeby (+ past-tense clause) ‘to do what’]
- (transitive) to invite
- Synonym: zapraszać
- (reflexive with się) to beg, to implore [with o (+ accusative) ‘something’]
- (reflexive with się) to cry out for [with o (+ accusative) ‘something’]
- (reflexive with się) to ask for, to invite (to increase the likelihood of something by persisting in some action) [with o (+ accusative) ‘something’]
Conjugation
[edit]Derived terms
[edit]Related terms
[edit]Trivia
[edit]According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prosić is one of the most used words in Polish, appearing 5 times in scientific texts, 8 times in news, 30 times in essays, 59 times in fiction, and 256 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 358 times, making it the 140th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Etymology 2
[edit]Inherited from Proto-Slavic *porsiti sę.[2][3] By surface analysis, prosię + -ić. First attested in the 16th century.[4]
Verb
[edit]prosić impf (perfective oprosić)
Conjugation
[edit]Related terms
[edit]References
[edit]- ^ Ida Kurcz (1990) “prosić”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 438
- ^ Boryś, Wiesław (2005) “prosić się”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- ^ Bańkowski, Andrzej (2000) “prosić się”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- ^ Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “2. prosić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
Further reading
[edit]- prosić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- prosić in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prosić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “1. prosić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “PROSIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2022 October 12
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prosić”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “prosić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prosić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 1020
- prosić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
[edit]Etymology
[edit]Inherited from Old Polish prosić.
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]prosić impf
Conjugation
[edit]Further reading
[edit]- prosic in dykcjonorz.eu
- prosić in silling.org
- prosić_sie in silling.org
- Old Polish terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Old Polish terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Lesser Poland Old Polish
- Sieradz-Łęczyca Old Polish
- Masovia Old Polish
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɔɕit͡ɕ
- Rhymes:Polish/ɔɕit͡ɕ/2 syllables
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish reflexive verbs
- Polish terms suffixed with -ić
- pl:Pigs
- pl:Pregnancy
- Silesian terms derived from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɔɕit͡ɕ
- Rhymes:Silesian/ɔɕit͡ɕ/2 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian verbs
- Silesian imperfective verbs
- Silesian transitive verbs
- Silesian reflexive verbs