Vìa Āpia
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
La Vìa Āpia l' è la piò antìga strèda romàna p'r el gràṅdi cumunicasiòun, lastrichèda apòsta, custruìda a partìr dal 312 a.C., ciaméda da Stàsi anca longarum regina viarum, a dir "la regìna 'd al strèdi lunghi". La purtèva a Brìndeś pasènd per Sistèrna, Fòrmia, Benevèint, Venôsa e Tàrant. Subìt fôra dai mùr la pasèva da mèś, per di lùngh pês, a soquànti gròsi tòmbi pagàni, e però anca a dal grandi catacòmbi cristiàni (ed Sàn Sebastiàn, ed Calìst, ed San Sotèrid) e da dū tombi ebrèi. In dal III secòl, i còrp ed S. Pēder e d' S. Pàol i vgnìven trasferî chè d' lùng in dla céśa 'd S. Sebastiàn.
«
Appiam viam, omnium maximam et laudatissimam, anno CCCXII a. Chr. n. munitam esse, ex Livio nobis compertum est: «Et censura clara eo anno App. Claudii et C. Plautii fuit, memoriae tamen felicioris ad posteros nomen Appii, quod viam munivit...». A Capena porta vel, ut Spartianus et Julius Capitolinus scribunt, intra Urbem a Septizonio Septimii Severi cum principium habuěrit, usque ad urbem Capuam tunc perductam esse Frontinus docet. Deinceps, magna per intervalla temporis, Beneventi, Venusiae ac demum Brundisii tenus, prolata est. Cuius vero e memoria excǐdit satira illa, qua Horatius se inducit, lepidis comitatum amicis, iter facientem a magna Roma usque ad Brundisium? Nec tamen ita fallimur ut credamus eum totum iter Appia via confecisse: quin etiam, Beneventi, quo usque tunc Appia via pertinebat, aliae viae poetam nostrum exceperunt, dum Brundisium perveniret. »
(LA)(Na descrisiòun 'dla via Apia 'dl Onofrio Panvinio, ed metê Sincsèint)
«
Nuèt'r a savòm da 'l Lìvi che la via Apia, in mèś a chègli ètri strèdi, la piò granda e la piò cgnusùda, la vgnìva custruìda in dl an 312 prèma 'd Crìst: «E sènd in cl an lè dimòndi cgnusû al consolê 'dl Api Clàudi e 'dal Gài Plàusi, al nom 'dl Api Claudi 'l avrèv tolt, per quī ch' i s'rèven vgnû dòp, na fama incòri piò granda p'r avér lò custruî cla via chè...» Al Spartiàṅ e 'l Giùli Capitulèin i scrìven che da la Porta Capèina, dèint'r in Ròma, la strèda la partìva dal Septiśòni 'dal Septìmi Sevér e pò al Fruntèin al spiéga che la rivèva infìn a la sitê 'd Capua. Dòp ed dimòndi tèimp, la vìa la sarèv rivèda, pasènd per Benevèint e per Venóśa, infìn a Brìndeś. Mo però chi prèv e-śminghèr cla sàtira tant e-cgnusùda 'dl Oràsi, quand lò al còunta 'd un só viàś che da Ròma 'l al purtèva in fìn a Brìndeś cun na cumpagnìa 'd amìg spiritóś? E in di fàt nuèt'r a śbagliarèven s' a cherdìsen che lò 'l fìs al viàś tùt per la via Apia: che ansi a Benevèint, in dû la via Apia la s fermèva in cal mumèint lè, a gh' era dagli ètri strèdi ch' i avrèven purtê al noster puvéta infìn a Brìndeś.»
(MUD)
Vóś lighèdi
Colegamèint estèren
