Carpnèida

C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân

Artécol in dialèt arzân

CarpinetiCarpnèida

Piazza MunicipioPiâsa dal Municépi

ProvinciaPruvînciaPruvénziaPruvèinsa

provincia di Reggio nell'Emiliaed Rèz

AbitantiAbitântAbitàntAbitànt

(febbraio 2007fervêr dal 2007)

4 199

SuperficieMetradûraEstensiånEstensiòun

(47 ab/km²)

89,52km²

AltitudineAltèsaAltazzaAltèssa

562m

Pref.tel. / CAPPrefés e côdisPreféss e côdgPreféss e còdiṡ

0522 / 42033

Cod.ISTAT/catastoCod.ISTAT/catâstCod. ISTAT/catâstCod.ISTAT/catàst

035011 / B825

CoordinatePuṣisiòunPuṡiziånPusisiòun

44°27′17″N, 10°31′11″E

Nome abitantiNòm di abitàntNuminâja

CarpinetaniCarpinetân

Santo patronoSânt prutetòurSant prutetåurSànt prutetór

(24 novembre24 ed novèmber)

San ProsperoSân Prôsper

FrazioniVéliFraziónFrasiòun

Branciglia, Ca' de' Lanzi, Cigarello, Colombaia Secchia, Marola, Migliara, Montelago, Pantano, Poiago, Riana, Rola, VillapraraBrancélia, Ca' di Lânsi, Sigarèl, Clumbêra, Marôla, Miliêra, Muntelêgh, Pantân, Puiêgh, Riâna, Rôla, Velaprêra

Comuni contiguiCmûni ṣvinântCmóṅni ataîṡCumùn tachèdi

(nord) Casina, Viano, (est) Baiso, (sud) Toano, Villa Minozzo, e (ovest) Castelnovo ne' Monti(mezanôt) Caṣîna, Viân, (matèina) Baîṣ, (mezdé) Toân, Véla Mnôs e (sira) Castelnōv di Mûnt

Sito istituzionaleSît dla cmûnaSît dla cmóṅnaSit dal cumùn

www.comune.carpineti.re.it

SindacoSéndechSénndicSéndech

(13/06/04)

Leonilde Montemerli

Tel. comuneTel. cmónaTel. cmóṅnaTel. cumùn

0522-618291

Email comuneEmail cmónaPòsta eletrònica cmóṅnaEmail cumùn

comune@comune.carpineti.re.it

Evoluzione demograficaCambiamèint dal nómer di abitânt int al tèimpCanbiamänt dal nómmer di abitànt int al tänpCambiamèint dal nómmer di abitànt in dal tèimp

(anno)(ân)(àn)

(abitanti)(abitânt)(abitànt)(abitànt)

1861

4 695

1871

5 207

1881

5 285

1901

5 811

1911

5 942

1921

6 425

1931

6 988

1936

7 094

1951

6 979

1961

5 812

1971

4 401

1981

4 119

1991

4 026

2001

4 111

2007

4 199

Dati Nómer ed l'Nómmer dlNómmer ed l'ISTAT - grâfica dla Vichipêdia.- grâfica dla Vichipêdia

Carpnèida (Carpnéda int al dialèt dal pôst - Carpineti in italiân) l’é un cmû ed 4.104 abitân ed l’ Apenèin arzân in pruvîncia ed Rèz. Ch’al gh’à dèinter pêrt ed la còunca dal fiòm Sècia e di turèint Treṣnêr e Tasòbi. Al paèiṣ ed Carpnèida, ciamê ind l’antichitê Carpinetum, l’é a i pē dal Mûnt Antognân in dóve al Prato di Carpineto l’é numinê bèlo dal 957.

Ind la pêrta pió antîga dal paèiṣ în tgnû da cât soquânt fabrichêt d’architetûra antîga. In particulêr al palâs dal Municépi ch’ al dà inséma a’na carateréstica piasèta dedichêda a Matélda ed Canòsa

Abitê fîn da la stòria antîga, in sté teritôri în pasê i Lègor, i Rumân, i Biṣantèin e i Longobêrd. Préma ed l’ân mél ind al só teritôri a gh’êra Verabolo, pôst ‘d un pago(distrèt campagnôl) rumân pó biṣantèin. Préma ed la cunquésta longoberda, in època biṣantèina, la cêṣa lochêla, urganiṣêda atōrna a l’ antîga Pēv ed Sân Vitêl, l’êra dipendèinta dal vèschev ed Ravèna. Lòung al crinêl Valèstra-Fósla prubabilmèint a gh’êra al limes, oséja al cunfîn, fra i teritôri sòta a Bisanzio e quî longobêrd. Carpnèida l’ à ‘vû ‘na particulêra impurtânsa al tèimp ed la cuntèsa Matélda ed Canòsa marchèiṣa ed Tuscâna e ûltma repreṣentânt ed la râsa ‘d j Attoni.

Int al Castèl rumânich, al gh’é incòra adès, més inséma al crinêl dal Fósla-Valèstra – da dōve a s’arvés la vésta inséma a la vâl dal Sècia e dal Treṣnêr- a gh’é stê al «Convegno di Carpineti» dal 1092, dōve j òm ed cêṣa e aleê ed Matélda àn discós al prupôsti ed pêṣ ‘d Enrico IV. La Cuntèsa, incuragêda anca dal fugōṣi parôli ed l’ereméta Giovanni da Marola, l’à tôt la deciṣiòun ed cuntinvêr la lôta cûntra l’imperadôr, ch’ al vîn pó batû e dôp umiliê a Canòsa

A la ruvîna di teritôri matéldich dôp la môrt ed la cuntèsa, Carpnèida l’é pasê sòta a divêrs sgnōr. Int al XIII sècol l’à giurê fedeltê al cmûn ed Rèz, sibèin la fedeltê a la sitê ed pianûra l’é stêda mésa despès in dóbi. In particulêr l’é da arcurdêr la vicènda dal brigânt Domenico Amorotto, che al l’à fâta da padròun int al teritôri ed muntâgna per divêrs ân. Dal XVI sècol l’é dvintê pêrt dal Duchêt ed Mòdna e Rèz e ch’ al gh’é andê a drê ind la sôrt fîn a l’unitê d’Itâlia.

Ind al tèimp ed la secònda guèra mundiêla al gh’à ‘vû 106 môrt.

Dal pûnt ed vésta ed la puṣisiòun, al teritôri comunêl l’é fât in pêrt da la còunca dal Sècia, l’êlta còunca dal Treṣnêr e pêrt da la còunca dal Tasóbi. Al teritôri l’é carateriṣê da la preṣèinsa ed la dorsêla di mûnt Valèstra e Fósla e, da ch’ l’ êtra pêrt da la còunca dal Treṣnêr, al gróp di mûnt fra Marôla, cun al mûnt Al Borèli, al Mûnt Rè, e al Mûnt Frumblêra. J êlber în quêṣi tóti quêrsi. Ind al teritori comunêl a gh’în dimòndi bôregh, cêṣi e cà a tòr ‘d urègin êlt medievêl, fâti cun al sâs ed côch carateréstich ed la zôna. La strêda principêla l’é la Strêda Statêla 63 dal Pâs dal Cerêto

Int al 1738 Lodovico Ricci al spiêga acsé al teritôri ed Carpnèida:

La véla (oséja al paèiṣ) ed Carpnèida la vîn acsé descréta:

L’é ‘na frasiòun céca tra mezdé e matèina dal ‘stès cmûn. A gh’é ‘na cêṣa céca (Cêsa ed Sant’Agata) e un ricôver per ansiân. La cêsa la nâs cme dipendèinta diretamèint ed la Pêv ed Sân Vitêl a Carpnèida.

(manca)Lésta di léber e documèint impurtântLésta di lébber e documèint impurtantBibliografia ed opere di riferimento:

1. Fabbi Fernando - Il castello e la villa di Carpineti. - Reggio Emilia : Bizzocchi, 1955
2. Costa Maria Cristina - La chiesa di S. Andrea al Castello di Carpineti - Reggio Emilia : Tecnograf, 1995.
3. Masini, Celide - La pieve di San Vitale a Carpineti - Bologna : Nuova Alfa, 1990.

((manca)Nôta: sta pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da it:CarpinetiNota: sta pagina chè l'é steda tradòta da it:CarpinetiNota: pagina inizialmente tradotta a partire da it:Carpineti)