Błota

Błota su ako wjelike strony nižynow tak teke historiska a kulturska krajina na krotkem zajtšu Bramborska. Wažne su how tšugi a grobli, kotare su wuzrědłe z Sprjewje pśi Brjazynje a se zjadnośiju w Starem Škodowje. Serby, kotarež bydle w Błotach, su twarili kanaly, Błota su něnto wětše ako něga. Mjazy kanalemi jo bagnišćo. Błota su wjelgin wažne a zajmne za pśijaśelow pśirody, ornitologow a teke za turistow.

Błota su we wokrejsach Sprjewja-Nysa, Górne Błota-Łužyca a Dubja-Błota, wobstoje z Dolnych a Górnych Błotow. Pódpołdnjowa granica Górnych Błotow jo łužyski granicny nasyp. Na pódpołnocy jo góla wokoło Luboraza. Na pódzajtšu a na pódwjacorje jo granica Górnych Błotow njejasna. Wót Lubina gronimy wó Dolnych Błotach. W Lubinje eksistěrujo jano jadna rěcyna wótnoga Sprjewi. Akle pód Lubinom eksistěruju tšugi grobli a koncujoty pśi Nowsańskem jazorje. Błota su we wokrejsach Sprewja-Nysa, Górne Błota-Łužyca a Dubja-Błota, wobstoje z Dolnych a Górnych Błotow. Pódpołdnjowa granica Górnych Błotow jo łužyski granicny nasyp. Na pódpołnocy jo góla wokoło Luboraza. Na pódzajtšu a na pódwjacorje jo granica Górnych Błotow njejasna. Wót Lubina gronimy wó Dolnych Błotach. W Lubinje eksistěrujo jano jadna rěcyna wótnoga Sprjewi. Akle pód Lubinom eksistěruju tšugi grobli a koncujoty pśi Nowsańskem jazorje. Tšugi a grobli su 970 km dłujke. Za regionalna gospodaŕstwo jo se załožyło “Wirtschaftsraum Spreewald” ako zjadnośeństwo. Wikowarje su pśedali gorki, kśen a druge regionalne produkty. W EU ma mě “Błota” šćit za “Wirtschaftsraum”, kotary jo wetšy ako pśirodne Błota.

Błota su 3.173 km² wjelike a maju 285.000 wobydlarjow. Wažne městna su Tšupc, Lubin, Lubnjow, Lědy, Wětošow, Borkowy.

W powěsći jo gronił, až cart jo worał swojo polo. Woł stoj a cart chyśi šapku za nim. Woł jo se zapłošył a źo do wšykny směry a wora Błota.

Z to powesću Serby su wopytali nastanje Błośe wusjasniś.

Ale wědomnistniki maju teke pśirodne wujasnjenje za nastanje: W lodowje dobje Sprewja jo bežoś mjazy tšugi lodojce wodu. Błota su nastali. W Błotach njedaju gory wo sto metrow.

Wjedro jo dobre za wšykny turistow w nalěšu, lešu a nazymje. Temperatury su mjazy 5° C a 30 °C w tom casu. Ale w zymje mjazy –10 °C a 0 °C. Spadki su dłymoki 550 mm/m² w leše.

W Błotach eksistěrujo 18.000 družynow zwěrjetow a rostlinow. 1991 dostali Błota wót UNESCO titel "biosferowy rezerwat".

Domy w Błotach su na wjelike źěl z drjewa, bolane domy a wobwězbowy domy. Typiske su teke kšywa, kotarež su z słoma abo sćiny. Pokońce stej pyšniś z głowu wužowego krala. Za Serbow to jo symbol gluki. Take pyšnjenje na domach su znamje Błotow. Głowny wobchad Błotow jo na woźe ze cołnami. W cełych Błotach su cołny z motorom zakazane. Wuwześe wobstoje na dłymokich tšugach a za bury. Na drogach a sćažkach možoš derje kolasowaś, dokulaž w Błotach jo mało gorkow a žedne gory. Wjele městow možośo z awtom dośěgnuś, ale młoge městna jano z cołnom. Cołny goni z wjasłom. To jo žerź (4m) kotara štapi do wody (woda njejo dłymoki, cesto jano 20 cm -200 cm) a pon wotstarcyś se dalej. Na Lědach jěźo apryla až do oktobra postowy cołn. To jo jadnoraznje w Nimskej.

Turisty mógu tam same padlowaś abo w kupce cołnowaś, kólasowaś a se pśechójźowaś. Pśiroda jo wjelgin rědna a jadnorazna w Nimskej.

• http://www.spreewald.de
• http://www.spreewald-info.com

Meine Lausitz/ Moja Łužica, Christian Schneider, Ludowe nakładnistwo Domowina, 2000, Bautzen