Dafydd (brenin)
Cymeriad yn yr Hen Destament ac ail frenin teyrnas unedig Israel oedd Dafydd (Hebraeg: דוד) (teyrnasodd tua 1010 CC – 970 CC). Yn draddodiadol, cyfeirir ato hefyd fel Dafydd Broffwyd.
| Dafydd | |
|---|---|
 Manylyn o beintiad o Frenin Dafydd (1858) gan Dante Gabriel Rossetti yn Eglwys Gadeiriol Llandaf | |
| Ganwyd | 1039 CC  Bethlehem |
| Bu farw | 969 CC Jeriwsalem |
| Galwedigaeth | Brenin |
| Adnabyddus am | Llyfr y Salmau |
| Dydd gŵyl | 29 Rhagfyr |
| Tad | Jesse |
| Mam | Nitzevet |
| Plant | Solomon, Absalom, Chileab, Nathan, Adonijah, Amnon, Ibhar, Ithream, Shephatiah, Sobab |
Ceir ei hanes yn nifer o lyfrau'r Hen Destament: I Samuel a II Samuel, Llyfr Cyntaf y Cronicl ac Ail Lyfr y Brenhinoedd. Ef oedd y mab ieuengaf mewn teulu mawr. Daeth i sylw trwy ladd y cawr Goliath pan oedd yr Israeliaid yn ymladd yn erbyn y Ffilistiaid. Rhoddwyd Michal, merch Saul, brenin cyntaf Israel, yn wraig iddo. Yn ddiweddarach, aeth Saul yn genfigennus o'i lwyddiant milwrol yn erbyn y Ffilistiaid, a bu raid iddo ffoi.
Daeth yn frenin pan laddwyd Saul a'i fab Jonathan, yn ymladd yn erbyn y Ffilistiaid. Am y saith mlynedd cyntaf, teyrnsai o Hebron, ond yna gwnaeth Jeriwsalem yn brifddinas iddo, wedi iddo gipio'r ddinas oddi wrth y Jebiwsiaid. Bu ganddo nifer o wragedd, a chafodd nifer o feibion ganddynt hwy a chan ordderchwragedd, yn eu plith Solomon, a'i olynodd ar yr orsedd, oedd yn fab i Bathseba, gweddw Urias.
Yn y traddodiad Cristnogol, roedd Dafydd yn gyndad i Iesu Grist. Cafodd yr enw 'Dafydd Broffwyd' yn yr Oesoedd Canol ac mae Islam yn ei ystyried fel proffwyd yn olyniaeth Moses ac yn un o ragflaenwyr pwysicaf y proffwyd Mohamed. Yn draddodiadol, dywedir mai ef oedd awdur Llyfr y Salmau. Mae wedi bod yn destun poblogaidd i arlunwyr a cherflunwyr ar hyd y canrifoedd; yr enwocaf o'r gweithiau hyn yw Dafydd gan Michelangelo.