Claude Monet

Claude Monet
Ganwyd	Oscar-Claude Monet  14 Tachwedd 1840  Paris
Bedyddiwyd	20 Mai 1841
Bu farw	5 Rhagfyr 1926  Giverny
Man preswyl	Giverny, Villa Saint-Louis, Argenteuil, Vétheuil
Dinasyddiaeth	Ffrainc
Alma mater	École nationale supérieure des Beaux-Arts
Galwedigaeth	arlunydd, arlunydd graffig
Adnabyddus am	Impression, Sunrise, Garden at Sainte-Adresse, Houses of Parliament serie, La Corniche near Monaco, Water Lilies, Rouen Cathedral Series
Arddull	celf tirlun, bywyd llonydd, portread
Prif ddylanwad	Gustave Courbet, Jean-François Millet, Édouard Manet, Joseph Mallord William Turner, Hokusai
Mudiad	Argraffiadaeth
Priod	Camille Doncieux, Alice Hoschedé
Plant	Jean Monet, Michel Monet
Perthnasau	Germaine Hoschedé
llofnod

Mae Monet yn ailgyfeirio i'r dudalen hon. Ni ddylid cymysgu rhwng Monet a Manet, paentiwr arall o'r un cyfnod.

Arlunydd o Ffrainc oedd Claude Oscar Monet (14 Tachwedd 1840 – 5 Rhagfyr 1926), yn sylfaenydd y mudiad celfyddydol Argraffiadaeth (Impressionnisme), Ei baentiad Impression: Soleil levant ('Argraff: Yr haul yn codi') a roddodd yr enw i'r mudiad arloesol newydd.^[1][2] Roedd ei uchelgais o ddogfenni tirwedd Ffrainc yn ei arwain i beintio'r un olygfa sawl tro er mwyn dal newidiadau yn y golau wrth i'r tymhorau pasio. O 1883 ymlaen bu'n byw yn Giverny, ble y prynodd dŷ ac aeth ati i godi gerddi yn cynnwys pyllau lili a ddaeth yn rhai o'i ddarluniau enwocaf.

Yn siomedig ag agwedd ceidwadol yr Académie des Beaux-Arts ac eu hymateb negyddol i'w gwaith, trefnodd Monet a grŵp o arlunwyr o'r un meddwl arddangosfa eu hunain ym 1874. Roedd yr arddangosfa yn agored i unrhyw un oedd yn fodlon talu 60 ffranc ac yn cymeradwyo dim ymyrraeth o banel o ddetholwyr i wrthod unrhyw waith.

Fe arddangoswyd cyfanswm o 165 o weithiau, yn cynnwys rhai gan Renoir, Degas, Pissarro a Cézanne.

Galwyd y grŵp yn Impressionnistes. Eu nod oedd dylunio'r byd o'u cwmpas mewn modd mwy rhydd a ffres na chaniataodd gonfensiynau academaidd y cyfnod, gan ddal yr "argraff" cyffredinol o olygfa a welir gan y llygaid, gyda phwyslais ar effeithiau lliw a golau. Roedd peintio tirluniau yn yr awyr agored yn un o brif nodweddion y symudiad, yn ogystal â golygfeydd o fywyd dinesig bob dydd. ^[3]

• Darluniau 1858–1872
• 
  Golwg yn Rouelles, Le Havre 1858, Casgliad preifat; gwaith cynnar yn dangos dylanwad Corot a Courbet.
• 
  Aber y Seine yn Honfleur, 1865, Sefydliad Norton Simon, Pasadena; yn dangos dylanwad arddull peintio morwrol Iseldireg.^[4]
• 
  Merch yn yr ardd, 1866–1867, Musée d'Orsay, Paris.^[5]
• 
  Merch yn yr ardd, 1867, Amgueddfa Hermitage, St. Petersburg; Astudiaeth effaith yr haul a chysgod ar liw
• 
  Jardin à Sainte-Adresse, 1867, Amgueddfa Metropolitan, Efrog Newydd.^[6]
• 
  Y Cinio, 1868, Städel, yn dangos Camille Doncieux a Jean Monet, a wrthodwyd gan Salon Paris, 1870, ond gafodd ei gynnwys yn yr arddangosfa gyntaf Impressionnisme yn 1874^[7]
• 
  La Grenouillére 1869, Amgueddfa Gelf, Efrog Newydd; darlun bach 'plein-air' (yn yr awyr agored) gyda strôc frwsh llydan o liw cryf.^[8]
• 
  Y Bioden, 1868–1869. Musée d'Orsay, Paris; Un o ymdrechion cynnar Monet i ddal effaith eira ar y dirwedd.
• 
  Le port de Trouville (Morglawdd Trouville, ar lanw isel), 1870, Amgueddfa Gelf Gain, Budapest.^[9]
• 
  La plage de Trouville, 1870, National Gallery, Llundain. Y person ar y chwith gall fod yn Camille, ar y dde gwraig Eugène Boudin^[10]
• 
  Jean Monet ar ei geffyl pren, 1872, Amgeuddfa Gelf Metropolitan, Efrog Newydd
• 
  Gwanwyn 1872, Amgueddfa Gelf Walters

Ym 1876 symudodd teulu Monet i bentref Vétheuil yn rhannu tŷ ag Ernest Hoschedé, dyn busnes cyfoethog ac yn gefnogwr y celfyddydau. Ym 1879 bu farw ei wraig Camille o ganser yn 32 mlwydd oed.^[11][12] Yn y cyfnod anodd wedi colled Camille peintiodd Monet rhai o ddarluniau gorau yn darganfod Giverny yn Normandi ym 1883.

Yn 1877 gwnaeth gyfres o ddarluniau o orsaf drenau St-Lazare, Paris, yn astudio ager a mŵg a'r ffordd a'u heffaith ar liw a thryloywder. Roedd yn gallu defnyddio’r astudiaethau hyn yn ddiweddarach ar gyfer effeithiau niwl a glaw.^[13][14]

• Darluniau 1873–1879
• 
  Camille Monet ar fainc yn yr ardd, 1873, Amgueddfa Gelf Metropolitan, Efrog Newydd
• 
  Tŷ'r arlunydd Argenteuil, 1873, Sefydliad Gelf Chicago
• 
  Coquelicots, La promenade (Pabïau), 1873, Musée d'Orsay, Paris
• 
  Argenteuil, 1874, Oriel Gelf Genedlaethol, Washington D.C.
• 
  Cwch Stiwdio, 1874, Amgueddfa Kröller-Müller Museum, Yr Iseldiroedd
• 
  Blodau ar lan yr afon, Argenteuil, 1877, Amgueddfa Gelf Pola, Japan
• 
  Gorsaf trên Saint Lazare, Paris, 1877, Sefydlaid Gelf Chicago
• 
  Vétheuil yn y niwl, 1879, Musée Marmottan Monet, Paris

Prynodd dŷ yn Giverny ar gyfer ei deulu mawr, gydag ysgubor ar gyfer ei stiwdio. Wrth i gyfoeth Monet dyfu fe ehangodd y gerddi gan gyflogi 7 o arddwyr a phensaer.^[15] Ym 1993 prynodd ragor o diroedd yn cynnwys dolydd gwlyb ble'r adeiladodd lynnoedd gyda lilis a phont Japaneaidd. Treuliodd yr 20 mlynedd nesaf yn gwneud cyfres o gynfasau mawrion o'r golygfeydd hyn gan astudio'r golau a'r adlewyrchiadau a ddaeth yn rhai o'i weithiau enwocaf.^[16] Mae'r tŷ yn Giverny bellach yn agored i'r cyhoedd ac yn denu miloedd o dwristiaid o bob cwr o'r byd.

• Gardd Monet
• 
  Porth y Rhosod, Giverny, 1913, casgliad priefat
• 
  Lilis Dŵr a'r Bont Japanaidd, 1897–99, Amgueddfa Gelf Brifysgol Princeton University
• 
  Lilis Dŵr, 1906, Sefydlaid Gelf Chicago
• 
  Lilis Dŵr, Musée Marmottan Monet
• 
  Lilis Dŵr, tua 1915, Neue Pinakothek, Munich
• 
  Lilis Dŵr, tua 1915, Musée Marmottan Monet

Peintiodd Monet yn uniongyrchol ar gynfasau mawrion yn yr awyr agored, a'u gorffen yn ei stiwdio yn nes ymlaen. Yn ei ymgais i well gyfleu natur fe wrthododd gonfensiynau Ewropeaidd y cyfnod ynglŷn â chyfansoddi, lliw a phersbectif. Fe'i dylanwadwyd gan brintiau bloc pren Japaneaidd, ei drefniadau anghymesur o elfennau yn pwysleisio eu harwynebedd dau ddimensiwn gan hepgor persbectif llinol. Llwyddodd greu lliwiau llachar ysgeifn gan ychwanegu amrywiaeth o dôn i'r cysgodion, ac yn paratoi cefndir y cynfas gyda lliwiau golau yn lle'r cefndiroedd tywyll a oedd yn draddodiadol mewn tirluniau.

• Darluniau diweddar Monet
• 
  Lilis dŵr ac adlewyrchiadau helygen (1916–19), Musée Marmottan Monet
• 
  Pwll lilis a helygen wylofus , 1916–1919, Sale Christie's New York, 1998
• 
  Helygen Wylofus , 1918–1919, Amgueddfa Gelf Columbus
• 
  Helygen Wylofus, 1918–1919, Amgeuddfa Gelf Kimball, Fort Worth, roedd “Helyg wylofus” Monet yn deyrnged i filwyr Ffrangeg a syrthiodd yn y Rhyfel Byd Cyntaf
• 
  Tŷ ymhlith y rhosod, rhwng 1917 a 1919, Albertina, Fiena
• 
  Rhodfa'r rhosod, Giverny, 1920–22, Musée Marmottan Monet
• 
  Y bont droed Japanaeg, 1920–22, Amgueddfa Gelf Modern
• 
  Yr ardd yn Giverny

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Claude Monet

• Bywgraffiad Claude Monet, intermonet.com
• Claude Monet darluniau, cyfryngau & llinell amser rhyngweithiol Archifwyd 2012-10-27 yn y Peiriant Wayback, mootnotes.com
• Claude Monet: bywyd a darluniau Archifwyd 2014-12-18 yn y Peiriant Wayback
• Monet yn Giverny
• Gwaith Claude Monet
• Claude Monet yn y Guggenheim Archifwyd 2013-11-24 yn y Peiriant Wayback