ساویز صحت کاشانی - دانشجوی دکتری هواشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران،ایران
غلامعلی کمالی - دانشیار گروه هواشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد هلوم و تحقیقات تهران، ایران
مجید وظیفه دوست - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت
عباسعلی علی اکبری بیدختی - استاد گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تهران
محمد فخرایی پور - دانش آموخته کارشناسی ارشد هواشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران، ایران

یکی از مهم­ترین چالش­های زیست محیطی سال­های اخیر در منطقه خاورمیانه و ایران، رخداد گرد و غبار می­باشد. پایش و کنترل کیفیت ذرات گرد و غبار، در سطح وسیع و با روش­هایی که از سرعت و دقت بیش تر و هزینه کم تری برخوردار باشند، از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این تحقیق نقش تاوایی نسبی در شکل­گیری رخداد گرد و غبار در نواحی غرب و جنوب غرب کشور بررسی می گردد. به علاوه شاخص اختلاف دمای درخشندگی معرفی شده، بارزسازی گرد و غبار بر اساس خصوصیات مربوط به دمای درخشندگی در محدوده مادون قرمز حراراتی سنجنده مادیس ارائه و آستانه­های دمایی به منظور تفکیک این رخداد از اراضی بیابان، ابرها و نیز گرد و غبار موجود بر روی دریا تعیین می گردد. به منظور ردیابی مسیر ذرات گرد و­ غبار مدل لاگرانژی HYSPLIT به کار گرفته شده است. پس از بارزسازی و مسیر یابی پس گرد ذرات گرد و غبار، مناطق بیابانی عراق به عنوان کانون­های شکل­گیری گرد و غبار مورد مطالعه شناسایی شدند. به منظور اعتبارسنجی، بین دید افقی ایستگاه­های هم دیدی موجود در منطقه و اختلاف دمای درخشندگی باندهای ۳۱ و ۳۲ سنجنده مادیس همبستگی قوی با ضریب ۸۲۶/۰ به دست آمد. هم چنین در ارتباط با اختلاف دمای درخشندگی و MODIS AOT در محدوده ۵۵۰ نانومتر مقدار ضریب همبستگی ۷۴۹/۰ محاسبه گردید. نتایج ناشی از مطالعه هم زمان بارزسازی گرد و غبار با استفاده از داده­های ماهواره­ای، بررسی دینامیکی و مدل سازی عددی به منظور تعیین عوامل تاثیر گذار در شکل­­گیری  و ردیابی مسیر ذرات گرد و غبار و اعتبارسنجی آن با  استفاده از داده­های ایستگاه های هم دیدی و سنجش آلودگی هوا حاکی از توانایی این رهیافت  به منظور پیش­بینی و پیش­آگاهی رخداد گرد و غبار در منطقه می­باشد. 

گرد و غبار, تاوایی نسبی, دمای درخشندگی, مادیس