علی سپهری
سیدعلی محمد مدرس ثانوی
بهزاد قره یاضی
یداله یمینی

گیاهان در معرض عوامل تنش زای محیطی قرار دارند. در این رابطه مقدار آب و نیتروژن قابل دسترس از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی محسوب می شوند. به منظور بررسی اثر تنش کمبود آب و مقادیر مختلف نیتروژن بر مراحل نمو و رشد، عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه ای دو آزمایش مزرعه ای مستقل از هم به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی ۱۳۸۰ انجام شد. ارقام ذرت سینگل کراس ۱۰۸ و سینگل کراس ۳۰۱ تحت تنش کمبود آب و نیتروژن طی مراحل رشد رویشی و زایشی در دو منطقه همدان و کرج مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایش ها نشان داد که مراحل فنولوژیکی رشد و نمو، تحت تاثیر تنش کمبود آب و مقادیر مختلف نیتروژن مصرفی به تاخیر افتاد و طول دوره تاخیر در تیمار های مختلف متفاوت بود. شاخص سطح برگ با کاهش رطوبت خاک و نیتروژن قابل دسترس به شدت کاهش یافت. اختلاف معنی داری در عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و اجزاء عملکرد در شرایط مختلف تنش رطوبتی ملاحظه شد. کمترین مقدار بیوماس کل و عملکرد دانه متعلق به گیاهانی بود که در هر دو مرحله رویشی و زایشی در معرض تنش آب قرار گرفتند. تنش رطوبت در مراحل رویشی و زایشی به ترتیب عملکرد دانه را به مقدار ۱۵ و ۲۰ درصد نسبت به شاهد کاهش داد. کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن نیز تفاوت معنی داری در عملکرد دانه ایجاد نمود. هم چنین حدود ۱۵ تا ۱۸ درصد کاهش در محتوی رطوبت نسبی برگ در شرایط مختلف تنش کمبود آب و مقادیر مختلف نیتروژن در تیمار های مورد بررسی مشاهده شد. شاخص برداشت تحت تاثیر عوامل تنش زا قرار نگرفت ولی شاخص حساسیت تنش (SI) در تیمار های مختلف متغیر بود. بیشترین شاخص حساسیت تنش (SI) مربوط به رقم سینگل کراس ۳۰۱ در شرایط تنش رطوبتی در دوره رویشی و زایشی بود.

Maize, Water stress, Nitrogen, Growth and development, Grain yield, Yield components, ذرت, تنش آب, نیتروژن, نمو و رشد, عملکرد, اجزاء عملکرد