Transhenero

Ang usa ka transgender kun transhenero (literal: nagbalhin og kinatawhan), kasagaran gipamubo isip trans (simbolo: ⚧️), mao kadtong kansang aduna'y pagkailhanan sa kinatawhan o pagpahayag nga lahi ra sa pagkahimugso sa ilahang kiye o sekso.^[1][2][3] Ang ubang mga transhenero nga ganahan og medikal nga tabang sa pagbalhin gikan sa usa ka sekso ngadto sa lain nga kinatawhan mao'y giispong "transekswal".^[4][5] Ang pulong nga transhenero usahay gihubit nga giispong ikatulong kinatawhan, o kondili, gilakip ang mga tawo'ng nahisakop sa ikatulo nga kinatawhan.^[6][7] Mahimong usab gamiton sa pagtumbok sa mga tawanong naga-cross-dress, apan kini sayop.^[8]

Ang pagka-transhenero dili susama sa oryentasyong sekswal.^[9] Ang katawhang transhenero mahimong mailhan nga isip heterosekswal, homosekswal (gay o lesbiyana), bisekswal, o mahimong mobalibad sa pag-label sa ilang oryentasyong sekswal. Ang kaatbang sa transhenero mao ang sishenero, nga nagahulagway sa mga tawo kansang identidad nga tugma sa ilahang gihimugso nga sekso.^[10]

Ang mga transhenero usahay mobati nga ang sulod sa ilahang mga lawas tungod kay dili susama sa gawas sa ilahang mga lawas. Kini nga pagbati ginatawag og transgender congruence (ang pagkauyonan sa transhenero).^[11] Daghang mga transhenero ang nakasinati og disporiya sa kinatawhan, ug ang uban nangita'g panambal nga medikal sama sa panambal sa pagpuli og hormone, siruhiyang pagbag-o og sekso, o sayko-panambal. Dili tanang mga transhenero nga ganahan magílis sa ilahang mga lawas.^[12] Dili sila makainom og hormone tungod kay dili sila makabayad niini o wala'y danghang salapi.^[12][13]

Daghang mga transhenero ang wala giabiabi sa ilang tinarabohan,^[14] ug kon mogamit sila sa publikong banyo,^[15] ug dili usab makakuha og serbisyong medikal gikan sa mga magtatambal ug mga nars.^[16] Sa pipila ka mga nasod o dapit, wala'y pamalaod nga manalipod alang sa mga tawhanong transhenero (ilabina sa mga Arabong nasod).^[17]

Dugay na ang mga tawhanong transhenero sa palibot/kalibotan sukad pa sa karaang mga panahon. Gidawat sila sa ubang mga katilingban, ug ang uban wala.^[18] Lisod ang pagsubay sa kaagi sa katawhang transhenero tungod kay ang modernong alinghuna sa pagka-transhenero wala naugmad hangtod sa tunga-tunga sa napuloan-1900. Ang makasaysayanong pagsabot sa usa ka hilisgotan kay ubos sa modernong mga prinsipyo ug kasagarang gitan-aw pinaagi sa lente nga panambal hangtod sa ulahing bahin sa napuloan-1900.^[19]

Ang karaang Griyego nga si Hippocrates (mihubad sa sinulat ni Herodotus) naghisgot sa mga tawhanong transhenero makadiyot lang. Gihulagway niya ang "sakit sa mga Sityanhon" (mahitungod sa Enaree) nga iyang gipasangil sa pagkawalay mahimo tungod sa pagsakay sa usa ka kabayo nga wala'y mga tikanganan [sa mananap]. Ang pakisayran ni Hippocrates maayo nga gihisgotan sa mga sinulat nga panambal sa 1500s–1700s. Niadtong 1596, misulat si Pierre Petit mahitungod sa "sakit nga Sityanhon" isip usa ka natural nga kausaban, apan sa 1700 ka mga magsusulat nag-isip niini nga usa ka "magul-anon" o "singgit-singgit" nga saykayatrikong sakit. Sa sayong bahin sa napuloan-1800, nahibal-an sa mga tawo nga ang pagka-transhenero dili gikan sa alinghuna ni Hippocrates bahin niini, apan dili sila sigurado kon pila ang mga tawanong trans didto. Sa sayong bahin sa napuloan-1800, gidawat ang mga tawhanong male-to-female (MtF) ug female-to-male (FtM) sa mga asílo sa Uropa. Ang labing detalyado nga pag-asoy niining panahona naggikan sa kinabuhi ni Chevalier d'Éon (1728–1810). Samtang ang pagpanamit og sukwahi nahimong kaylap dayon sa ulahing bahin sa napuloan-1800, ang mga magsusulat misulay sa pagpatin-aw sa mga transhenero pinaagi sa paghisgot og mga sinugdanan sa pagka-trans. Daghang pagtuon gikan sa Alemanya ug gi-eksport ngadto sa ubang mga kasadpang nasod. Hangtod sa ulahing bahin sa napuloan-1800, ang pagpanamit og sukwahi nakita sa usa ka pragmatikong kahayag; nag-alagad kini kaniadto nga usa ka satiriko o nagtakuban nga katuyoan. Sa ulahing bahin sa ikanapulog-siyam nga gatosay, ang pagpanamit og sukwahi ug pagka-transhenero nahimong labing delikado alang sa katilingban.^[19]

Misulat si William A. Hammond og 1882 ka pag-asoy sa mga shaman nga Pueblong trans (mujerados), gitandi sila sa sakit sa mga Sityanhon. Sa ulahing bahin sa napuloan-1700 ug napuloan-1800, ang ubang mga magsusulat nakamatikod nga ang kulturang transhenero kay mikaylap sa mga lumadnong katawhan. Ang mga tagsulat sa teksto wala maghunahuna nga ang lumad nga transhenero nga mga gawi tungod sa hinungdang mga saykayatriko. Ila hinuon silang gisaway sa mga relihiyoso ug moral nga diwa. Ang mga lumad nga pundok nakahatag og daghang pagtuon bahin niini nga hilisgotan, ug tingali ang kadaghanan sa tanang pagtuon hangtod pagkahuman sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan.^[19]

Sa ulahing bahin sa napuloan-1800, ang mga kritikal nga pagtuon misugod sa pagtungha sa Alemanya, uban ang mga buhat ni Magnus Hirschfeld. Niadtong 1910, gimugna ni Magnus Hirschfeld ang lugpong nga "transvestite" aron ihulagway ang mga tawanong trans. Samtang nagkadako ang kasangkaran sa pagtuon bahin niini, nahimo kini nga usa ka labi ka kaylap nga ginagamit nga pulong. Niadtong 1919, iyang gitukod ang Institut für Sexualwissenschaft sa Berlin. Bisan kon gilalisan ang kabilin ni Hirscheld, gibag-o niya ang natad sa pagtuon. Naguba ang instituto niini sa dihang ang mga Nazi mikuha og gahom/kusog niadtong tuig 1933. Gisunog usab sa mga Nazi ang panukiduki niini niadtong Mayo 1933 nga pagsunog sa balasahon sa Nazi.^[20] Ang mga hilisgotan sa transhenero wala na kaayo makita sa publiko hangtod pagkahuman sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan. Bisan kon sila'y mitumaw usab, ang mga magdukiduki mikuha og usa ka labing sikolohiya nga porensiko nga pamaagi kaysa seksolohikal nga ilahang ginagamit kaniadto.^[19][21]

Ang mga transgender kasagaran makasinati og diskriminasyon sa trabahoan. Hapit sila makasugat og usa ka mátang sa pagpanghasi o pagmaltrato sa ilang trabahoan. Dugang pa niini, 47% kanila ang nakasinati og pipila ka mátang sa negatibong sangpotanan sa pagpanarbaho tungod kay transgender sila; naglakip kini sa 44% nga nakapasa alang sa usa ka trabaho, 23% nga gihikawan og promosyon, ug 26% nga gitangtang sa trabaho tungod kay transgender sila.^[22]

This bahin nanginahanglan og pagpalapad.

International Transgender Day of Visibility

(Sinugboanon: Pangkalibotanong Adlaw sa Pagkadayag sa mga Transgender) — Usa kini ka tinuigang kapistahan nga mahitabo sa ika-31^[23][24] sa Marso nga gipahinungod sa pagsaulog sa mga transgender ug pagpataas sa kahibal-an sa diskriminasyon nga giatubang sa mga tawanong trans sa tibuok kalibotan. Niadtong 2009, ang kapistahan gitukod sa manlalabang transgender^[25] gikan sa Michigan nga si Rachel Crandall.^[26]

Transgender Awareness Week

(Sinugboanon: Semana/Pitlaw sa Kaamgohan sa mga Transgender) — Usa kini ka kasaulogan nga sinemana nga paingon ngadto sa Adlaw sa Paghandom sa mga Transgender. Ang katuyoan mao'y pag-panudlo mahitungod sa transgender ug sa mga tawhanong dili pagpahiuyon sa ilang kinatawhan ug ang mga hilisgotan nga may kalabotan sa ilahang pagbalhin [ngadto's baye o laki] o pagkailhanan.^[27]

Transgender Day of Remembrance

(Sinugboanon: Adlaw sa Paghandom sa mga Transgender) — Ginapahigayon kini matag tuig sa ika-20 sa Nobiyembre aron handumanan si Rita Hester, kinsang gipatay niadtong Nobiyembre 28, 1998, tungod sa usa ka pagdumot-saláod batok sa mga transgender. Nag-alagad kini og daghang mga katuyoan:

• gihinumdoman niini ang tanan nga nabiktima sa mga pagdumot-saláod ug pagpihig,
• nagpataas kini og pagkasayod bahin sa mga pagdumot-saláod sa komunidad sa mga 'transgender,
• ug nagpasidungog kini sa mga namatay ug sa ilahang mga kabánay^[28]

Trans March

Ang mga katawhan nagpahigayon og mga martsa, protesta, o mga panagtapok alang sa mga katungod sa pagka-transgender sa tibuok kalibotan matag tuig. Ang mga panghitabo sagad mahitabo sa mga lokal nga parada alang sa mga tawanong LGBTQ+. Kini nga mga panghitabo kanunay nga gidumalaha sa komunidad sa mga transgender aron makatukod ang komunidad, pagsulbad sa mga pakigbisog sa tawhanong katungod ug ang pagmugna'g panan-aw.^{[29][30][31][32]}

• Ang pasabot sa transgender sa Wiktionary
• Ang medya nga may kalabotan sa Transgender sa Wikimedia Commons

• Mga kinutloan nga may kalabotan sa transgender sa Wikiquote
• Tan-awa ang Transgendered (sic) sa Curlie