Rumunski lej

Lej (rumunski: leŭ) je zvanična valuta u Rumuniji. Po standardu ISO 4217 njena oznaka je RON. Manje jedinica je ban i iznosi stoti dio leja. Novac izdaje Narodna banka Rumunije (ru. Banca Naţională a României).

Nastanak počinje još 1867., gdje je lej uveden prvenstveno kao kovanica. Ubrzo je potisnut ruskom rubljom koja je korištena do 1889. Od 1889. lej je imao pokriće u zlatu koje se održalo do 1914. Lej je bio historijski vezan za razne strane valute: američki dolar, rusku rublju kao i marku rajha. Zakonom je, tokom 1970.-1989, propisan devizni kurs. Zbog visoke stope inflacije bilo je lej je nekoliko puta reformisan, posljednja denominacija je bila 2005. Tada je uveden novi lej u zamjenu za stari po kursu 1: 10000. Uvođenje eura se očekuje 2015.^[1]

Novčanice se izdaju u apoenima od 1, 5, 10, 50, 100, 200 i 500 leja.^[1]

Od 1877. izdaju se novčanice u apoenima od 5, 10, 20, 50, 100 i 500 leja. Narodna banka Rumunije je počela od 1881. s redovnim izdavanjem u apoenima od 20, 100 i 1000 leja. Od 1917. Ministarstvo finansija izdaje novčanice u apoenima od 10, 25 i 50 bana.

Od 1947. ministarstvo finanija izdaje novčanice s apoenom od 20 leja a Narodna banka Rumunije izdaje apoene od 100, 500 i 1000 leja.

Od 1952. ministarstvo finansija izdaje novčanice u apoenima od 1, 3 i 5 leja a Narodna banka uvodi apoene od 10, 25 i 10 leja. Od 1966. proizvodnju novčanica preuzima Narodna banka socijalističke republike Rumunije. Novčanice se izdaju u apoenima od 1, 3, 5, 10, 25, 50 i 100 leja. Od 1991. uvode se novčanice u apoenima od 500 i 1000 leja, slijede 10.000 (1994.), 50.000 (1996.), 100.000 (1998.), 500.000 (2000.) i 1000.000 leja (2003.). Od 1999. papirne novčanice se mijenjaju polimernim.

Novčanice od polimera od 2005., izdaju se apoenima od 1, 5, 10, 50, 100 i 500 leja. Novčanica od 200 leja uvodi se 2006. Dizajn novih novčanica u apoenima od 1, 5, 10, 50 i 100 leja koje su zamijenile stare zasniva se na dizajnu istih od 10.000, 50.000, 100.000, 500.000 i 1 milion leja.

Novčanice ^[2] u opticaju nakon denominacije:

• 10.000 leja = 1 lej
• 50.000 leja = 5 leja
• 100.000 leja = 10 leja
• 500.000 leja = 50 leja
• 1.000.000 leja = 100 leja

Rumunija je prva evropska zemlja koja je uvela novčanice od polimera i prva na svijetu s dvije serije novčanica ove vrste.

Vrijednost	Slika	Portret	Veličina
1 lej		Nicolae Iorga	120 × 62 mm
5 leja		George Enescu	127 × 67 mm
10 leja		Nicolae Grigorescu	134 × 72 mm
50 leja		Aurel Vlaicu	140 × 77 mm
100 leja		Ion Luca Caragiale	147 × 82 mm
200 leja		Lucian Blaga	150 × 82 mm
500 leja		Mihai Eminescu	153 × 82 mm

Kovanice se izdaju u apoenima od 1, 5, 10 i 50 bana.^[1]

Vrijednost	Slika	Sastav	Masa	Prečnik	Debljina	Datum izdavanja
10 bana		Cu				1867.
1 bana		Cu				1900.
10 bana		Cu-Ni				1900.
1 leja		Ni-mesing				1938.
500 leja		Ag	12,0 g			1944.
10.000 leja		mesing				1947.
100.000 leja		Ag	25,0 g			1946.

Druga serija se izdaje 15. augusta 1947 u apoenima od 50 bana i 1, 2 i 5 leja. Poslije svrgavanja kralja Michaela I i proglašenjem Narodne republike Rumunije izdaju se, u periodu od 1948.-1952., nove kovanice u apoenima 1, 2, 5 i 50 leja.

Vrijednost	Slika	Sastav	Masa	Prečnik	Debljina	Datum izdavanja
50 bana		mesing				1947.
1 lej		Cu				1947.
2 leja		mesing				1947.
5 leja		Al				1947.

Treća serija se izdaje od 1960. Kovanice su imale vrijednost od 5, 15, 25 bana kao i 1, 3 leja. Kovane su od čelika presvučenog s niklom. Nakon 1975. sve kovanice su, izuzev 3 leja, zamijenjene novim od aluminija. Od 1978. serija je upotpunjena kovanicom od 5 leja. Od 1999., zbog rasta stope inflacije, kuju se kovanice od 500, samo godinu dana kasnije od 1000 i napokon 2001. od 5000 leja. Denominacijom 1:10000 je nominalna vrijednost tih kovanica iznosila 5, 10 i 50 bana i takve su bile u opticaju do 2009.

Vrijednost	Slika	Sastav	Masa	Prečnik	Debljina	Datum izdavanja
3 leja		Čelik presvučen s niklom				1966.
5 leja		Al				1978.

Četvrta i zadnja serije je uslijedila 2005. Trenutne kovanice su u apoenima od 1, 5, 10 i 50 bana. Pored toga zadnja serija nosi državni simbol, grb, godinu kovanja i nominalnu vrijednost.^[3]

Godišnja stopa inflacije iznosi 7,1%.

Moldavski lej je nazvan po rumunskom nakon što je ova država postala nezavisna 1993. godine.

1. ^ ^{a b c} (de)finanzen.net. "Kurs euro/rumunski lej". Pristupljeno 4. 10. 2015.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
2. ^ "Die Banknoten". Arhivirano s originala, 3. 4. 2017. Pristupljeno 5. 10. 2015.
3. ^ vgl.: Predstavnički dom Rumunije, zakon o grbu Rumunije Arhivirano 27. 9. 2007. na Wayback Machine (rumunski jezik)

Commons ima datoteke na temu: Rumunski lej

• Banca Naţională a României - Narodna banka Rumunije Arhivirano 14. 5. 2011. na Wayback Machine
• Romanian coins / Monede româneşti – enciklopedija kovanica Rumunije (engleski i rumunski jezik)
• Devizni kursevi Narodne banke Rumunije
• Geld der Welt: Währung in Rumänien – der rumänische Leu (en)
• www.denominare.ro (en)
• monetaryhistory (en)
• history-of-leu (en)
• Aktuelle und historische Banknoten Rumäniens (de)
• Novčanice Socijalitičke republike Rumunije (de)