Scenarij

Scenarij (scenario) je nacrt dramskog ili filmskog komada. Filmski scenariji mogu biti adaptirani za veliko platno iz nekih izvora kao što su: romani, drame, kratke priče, ili oni mogu biti napisani direktno za film. Svake godine Američka filmska akademija dodjeljuje nagrade za najbolji originalni scenarij i najbolji adaptirani scenarij. Scenarj je priča po kojoj se snima film i opisuje scene, precizira koga i šta likovi predstavljaju, kako se pojavljuju, i ono šta oni rade i govore. Scenarij reda događaje u logičan red i sa progresivnim intenzitetom, tako da manji vrhunci dovode do najvažnijih. Karakterizacija likova u priči i dijalog koji oni govore su važni, ne samo po sebi, već i zato što poboljšavaju i unapređuju priču. Scenarij bi trebao biti jasan i logičan. Odstupanje od radnje filma kao i nevažne stvari oko događaja koji ne pripadaju u priči treba izbjegavati, osim ako imaju posebne namjene. Reditelji mogu da poboljšaju scenarij, jer je scenarij filma rijetko kada gotov proizvod. Međutim, originalni scenarij i dalje mora sadržavati dovoljno supstance za režisera za stvaranje filma.^[1]

Format je strukturiran na način da se jedna strana obično izjednačava sa jednom minutom vremena trajanja na ekranu. Prilikom snimanja, svaka scena ima svoj broj, i može imati tehničke upute. U različitim fazama razvoja ili "nacrtima", scene nisu obilježene brojevima, i tehničke upute svedene su na minimum. Standardni font za scenarij je veličine 12, a vrsta slova je Courier pismo.^[2]

Glavne komponente su akcija i dijalozi. "Akcija" je napisana u sadašnjem vremenu. "Dijalog" su linije koje likovi govore. Ono što je jedinstveno za filmski scenarij, za razliku od pozorišnih predstava, jeste upotreba linija koje opisuju scenu.

Format se sastoji od tri aspekta:

1. Povezanost pisma / vrste slova, proreda i prostora za tipkanje; tu nastaje koncept jedne stranice teksta za jednu minutu vremena na ekranu, što se u praksi se koristi samo kao procjena, ali se često vrlo malo podudara sa vremenom trajanja konačnog filma.^[3] U SAD-u format papira za pismo i Courier slova veličine 12 su obavezni; u Evropi se jednoobrazno koristi A4 veličina papira kao i standardni format. Veličina slova je 12, a može i 10, vrsta slova je Courier kao i u SAD-u.
2. Podešavanja elemenata scena (dijalog, pozadina scene, tranzicija, zagrade, itd), sačinjavaju izgled scenarija.
3. Dijalog mora biti centriran i imena moraju biti pisana velikim slovima. Scenarij obično počinje s opisom i približavanjem prve scene. Scenarij se obično završava sa "fazom zamračivanja", iako postoje različitosti, kao što je "sijeci u crno" kad su u pitanju nagli završeci.

Stil se sastoji od gramatike koji je specifičan za scenarije. Ova gramatika sastoji se od dva aspekta:

1. Proza ​​koja se fokusira uglavnom na ono što se čuje i ono što je vidljivo na ekranu. Ova proza ​​može biti samo tumačenje i objašnjenje, ako bi bilo kakvih nejasnoća.
2. Kodirani zapis određenih tehničkih ili dramatičnih elemenata, kao što su tranzicija scene, promjene u narativnoj perspektivi, zvučni efekti, naglasak na dramatično važne predmete i likove.

Američki scenariji se štampaju na jednoj strani lista sa tri rupe u papiru a veličina papira je (8,5 x 11 inča). Stranice se zatim vežu sa mesinganim spajalicama na gornjim i donjim rupama. Srednja rupa se uvijek ostavlja praznom, jer bi inače bilo teže da se scenarij brzo čita.

U Velikoj Britaniji obično se koristi format papira A4 probušen sa dvije rupe, ali je nešto duži i uži od američkog formata. Neki britanski scenaristi formatiraju scenarije za upotrebu u američkom formatu, pogotovo kada njihove scenarije čitaju američki producenti, jer bi se u suprotnom stranice trebale izrezati kada bi se štampale na američkom papiru. Zato što je standardnu veličinu papira u svakoj zemlji teško nabaviti u drugoj zemlji, britanski pisci često šalju elektronsku kopiju američkim producentima, ili ih izrežu za američki A4 format.

Britanski scenarij može biti vezan samo jednom spojnicom u gornjoj lijevoj strani stranice, što čini listanje papira lakšim tokom sastanaka sa scenaristima. Scenariji su obično povezani tankim koricama sa prednje i zadnje strane, gdje se često može naći logo producentske kuće ili agencije koja podnosi scenarij. Korice služe da se scenarij zaštiti tokom rukovanja da ne bi došlo do oštećenja papira. Ovo je posebno važno jer scenarij vjerovatno prolazi kroz mnogo ruku ili putem pošte.

Sve se češće kopije za čitanje scenarija (one koje se distribuiraju od strane producenata i agencija u nadi privlačenja finansija ili talenata) distribuiraju odštampane na obje strane papira (često profesionalno vezani) kako bi se smanjila količina nepotrebnog papira. Povremeno scenariji se smanjuju na pola veličine tako da izgledaju kao džepna knjiga koju je zgodno čitati ili staviti u džep; ove veličine uglavnom su za upotrebu od strane režisera ili filmske ekipe tokom snimanja.

Iako većina ugovora za pisanje scenarija i dalje predviđaju fizičke isporuke od tri ili više primjeraka gotovih scenarija, uobičajeno je da se scenariji dostavljaju putem elektronske pošte. Iako većina producentskih kompanija može primiti scenarije u raznim formatima, bolja je praksa da se dostave kao PDF ako je to moguće. To je zato što daje scenaristi veću kontrolu oko izgleda scenarija, što može varirati zavisno o tome kakve inače fontove i / ili veličine papira primalac koristi za štampanje scenarija.

Za scenarije igranih filmova koji se podnose glavnim studijima, bilo u SAD-u ili drugdje u svijetu, očekuje se da budu u skladu sa standardima pravopisnog stila poznatom kao format studija, koji propisuje kako elementi scenarija kao što su scene pozadine, akcije, tranzicije, dijaloga, imena likova, snimci i pitanje zagrada trebaju biti predstavljeni na stranici, kao i veličina fonta i proreda. Jedan od razloga za to je da, kada se podnese u studijskom formatu, većina scenarija se prenosi na ekran u omjeru od oko jedne stranice po minuti. Ovo pravilo je široko osporavano; stranica za dijalog obično zauzima manje vremena na ekranu nego stranica akcije, naprimjer, a to uveliko zavisi od književnog stila pisca. Ipak ovo pravilo i dalje je uvriježeno u modernom Hollywoodu.

Ne postoji nijedan jedinstveni standard za studijski format. Neki studiji imaju definisana pravila formata koji se doznačava u ugovoru sa piscem scenarija. Nikol Fellowship, scenarističko takmičenje koje se održava pod pokroviteljstvom Akademije filmske umjetnosti i nauka, ima vodič za format scenarija.^[4] Detaljnije upute mogu se naći u knjizi The Complete Guide to Standard Script Formats.^[5]

Scenariji su obično dugi 90-120 stranica. Scenariji za komedije i filmove za djecu obično su kraći.

Spekulativni scenarij je napisan da bi se prodao na otvorenom tržištu bez plaćanja unaprijed ili uz obećanje plaćanja. Sadržaj je obično izmislio isključivo scenarist, iako se spekulativni scenarij može zasnivati na već objavljenim radovima ili stvarnim ljudima i događajima.^[6]

Za američke TV emisije, pravila formata za sat vremena drame u suštini su ista kao i za filmove. Glavna razlika je da TV scenariji imaju čin pauze. Humoristička serija sa mnogo kamera, kao što je I Love Lucy, koristi drugačiji, specijalizirani format koji proizlazi iz radijskih i pozorišnih predstava. U ovom formatu, dijalog je sa dvostrukim proredom, dijalozi akcije napisani su velikim slovima, a naslovi scena, ulaz i izlaz likova, kao i zvučni efekti također su napisani velikim slovima i podvučeni su.

Dramske serije i humorističke serije nisu više jedini formati koji zahtijevaju vještinu pisanja. Sa pojavom "reality" emisija stvaraju se različiti hibridni programi, a mnoge od tih takozvanih "reality" programa su u velikom dijelu pisani u formatu. Znači, glavna radnja emisije i njenih epizoda pišu se da bi diktirali sadržaj i pravac programa. Udruženje američkih pisaca je utvrdilo ovo kao medij koji je legitiman za pisca, a išlo se toliko daleko da su lobirali da nametnu zakonska pravila piscima i producenatima koji "formatiraju" produkcije "reality" emisija. Stvaranje "reality" formata uključuje strukturu pripovijedanja sličnu scenariju, ali je mnogo više zgusnut i svodi se na određenu priču ili radnju koje se odnose na cjelokupni koncept i priču.

Format scenarija za dokumentarne filmove i audiovizualne prezentacije koje se sastoje uglavnom od glasa koji prati pokretne slike je opet drugačiji i koristi format od dvije kolumne koji može biti posebno težak za formatiranje, barem kada je u pitanju uređivanje ili prepravljanje. Mnogi programi danas imaju softver koji uključuje šablone za formatiranje dokumentarnog filma.

Razni scenaristički softverski paketi dostupni su za pomoć scenaristima koji se pridržavaju stroge konvencije formatiranja. Detaljni kompjuterski programi su dizajnirani posebno za formate scenarija, televizijskih i pozorišnih komada. Takvi paketi uključuju BPC-Screenplay, Celtx, Fade In, Final Draft, FiveSprockets, Montage, Movie Magic Screenwriter, Film Outline 3.0, i Scrivener, Movie Draft SE i Zhura. Softver je dostupan i kao web aplikacija, dostupna sa bilo kojeg računara, a na mobilnim uređajima mogu se naći Fade In Mobile i Scripts Pro.

Prvi scenaristički softver je bio SmartKey, makro program koji je posjedovao niz instrukcija na postojećim programima za obradu teksta, kao što su WordStar, WordPerfect i Microsoft Word. SmartKey je bio popularan među filmskim piscima u periodu 1982-1987, nakon čega su programi za obradu teksta imali svoje makro funkcije.