Annam
Annam (Su peoc'haet) a oa anv al lodenn eus ar Viêt Nam a-vremañ a oa dindan gwarez Sina etre 618 ha 939 a-raok dizalc'hidigezh an Dai-Viêt. Goude e kendalc'has Sinaiz d'ober gant ar ger evit envel Viêt Nam ha da-heul Kornôgiz a implijas ar ger evit envel Viêt Nam en e bezh.
Implijet eo bet ar ger evit envel an tiriad dindan gwarez Frañs etre 1883 ha 1945 (Protectorat français d'Annam) e kreiz Indez-Sina. Anvet oa neuze Norz Viêt Nam Protectorat français du Tonkin, hag ar Su Cochinchine française. Ar ger Viêt Nam en e implij a-vremañ a zeuas da vezañ mestr goude 1945.
Roet e voe an anv Annam d'ar vro pa oa trevadennet gant Sina gant ar rummad-impalaerien Tang (618-907)
Ur wech dizalc'h ar vro (939)e voe roet dezhi anvioù disheñvel gant an impalaerien Vietnamat ha ne veze ket graet ken gant "Annam" betek fin an XIX vet kantved.
Goude ergerzhadeg an Tonkin Frañs hag he doa aloubet Kochinsina dija a astennas he beli war peurrest tiriad Viêt Nam. Feur-emglevioù Hue e 1883 ha 1884 a reas eus an Annam hag an Tonkin div vro-warezet disheñvel. Ne voe ket ken "Annam" anv Viêt Nam en e bezh met hini kreiz ar vro anvet e vietnameg Trung Ky (« Bro ar c'hreiz »), ou Trung Bo (« rannvro ar c'hreiz »). Mont a reas an Tonkin war du un doare merañ war eeun gant Frañs pa voe an Annam dindan ur renadur ameeun daoust ma ne oa gant an Impalaer tost galloud ebet.
Rouantelezhioù Kambodja ha Laos ha teir rannvro ar Viêt Nam a rae Indez-Sina c'hall.
Kambodja ha Laos a oa suj da Viêt Nam pa erruas ar C'hallaoued da vare impalaeriezh Napoleon III.
Ur seurt meskaj oa. Pennadurezhioù Frañs a implije "Annam" evit envel Viêt Nam en e bezh. Memes ger a veze implijet eta evit Viêt Nam hag evit lodenn greiz ar vro
Ar ger Viêt Nam a veze implijet gant ar vroadelourien abaoe 1920. Deuet eo da vezañ implijet gant an holl tamm-ha-tamm goude 1945.
Levrlennadur
kemmañ- Pierre Loti, Trois journées de guerre en Annam. Éditions du Sonneur : 104 p. (ISBN 2-916136-04-5). Lestrañ a reas Pierre Loti e miz Mae 1883 war an L’Atalante evit kemer perzh en ergerzhadeg an Tonkin. Deskrivañ a ra a eur da eur kemeridigezh Hué e Trois journées de guerre en Annam, embannet er Figaro.
- Nguyen Ai Quoc, a zeuas da vezañ rar Prezidant Hô Chi Minh, Appel à la Société des Nations pour le droit du peuple annamite à disposer de lui-même, Pariz, 1926.
- Cahier des vœux annamites présenté à Monsieur le gouverneur général Alexandre Varenne, Saïgon, 1926.
- Dumarest A., La Formation des classes sociales en pays d'Annam, Lyon, 1935.
- Jean Marquet, De la rizière à la montagne, 1920, Grand Prix de littérature coloniale ha Prix Corrard de la Société des gens de lettres e 1921, éditions Delalain.
- Jean Marquet, Du village à la cité : mœurs annamites, 1930, éditions Delalain.
- Jean Marquet, La Jaune et le blanc, 1926, Monde moderne, Pariz; Nouvelles éditions Delalain.
- Jean Marquet, Lettres d'Annamites - Lettres de Guerre, Lettres de Paix, 1929, éditions du Fleuve Rouge, Hanoï, Libr. Delalain.
- Monet P., Français et Annamites, Pariz, 1925.
- Hoàng Cao Khải, En Annam, Hanoï, 1910.
- Christophe Bataille, Annam, Éditions du Seuil, 1996