1^añ Genver

• 1777 : embannet eo Journal de Paris, kentañ gazetenn bemdeziek.
• 1788 : dont a ra er-maez niverenn gentañ ar gazetenn bemdeziek The Times.
• 1804 : embannet eo dizalc'hiezh Haiti.
• 1826 : dilennet eo Antonio José de Sucre da brezidant Bolivia e vuhez-pad.
• 1910 : kentañ Tournamant ar pemp broad (Rugbi XV).
• 1916 : lakaet e pleustr dell war ar c'horvoder.
• 1938 : krog eo Kevredad broadel hent-houarn Frañs da gorvoiñ linennoù ar c'hompagnunezhioù hent-houarn kozh.
• 1939 : freuzidigezh an Emglev alaman-ha-polonat a oa bet sinet e 1934.
• 1945 : Taol Bodenplatte gant al lu alaman e-kerzh Emgann an Ardenne.
• 1948 : unvaniezh valtoutel Beneluks lakaet da vont en-dro.
• 1949 : harz-tennañ e Kachmir er brezel etre India ha Pakistan.
• 1955 : krouidigezh ar skingomz c'hall brevez Europa 1 gant Louis Merlin ha Charles Michelson.
• 1957 : bodet eo Karaez ha Plougêr evit mont d'ober Karaez-Plougêr.
• 1958 :
  • skignet eo kentañ abadenn-polis Ar pemp munutenn diwezhañ gant 1añ chadenn an ORTF.
  • lakaet e talvoud ar feurioù-emglev diwar-benn ar Marc'had Boutin hag Euratom.
• 1960 : bodet eo Kemper, an Erge-Vihan, Kerfeunteun ha Penharz evit krouiñ ar gêr vras a Gemper.
• 1973 : Danmark, Iwerzhon ha Rouantelezh-Unanet degemeret en Unaniezh Europa.
• 1979 : Republik ha Kanton Jura savet da vat.
• 1981 : Gres degemeret en Unaniezh Europa.
• 1986 : Portugal ha Spagn degemeret en Unaniezh Europa.
• 1993 : rannet eo Tchekoslovakia etre div vro nevez, ar Republik Tchek ha Slovakia.
• 1995 : Aostria, Finland ha Sveden degemeret en Unaniezh Europa.
• 1999 : an euro lakaet da dalvezout.
• 2002 : ar bilhedoù hag ar pezhioù euro a c’haller ober ganto diwar vremañ e daouzek bro eus Unaniezh Europa.
• 2005 : krouidigezh Ofis publik an euskareg e Norzh-Euskadi.
• 2007 :
  • Bulgaria ha Roumania degemeret en Unaniezh Europa.
  • an euro lakaet da dalvezout e Slovenia.

• 1449 : Lorenzo de' Medici pe Lorenzo il Magnifico (Laorañs ar Meurdezus), den-stad italian ha penn Republik Firenze.
• 1484 : Ulrich Zwingli, doueoniour protestant eus Suis.
• 1771 : Jorj Kadoudal, jeneral chouan ha penn Arme gatolik roueel Breizh (dibennet d'ar 25 a viz Mezheven 1804).
• 1774 : André Marie Constant Duméril, loenoniour gall.
• 1806 : Lionel Kieseritzky, mestrc'hoarier echedoù estonian ha kelenner war ar jedoniezh.
• 1863 : Pierre de Coubertin, istorour ha pedagogour gall, adsaver ar C'hoarioù Olimpek arnevez.
• 1879 : William Fox, produer sinema hungarat-amerikan bet krouet ar Fox Film Corporation gantañ.
• 1881 : Davide Marotti, mestrc’hoarier echedoù italian ha kelenner war ar brederouriezh.
• 1883 : Charles Chassé, arzvarnour, buhezskriver ha skrivagner breizhat.
• 1890 : Alice Tissot, aktourez (c'hoariva, sinema ha skinwel) c'hall.
• 1927 : Maurice Béjart, dañsour ha korollour gall.
• 1939 : Maï Ewen, skrivagnerez vrezhonek.
• 1946 : Roberto Rivellino, melldroadour ha gourdoner brazilian.
• 1963 : Luc Winants, mestrc'hoarier echedoù belgiat.
• 1957 : Tignous, treser gall.
• 1964 : Gorik Cools, mestrc'hoarier echedoù belgiat.
• 1968 : Davor Šuker, melldroader etrebroadel kroat.

 

• 1515 : Loeiz XII (Bro-C'hall) pe Loeiz Orleañs, roue Bro-C'hall adalek 1498 betek e varv e 1462.
• 1560 : Joachim du Bellay, barzh gall.
• 1782 : Johann Christian Bach, ograour ha sonaozer alaman.
• 1880 : Charles Jules Joseph de Gaulle (Barz Bro-C'hall ha Charlez a Vro-C'hall e anvioù-pluenn), eontr Charles de Gaulle, skrivagner gall ha mignon d'ar brezhoneg.
• 1900 : Edgar Leopold Layard, diplomat ha naturour breizhveuriat.
• 1969 : Micheline Francey, aktourez (c'hoariva, sinema ha skinwel) c'hall.
• 2021 : Carlos do Carmo, kaner portugalat.

Calendis Januariis. Gouelioù : Strenae / Kalanna; Feriae Jovis (Gouelioù Yaou / Jupiter); Vejovis (Gouel Hen-Yaou); Janus (Gouel an doue Janus, doue e zaou dremm, unan war-drek, unan war-raok, an hini en eus roet e anv da viz Genver). Deiz-ha-bloaz dedi templ Jupiter Capitolinus hag hini Aesculapius^[1].

 

• • Gouel-meur ar Werc'hez Vari, mamm Doue
  • Marzhina, eus Roma, gwerc'hez ha merzher (d'ar c'houlz impalaer Aleksandr)
  • Bazil, eus Kappadokia, Eskob.
  • Etruria : Bonfilus, kofesour.
  • Roma : Almachus, merzher.
  • Roma : an Tregont merzher ar Via Appia, dindan Dioklesian.
  • Spoleto : Condordius, beleg, merzher, dindan Antonin.
  • Afrika : Fulgentius, eskob, merzher.
  • Teate, e bro Abruz (citerior) : ganedigezh Justinius, eskob
  • Gallia Lugdunensis, manac'hti Jura : an abad Eujen.
  • Galia, Odilon, abad Cluni.
  • Aleksandria (Ejipt) : Euphrosyna, gwerc'hez
  • Sant Eugendus / Augendus (aet e galleg da St Oyend, Oyand, Oyen). Abad Condat (c. 449 - 510)
  • ---------------
  • e Breizh
  • Sant Lupian, beleg eus Reudied e Bro-Naoned (IVvet kantved)
  • Sant Houarnedin, manac'h-beleg dall e Breizh (IXvet kantved)
  • Sant Deved, abad (VIvet kantved)
  • Santez Flammenn, enoret e Yestael
  • Sant Gwenhoel, breur da sant Tuno ha sant Merin
  • Sant Tevarzeg, en deus roet e anv d’ur barrez e Kernev

• • Haiti : Devezh an Dizalc’hidigezh
  • Kuba : Devezh ar Frankiz
  • Slovakia : Diazezidigezh ar Republik
  • Soudan : Devezh an Dizalc’hidigezh
  • Taiwan : Krouidigezh Republik Sina
• Gwechall e Breizh ez ae ar vugale hag ar re baour a di da di da gaout tammoù profoù : deroù mat, kouignaoua, eginad, kalanna a veze graet eus al lidoù-se ma veze kanet.
• Hiziv an deiz, e Breizh, hag en ur bern broioù all, ez a an dud da hetiñ bloavezh mat d'o zud, d'o mignoned, d'o c'henlabourerien...