Julius Nyerere

Julius Nyerere

den

Reizh pe jener	paotr
Bro ar geodedouriezh	Tanzania
Anv e yezh-vamm an den	Julius Kambarage Nyerere
Anv-bihan	Julius
Anv-familh	Nyerere
Deiziad ganedigezh	13 Ebr 1922
Lec'h ganedigezh	Butiama
Deiziad ar marv	14 Her 1999
Lec'h ar marv	Londrez
Doare mervel	abeg naturel
Abeg ar marv	leukemia
Lec'h douaridigezh	Butiama, Mara Region
Pried	Maria Nyerere
Kar	Bashiru Ally
Yezhoù komzet pe skrivet	saozneg, swahileg
Yezh implijet dre skrid	saozneg
Karg	Prezidant Tanzania, Presidant Aozadur an unaniezh afrikan, Prime Minister of Tanganyika, Prezidant an Tanganyika, Prime Minister of Tanganyika
Bet war ar studi e	Skol-veur Makerere, Skol-veur Dunedin, University of Fort Hare
Strollad politikel	Tanganyika African National Union, Party of the Revolution
Bet war ar renk da vezañ dilennet	Dilennadegoù prezidant an Tanganyika e 1962
Relijion	Katoligiezh
Stad ar c'hanonizasion	Servijer Doue
Gouel	14 a viz Here
Brezel	brezel Ouganda–Tanzania
Oberenn heverk	Disklêriadenn Arusha
Luskad	Ujamaa

Julius Kambarage Nyerere (13 Ebrel 1922 – 14 Here 1999 e Londrez) a oa ur politiker eus Tanzania. Kentañ prezidant Tanzania e voe, e penn ar vro eus 1964 da 1985.

Ganet e voe e-touez tud hag a veve e-kichen al Lenn Victoria. Mont a reas d’ar skol da Musoma, ma reas berzh, ha mont da skol Tabora goude. Ur yalc’had a resevas evit mont d’ober e studioù da Gampala, en Ouganda e skol-veur Makerere. Echuiñ a reas e studioù eno gant un diplom kelenner.

Distreiñ a reas da skol eil derez Tabora, da gelenn bevoniezh e-pad tri bloaz. E 1949 e resevas ur yalc'had c'hoazh evit mont da Vreizh-Veur da gas e studioù pelloc'h. Bez’ e oa ar c’hentañ studier eus e vro o vont da Europa evit e studioù. Etre 1949 ha 1952 e voe studier e skol-veur Dinedin ha tapout ar reas ur vestroniezh en ekonomiezh hag en istor.

E 1954 e voe e-touez ar re a savas an Tanganyika African National Union (TANU). E 1960 e teuas da vezañ kentañ ministr ar vro. Goude dizalc'hidigezh Tanganyika, e voe dilennet da brezidant e 1962. E miz Ebrel 1964 e voe unanet Tanganyika haj Zanzibar da vont d’ober ur stad nevez, Tanzania.

Gant disklêriadur Arusha, e 1967, e tisplegas Nyerere petra e oa evitañ an hent da heuliañ evit e vro, hent ar "sokialouriezh afrikan". Kement-se a zlee hervezañ kas d’ur gevredigezh reizh ma vefe kevatal an dud ha ma c’hallfe ar vro emvastañ d’he ezhommoù. Evel prezidant e vro e kasas da benn meur a dra : broadelaet e voe ar bankoù hag an embregerezhioù bras, adaozet e voe reizhiad ar skolioù hag evit al labour-douar e voe savet kumuniezhoù er c’hêriadennoù, anvet Ujamaa, ma veze lakaet boutin an douaroù hag ar binvioù.

Daoust d’an diaesterioù evit lakaat armerzh Tanzania da dreiñ, e nac'has atav kas ar vro war hent ar frankizouriezh armerzhel. Reiñ a reas e zilez eus e garg a brezidant e 1985, met chom a reas e penn ar strollad CCM (Chama Cha Mapinduzi, "Kostezenn an Dispac'h" e swahileg). Daoust d’an disoc'hoù dister a voe dindan e ren evit diorren armerzh ar vro, o deus dalc'het tud Tanzania da gaout istim evit Nyerere beteek e varv e 1999. A-drugarez dezhañ ez eus bet savet ur stad demokratel e Tanzania, un dra rouez a-walc'h en Afrika d’ar mare-se, ha n'eus ket bet a vrezel diabarzh.

Asambles gant prezidant Yougoslavia, Tito, prezidant Ejipt, Naser, kentañ ministr India, Nehru, ha prezidant Indonezia, Sukarno, eo bet Julius Nyerere unan eus ar re o deus kaset war-raok mennozh Luskad ar Stadoù Disteud. A-hed e vuhez eo bet oberiant evit lakaat fin d’an apartheid e Suafrika hag evit lakaat ar peoc’h da ren e broioù Afrika.

Ur c'hristen gredus e oa Nyerere ha tost d’e galon e oa evitañ ivez difenn an natur.

Oberennoù politikel troet e saozneg :

• Freedom and Unity (Uhuru na Umoja): A Selection from Writings & Speeches, 1952–1965 (Oxford University Press, 1967)
• Freedom and Socialism (Uhuru na Ujama): A Selection from Writings & Speeches, 1965–1967 (Oxford University Press, 1968)
• Freedom and Development (Uhuru Na Maendeleo): A Selection from the Writings & Speeches, 1968-73 (Oxford University Press, 1974)
• Ujamaa — Essays on Socialism (1977)
• Crusade for Liberation (1979)

Troidigezhioù lennegel e swahileg :

• Julius Kaisari, William Shakespeare - (Julius Caesar)
• Mabepari wa Venisi, William Shakespeare – (The Merchant of Venice)

• Julius Nyerere: the conscience of Africa – BBC News, 14/10/1999 (en)
• Julius Nyerere, Recueil de textes introduit par Yash Tandon, éditions du CETIM, 96 pages, 2014, ISBN 978-2-88053-106-5 (fr)