penn-da-benn

Diwar an anv-kadarn penn, an araogenn da hag an anv-kadarn penn, diwar an droienn a benn da benn.

Araogenn

penn-da-benn /ˌpɛndaˈbɛnː/

1. Eus an eil penn d'un dra bennak d'egile (en egor).
   • Dindan an oabl don, e melezour an dour teñval, eman atav koulskoude, skeud e dier gwenn bihan o parañ sioul penn-da-benn ar c'hae, o c'hein ganto harp ouzh ar roz... — (Yeun ar Gow, E Skeud Tour Bras Sant Jermen, eil emb. Al Liamm, 1978, p. 12.)
   • Ar zaout a zo aze o lammad penn-da-benn ar waz da glask geot glaz. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 404.)
2. Eus an eil penn d'egile (en amzer).
   • Honnez a zo penn-da-benn ar bloaz o hounid arhant. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 404.)
3. En droienn penn-da-benn da :
   • Penn-da-benn d'an hent, d'ar stêr, dezhañ, dezhi.
4. En droienn penn-da-benn gant :
   • penn-da-benn gant an hent — (PIPI 1908, p. 23.)

• penn-da-benn an neudenn : penn-da-benn, a-hed an neudenn

• galleg : d'un bout à l'autre de ^(fr) , tout le long de ^(fr)

Adverb

penn-da-benn /ˌpɛndaˈbɛnː/

1. Eus an eil penn d'egile.
   • ... ar soudarded ... a chomas eno pevar miz penn-da-benn. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 175.)
   • Euz a Geraouell da Lanzeon, n'euz nemed an hent braz penn-da-benn ; [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 33.)
   • Aret a vo ar park penn-da-benn ? — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 404.)
2. A-bezh.
   • Marteze diwezhatoc'h e vezo kontet deoc'h e istor penn-da-benn. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 27.)
   • Lakeet e voe eta d'ean, e-lec'h e zilhad, eur gwiskamant ru penn-da-benn, henvel ouz an tok ru a oa war e benn. — (Erwan ar Moal, Pipi Gonto, Kemper, 1925, p. 11.)
   • Gevier a lavare evel-se ha fall a rea nac'h, rak mar en divije bet lavaret penn-da-benn kement a oa oc'h ober poan-spered d'ezan, pell a zo e vije bet diboaniet ha dinec'het. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 10.)
   • — « Ya, testamant hor moereb, an testamant penn-da-benn betek ar gwenneg diwezhañ, klevout a rit ? » — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 93.)
   • [...] : darn, ar re skañv awalc'h, douget gant plac'hed yaouank, ur gatiolenn war o fenn hag en gwenn-erc'h penn-da-benn, ha d'o heul un druilhad krennardezed, gwisket ganto dilhad o fask kentañ ; [...]. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 52.)
   • Red mad vo dezañ freuza ar vur penn-da-benn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 404.)
   • N'hoh-eus ken med derhel da vond gand an hent-mañ penn-da-benn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 404.)
   • Ma mamm-gozh a ro din daou wenneg daoust ha m'em eus rouestlet penn-da-benn he neud o c'hoari gant he c'harr-nezañ. — (Pêr-Jakez Heliaz, Marh al lorh, Plon, 1986, p. 59.)
   • Aotre da bokat din e-pad un eur penn-da-benn. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 186.)

• galleg : complètement ^(fr) , de la tête aux pieds ^(fr) , entièrement ^(fr) , totalement ^(fr) , tout à fait ^(fr)

Anv-gwan

1. un dra bennak (deiz pe devezh, noz pe nozvezh, bloaz pe bloavezh) penn-da-benn: en e bezh
   • N'em-eus ket eur bansïon penn-da-benn evel ma 'm-beze gwechall. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 404.)
   • - [...]. Hag e tremenas arre an noz penn-da-benn o ouelañ hag o huanadiñ, [...]. — (Fañch an Uhel, Kontadennoù ar Bobl/1, Al Liamm, 1984, p. 240.)
   • « [...]. Lakait eur penn-gavr d'ezi ha ra chomo ganti e-pad eur sizun penn-da-benn. »
     « A vezo graet. » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 168.)

• galleg : entier ^(fr) , entière ^(fr)

• Pa vez lavaret « hei ! » d'ar gazeg wenn e vez lavaret d'an harnez penn-da-benn. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 305.)