Corpus Inscriptionum Latinarum

Corpus Inscriptionum Latinarum (агульнапрынятае скарачэнне CIL), «Збор лацінскіх надпісаў» — збор лацінскіх надпісаў эпохі антычнасці. CIL з’яўляецца адным з найбольш поўных і часта цытаваных выданняў такога роду, важнай крыніцай па антычнай эпіграфіцы, грамадскага і прыватнага жыцця Старажытнага Рыма.

Мэтай стварэння CIL з’яўляліся збор і публікацыя ўсіх лацінскіх надпісаў з усёй тэрыторыі Рымскай імперыі. Для яго выдання ў 1847 годзе ў Берліне быў створаны камітэт, кіруючае становішча ў якім заняў Тэадор Момзен; пасля ён стаў выдаўцом многіх тамоў серыі. Удзельнікі праекта выязджалі на месцы і асабіста аглядалі надпісы. У выпадках, калі помнік быў страчаны, выдаўцы параўноўвалі розныя сведчанні больш ранніх даследчыкаў, якія бачылі надпіс, каб усталяваць як мага больш дакладнае чытанне. Першы том CIL выйшаў у 1853 годзе.

Усяго выданне складаецца з 17 тамоў больш чым у 70 частках і ўтрымлівае больш за 180 000 надпісаў. Пасля было выпушчана яшчэ 13 дадатковых тамоў з паказальнікамі і ілюстрацыямі. Плануецца выпуск XVIII тома, які будзе ўтрымліваць вершы з лацінскіх надпісаў.

• Том I (у дзвюх частках, другая частка — у чатырох выпусках) — надпісы Рымскай рэспублікі да смерці Цэзара — 1893—1986
• Том II (у дзвюх частках) — надпісы Іспаніі (частка 1 — 1869, частка 2 — чатыры выпуску 1995 —).
• Том III (у дзвюх частках) — надпісы Егіпта, Азіі, Ілірыка (1873), + дадатак (2 часткі, 5 выпускаў).
• Том IV — насценныя надпісы Пампеяў, Геркуланума і Стабіяў (1871) + дадатак у 3 частках
• Том V — лацінскія надпісы Цызальпійскай Галіі (частка 1 1872, частка 2 1877).
• Том VI — лацінскія надпісы горада Рыма (8 частак, 1876—2000).
• Том VII — лацінскія надпісы Брытаніі (1873).
• Том VIII — лацінскія надпісы Афрыкі (2 часткі) — 1881, + 5 выпускаў дадаткаў
• Том IX — надпісы Італіі (Калабрыя, Апулія, Самній, сабіны, піцэны) — 1883.
• Том X — надпісы Італіі (Бруцій, Луканія, Кампанія, Сіцылія, Сардзінія) — 1883
• Том XI — надпісы Італіі (Эмілія, Этрурыя, Умбрыя) — 2 часткі (1888—1926).
• Том XII — лацінскія надпісы Нарбонскай Галіі (1888).
• Том XIII — лацінскія надпісы Трох Галій і Германіі (5 частак, 1899—1943).
• Том XIV — старажытныя лацінскія надпісы Лацыя (1887, дадатак — 1930).
• Том XV — лацінскія надпісы горада Рыма (надпісы на начынні) — 2 часткі (1891—1899).
• Том XVI — ваенныя дыпломы (1936, дадатак — 1955).
• Том XVII — мільныя камяні (3 часткі, 1986 —).

• Лацінская эпіграфіка

• Избранные латинские надписи по социально-экономической истории ранней Римской империи / Пер. Е. М. Штаерман // Вестник древней истории, 1955, 2-4; 1956, 1-4; 1957, 1.
• Карасёва Т. А. Историческая фонетика латинского языка. Грамматический комментарий к латинским текстам VII—I веков до нашей эры. М., 2003
• Фёдорова Е. В. Введение в латинскую эпиграфику: Учеб. пособие для ист. и филол. спец. ун-тов. М., 1982.
• Фёдорова Е.В. Латинская эпиграфика. М., 1969
• Фёдорова Е. В. Латинские надписи. М., 1976

• Афіцыйная старонка CIL
• База даных лацінскіх надпісаў (з указаннем нумара па CIL і іншым выданням)