Hideyo Noquçi

Hideyo Noquçi
yap. 野口 英世
Doğum adı	Seysaku Noquçi
Doğum tarixi	9 noyabr 1876
Doğum yeri	İnavaşiro[d]
Vəfat tarixi	21 may 1876
Vəfat yeri	Akkra, Qana
Vəfat səbəbi	Sarı qızdırma
Elm sahələri	mikrobiologiya, tibb
İş yerləri	Kioto Universiteti, Tokio Universiteti, Pensilvaniya Universiteti, Rokfeller Universiteti
Üzvlüyü	Yaponiya Elmlər Akademiyası, Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hideyo Noquçi (野口 英世, Noquçi Hideyo^?, 9 noyabr 1876, İnavaşiro^[d] – 21 may 1928, Akkra) və ya doğum adı ilə Seysaku Noquçi (野口 清作, Noquçi Seysaku^?) – Yaponiya bakterioloqu. O, sifilis xəstəliyinin törədicisi olan Treponema pallidum bakteriyasını kəşf etməsinə görə tanınır.^[1]

Seysaku Noquçi 9 noyabr 1876-cı ildə Yaponiyanın Fukuşima prefekturasının İnavaşiro qəsəbəsində doğulmuşdur.^[1] 1878-ci ildə evdəki ocağa düşərək sol əlini yandırmışdır.^[1] 1892-ci ildə Kanae Vatanabe əlini əməliyyat etdirmiş və Noquçi baş barmağını yenidən hərəkət etdirə bilmişdir.^[1] Bu hadisədən sonra tibb sahəsinə maraq göstərməyə başlamışdır.^[1] 1896-cı ildə tibb təhsili almaq üçün Tokioya yola düşmüş və 1897-ci ildə milli imtahanı keçərək həkim olmuşdur.^[1] 1898-ci ildə Şibasaburo Kitasatonun başçılıq etdiyi Yoluxucu Xəstəliklər İnstututuna daxil olaraq bakterioloq olmağa qərar vermişdir.^[1] Bu dövrdə adını Seysakudan Hideyoya dəyişmişdir. O, Çinə gedərək taunla mübarizə aparmışdır.^[1]

Noquçi 1900-cü ildə Simon Fleksnerin dəvəti ilə ABŞ-yə getmiş və Pensilvaniya Universitetində işləmişdir.^[1] Burada ilan zəhərini öyrənmişdir.^[1] 1903-cü ildə Milli Serum İnstitutunda işləmək üçün Danimarkaya getmişdir.^[1] 1904-cü ildə Nyu-Yorkda yerləşən Tibbi Tədqiqat üzrə Rokfeller İnstitutunda işləməyə başlamışdır.^[1]

1915-ci ildə Yaponiyaya qayıtsa, 1918-ci ildə sarı qızdırma xəstəliyini öyrənmək üçün Cənubi Amerikaya getmiş, Peru, Braziliya, Salvador, Ekvadorda olmuş və vaksin hazırlamışdır.^[1] 1927-ci ildə sarı qızdırma xəstəliyinin səbəbini aşkar etmək üçün müasir Qananın ərazisində yerləşən Akkra şəhərinə getmişdir.^[1] O, Nyu-Yorka qayıtmağı planlaşdırsa da, sarı qızdırmaya yoluxmuş və 21 may 1928-ci ildə Akkrada ölmüşdür.^[1]

Noquçi 1913-cü ildə ABŞ-də sifilis xəstəliyinin törədicisini kəşf etmişdir.^[1] Bu kəşfinə görə 1914 və 1915-ci illərdə Tibb üzrə Nobel mükafatına namizəd göstərilmişdir.^[1] O, poliomielit, Oroya qızdırması və traxoma xəstəliklərini də tədqiq etmişdir.^[2]

1939-cu ildə Noquçinin doğulduğu yerdə Hideyo Noquçi Memorial Muzeyi açılmışdır.^[3] Noquçinin Ekvadorda çəkdirdiyi fotosu 1000 yenlik əsginasda öz əksini tapmışdır.^[1] Google 9 noyabr 2011-ci ildə onun 135 illiyi münasibətilə dudl yayımlamışdır.^[4]

• Kodansha Encyclopedia of Japan (ingiliscə). VI cild (Niju–Saka). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 31. ISBN 0-87011-626-6. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2022.