Andrés Solar

Andrés Solar
Vida
Nacimientu	Xixón, 25 d'agostu de 1955
Nacionalidá	España
Llingua materna	asturianu
Muerte	27 d'avientu de 1984 (29 años)
Estudios
Llingües falaes	castellanu asturianu
Oficiu	escritor
Miembru de	Conceyu Bable Xunta Pola Defensa de la Llingua Asturiana Academia de la Llingua Asturiana
Creencies
Partíu políticu	Ensame Nacionalista Astur

Andrés Manuel Solar Santurio (25 d'agostu de 1955, Xixón – 27 d'avientu de 1984) foi un escritor en llingua asturiana y militante d'izquierda nacionalista . Ta consideráu un de los meyores escritores del Surdimientu pese a la so pronta muerte a los 29 años.

Andresu Solar ñaz n'El Fondón, na parroquia de Deva, en Xixón el 25 d'agostu de 1955. Fíu de llabradores, fizo los estudios primarios na escuela pública del llugar y, darréu, dedicóse al trabayu na casería. Na seronda de 1978 inxértase nel movimientu de reivindicación llingüística calteniendo de magar entós una intensá actividá, ensin abandonar la casería familiar nin so orixe llabriegu tornó p'hacia'l llabor cultural y políticu de la época. Nos siete años que van dende esta fecha hasta la so tráxica muerte nun aparó de trabayar en dellos campos: espublizó articulos en prensa, ganó premios lliterarios, profesor na Universidá Popular de Xixón, foi miembru de l'Academia de la Llingua, collaboró col grupu Xaréu Títeres de teatru, tesoreru de l'Asociación d'escritores Asturianos y miembru de Conceyu Bable, Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana y el partíu d'izquierdes Ensame Nacionalista Astur. Amás de participar na Asociación de Vecinos y na Comisión de les fiestes de Deva. En 1979 entamará la so obra lliteraría y esi mesmu añu y en 1980 los sos cuentos "En Chigre" y "Toni" algamen el premiu de cuentos curtios del Istitutu "Jeronimo Gonzalez" de Sama. A entamos de los años 80 del sieglu XX escomencipia a collabroar na seición "Alitar Asturies" del diariu El Comercio de Xixón. El 1981 Andrés Solar ye nomáu Miembru correspondiente de l'Academia de la Llingua Asturiana y gana xunta Solís Santos el Segundu Concursu de Narraciones Curties n'asturianu entamáu pola Diputación d'Asturies col rellatu Xuan y Xuanín. Nel primer cuatrimestre de 1982 foi profesor d'asturianu na Universidá Popular de Xixón y gana'l concursu de cuentos n'asturianu entamáu pol Club Cultura d'Uviéu. En mayu de 1982 ye propuestu pa miembru de númberu de l'Academia de la Llingua Asturiana y refuga el cargu porque entiende que nun ta abondo preparáu. En 1983 gana xunto con Emilio Samoano'l concursu de cuentos de Conceyu Bable col cuentu "El milagru de la vara'l patriarca". En mayu de 1983 da clases d'asturianu na cai cola Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana de la que yera miembru y preséntase pa diputáu de la Xunta Xeneral col Ensame Nacionalista Astur. Nesti añu tamién participa na creación de la Xunta d'Escritores Asturianos siendo'l tesoreru de la entidá. En 1984 con "En cartu de siempre" algama una mención especial del xuráu nel Primer Concursu de Cuentos "Conceyu de Llanes" y participará nos actos de decimu aniversariu de Conceyu Bable entamaos el 25 de mayu Andres Solar muerre'l 27 d'avientu de 1984 a los 29 años d'edá, nun acidente tráficu en Sotrondio.

Nel llabor lliterariu de Andresu Solar estrémense tres estayes:

• Narrativa. El conxuntu de la narrativa d'Andres Solar ta formáu por 17 cuentos curtios, dos cuentos llargos ("Xuan y Xuanin" y "Los llocos"), una novela curtia ("Il grillo di ali blanche") y un cuentu pa neños ("Sultán")
• Poesía. La so obra ta compuesta por unos 40 poemes
• Ensayu

La narrativa ye la más importante

• En 1985 la Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana crea los Premios "Andrés Solar" na so alcordanza qu'inda güei s'entreguen.
• En 1986 L'Academia de la Llingua Asturiana asoleya'l llibru "Andres Solar: Obres inedites".
• N'abril de 1990 l'Asociación d'Escritores Asturianos dedíca-y el llibru "Andres Solar.un homenaxe".
• En Mayu de 1990 la Universidá Popular de Xixón hai unes xornaes d'homenaxe al autor.
• En 1998 unes 18 organizaciones polítiques, sociales y culturales piden que se-y ponga al Istitutu nᵘ7 el nome d'Andres Solar Santurio y non Emilio Alarcos.
• El 11 de xunetu de 2000 estrenase nel Teatru Xovellanos de Xixón "Solar d'amor y arume verde" cantata n'alcordanza d'Andrés Solar de los autores Carlos José Martínez y Xulio Ramos
• En mayu de 2001 la Fundación Municipal de Cultura de Xixón fai la esposición "Andrés Solar: el llabrador de pallabres".
• En mayu de 2004 la Conseyería de Cultura dedica-y la XXV Selmana de les Lletres Asturianes, con abondos actos y l'asoleyamientu del llibru conmemorativu "Andrés Solar, una voz del surdimientu" con dellos autores y la edición d'un videu documental col mesmu nome.

Los Premios Andrés Solar creáronse en 1985 pola Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana n'alcordanza del escritor. Los premios tienen 2 categoríes. La primer categoría, ye la del "Pegollu", que s'entrega a les persones, entidaes, grupos o coleutivos que de dalgún mou puxen pola llingua, incluyéndola na sociedá, usándola con normalidá, o favoreciendo la so normalización. La segunda categoría, ye de denuncia, y recibe'l nome de "Madreñazu purpurina", y va dirixida a entidaes, grupos, políticos o coleutivos que defenestren o continuen testeronamente desprestixando'l valir de la llingua y el sentimientu de los sos falantes.

• El so poema "Asturies" firmáu por Andresu M. Solar espublizóse nel periódicu "El Nuesu País. Programa Eleutoral del Ensame Nacionalista Astur", nel añu 1983. El grupu asturianu Dixebra pondrá-y música y asolayaralu nel so trabayu discográficu "Apuntate a la llista" canción "Pallabres Vieyes".

¡Atención! Esti artículu o seición ye sospechosu de nun respetar los derechos d'autor, si nun se cambia dafechu, va desaniciase ceo.

• El sitiu del que pudo tenese copiao ye: Poesía d'Andrés Solar

Vamos dexar de vivir 
de gaita sidra y tambor,
de la Santina na cueva
y de castros baxo’l sol.
------------------------
Óyense voces falando 
de pueblos y llibertá,
de roses llorando espines,
de palombes y un riscar.
-----------------------
Xunto la fábrica encesa,
la mina prieta, la mar
y la secha ensin llabrar:
asperámoste pruyendo
por vivir pallabres vieyes
comu pueblu, home y llar.
-------------------------
Prúyemos un pueblu llibre:
que ñome cola xo voz
los sos collacios y el pan.
Prúyemos un pueblu llibre
y una Asturies dixebrá.

• Skama la Rede punxo música a esta lletra nel so discu La Nuesa Hestoria, canción "Hai Que Siguir"

¡Atención! Esti artículu o seición ye sospechosu de nun respetar los derechos d'autor, si nun se cambia dafechu, va desaniciase ceo.

• El sitiu del que pudo tenese copiao ye: Poesía d'Andrés Solar

Toi buscando
la manera de dicite
qu'hai milenta razones que se llamen como tu.
Y qu'esperen por ti,
qu'esperen por ti.
-----------------
A vegaes
camiento cansáu
que nin siquiera sabrán
que tuviemos equí,
asoleyando un país
que cayó una nueche a la mar,
y na mar y na nueche lu quixeren dexar. 
-------------------
Nin siquiera sabrán
que tuviemos equí
cola voz y les manes
falando d'amor,
falando de ti,
falando de ti.
--------------------
Pero ye igual, 
hai que facer
del argayu un fueu,
del vientu un hermanu
qu'esparda’l calor,
qu'esparda’l calor. 
--------------------
Hai que siguir asina y equí.
Hai que siguir, hai que siguir

• El cuentu pa neños "Sultán" en flas fechu pol Colexu Evaristo Valle de Xixón na selmana de les lletres que se-y dedicaron. Los escolinos cuenten el cuentu.
• Andrés Solar na Biblioteca d'Autores Asturianos na rede
• Biblioteca d'Autores Asturianos na rede