Raymond Chandler

El so padre, un inxenieru civil estauxunidense alcohólicu y maltratador, abandonó a la so familia y divorcióse de la so muyer, que vivía colos sos tíos maternos, y ella llevó al so fíu a Inglaterra por que recibiera una sólida formación lliteraria. Ayudáu por un prósperu abogáu cuáqueru irlandés que yera tamién tíu de la so madre, estudió nel Dulwich College de Londres (1900-1905) a clásicos y modernos; yera una escuela pública onde se formaren tamién escritores como P. G. Wodehouse y C. S. Forester. Dempués viaxó a Francia y Alemaña (1905-1907) y se nacionalizó británicu en 1907. Tres un curtiu trabayu nel Almirantazgo qu'abandonó por causa de non simpatizar cola conducta militar, trabayó como reporteru pal London Daily Express y pa la Bristol Western Gazette (1908-12). Publicó 27 poemes y el so primer rellatu The Rose Leaf Romance enantes de tornar a los Estaos Xuníos en 1912 con dineru emprestao pol so tíu. Visitó a la so madre y los sos otros tíos ya instalóse en San Francisco, onde aprendió contabilidá per correspondencia, y depués en Los Angeles, cola so madre, en 1913. Participó na Primer Guerra Mundial como soldáu de los Gordon Highlander de Canadá nes trincheres del frente francés y taba preparar como pilotu de guerra de la RAF cuando la guerra terminó y tornó a California, onde viviría yá'l restu de la so vida, trabayando como emplegáu de banca. Al morrer la so madre en 1924, cásase con Pearl Cecily Bowen (Cissy Pascal), dieciocho años mayor qu'él, una muyer cola que yá había entabláu rellaciones -non aprobaes pola so madre-, cuando taba casada, y una vegada divorciada y celebráu el matrimoniu, este duró casi trenta años, hasta'l fallecimientu d'ella en 1954, anque nun tuvo fíos. En 1932, Chandler llograra ser nomáu vicepresidente del Dabney Oil Syndicate en Signal Hill (California), pero perdió esti codalosu trabayu por causa del so alcoholismu, el so absentismo y les sos numberoses aventures coles secretaries. En 1933, a los 45 años y metanes la Gran Depresión, dedicóse por entero a escribir en pulps, populares revistes de ficción criminal impreses en papel baratu.

La so prosa nun escarez de cualidaes estétiques: el so estilu supera l'impresionismu de Hammet y ye carauterísticamente irónicu y frecuente en traces d'inxeniu cáusticu, sobremanera, nos diálogos. Gracies a él, la novela negra ganó una dignidá lliteraria desconocida hasta entós. El so primer cuentu foi Blackmailers Don't Shoot, pa la revista Black Mask, un pulp dedicáu a los rellatos d'aición; dende entós nun abandonó'l xéneru.

Intentó asonsañar a Dashiell Hammett, pero'l so estilu ye bien distintu: Hammett ye secu ya impresionista, y Chandler irónicu y cínicu. Creó yá daquella al detective priváu Philip Marlowe. Ente 1933 y 1939, produció 19 rellatos.

De Hammett toma la denuncia de la sociedá americana de la dómina, onde'l dineru y la busca del poder son los motores verdaderos de les rellaciones humanes, coles sos consecuentes remortines de crímenes, marxinación ya inxusticia. Cavilgó sobre l'arte de la novela policiaca nel so ensayu El simple arte de matar (1950).

A los 51 años apaez la so primer novela, El suañu eternu (1939), onde Marlowe mover pola cara escura de la soleyera ciudá de Los Angeles y ayuda a evitar l'infartu d'un millonariu al rescatar a la so fía d'un chantaxe; considérase, sicasí, que la so meyor novela ye El llargu adiós de (1953), na cual afaya al asesín de la fía d'un millonariu, d'un escritor y de un amigu so. En 1943 propúnxose-y trabayar en Hollywood afaciendo'l guión de Double Indemnity (Perdición), sobre la novela de James Cain, dirixida por Billy Wilder. Tres la muerte de la so esposa en 1954, l'escritor sufrió fuertes depresiones, aumentó'l so alcoholismu ya intentó suicidase en dos causes.

El Noir Infestival, que se celebra cada avientu nel conceyu italianu de Courmayeur, da dende 1991 un premiu Raymond Chandler de novela negra nel so honor.^[4]

• El suañu eternu (The Big Sleep, 1939)
• Adiós, muñeca (Farewell, My Lovely, 1940)
• La ventana siniestra (The High Window, 1942)
• La dama del llagu (The Lady in the Lake, 1943)
• La hermana pequeña (The Little Sister, 1949)
• El llargu adiós (The Long Goodbye, 1953), Premiu Edgar.
• Playback (Playback, 1958), basada nun guión ensin producir.
• Poodle Springs (Poodle Springs, 1959), novela incompleta.

• Perdición (Double Indemnity, 1944), dirixida por Billy Wilder, guión de Wilder y Chandler, basada na novela de James M. Cain.
• The Blue Dahlia (The Blue Dahlia, 1946), dirixida por George Marshall.
• Estraños nun tren (Strangers on a Train, 1951), dirixida por Alfred Hitchcock, guión de Whitfield Cook, Czenzi Ormonde y Chandler, basada na novela de Patricia Highsmith.
• Playback (1948), ensin producir.

• Five Murderers (Cinco asesinos) (1944)
• Trouble is My Business (1950)
• The Simple Art of Murder (1950) (El simple arte de matar)
• Pickup on Noon Street (1953)
• Killer in the Rain (1964) (Asesín so l'agua)
• The Smell of Fear (1965)
• The Notebooks of Raymond Chandler (1976)
• Selected Letters of Raymond Chandler (1981)
• Raymond Chandler: Stories and Early Novels (1995)

•   Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Raymond Chandler.