Populus nigra

Ye un árbol de fueya caduca qu'algama de 20 a 30 m, anque n'ocasiones puede superar esti altor. Sistema radicular formáu per una exa principal fuerte y fondu y una mayoría de raigaños superficiales y estendíes. Tueru xeneralmente derechu, de corteza abuxada llueu sedada en sentíu llonxitudinal, formándose ente los resquiebros unes costielles corites, a lo qu'alude'l nome. Copa amplia, polo xeneral pocu trupa pero más que les del Populus alba o Populus trémbole. Fueyes con peciolu de 2 a 6 cm de llargor, lateralmente estruyíu y con frecuencia velloso. Llimbu pubescente al brotar, bien puestu llampiñu y verde poles dos cares, de forma aovado-triangular o aovado-rómbica, acuminaes, festoneado-serruchaes. Amentos precoces, apaecen primero que les fueyes, nos meses de febreru y marzu. Frutu en cápsula con granes parduces envueltes n'abondosa pelusa blanca. Diseminación n'abril y mayu.

Ye práuticamente indiferente tocantes a suelos, magar rehúye los descomanadamente salinos. Rique mugor nel suelu con anuevo de l'agua, polo que suel asitiase xunto a cursos superficiales o sobre corrientes soterrañes pocu fondes. Abondo esixente en principios nutritivos y tocantes a la lluz, nun tolera bien la cubierta. Nes formaciones ripícolas entemecer con especies de similares preferencies, como sauces, álamos, fresnos, llameres, etc.

N'amplies zones del cordal ibéricu Populus nigra apaez formando montes en galería de vieyos exemplares, son los denominaos "chopos cabeceros". Resultáu d'una antigua actividá agroforestal, estos chopos son árboles trasmochos que les sos cañes, rectes y altes, yeren emplegaes pa vigues na construcción de cases, corrolaes y parideres, ente otros usos.

Anguaño cuerren un seriu peligru de sumir, debíu fundamentalmente al abandonu d'esta actividá.^[2]

Estender pel sur, centru y este d'Europa, centru y oeste d'Asia (hasta'l centru de Siberia) y norte d'África.

Al ser cultiváu y espublizáu dende antiguu resulta difícil precisar la so área d'orixe, magar nun resulta aventuráu asitialo ente Asia occidental y Europa oriental.

La variedá Populus nigra L. var. italica cultivar n'Arxentina y Chile dende la dómina colonial y pola so frecuencia y enraigono nesti últimu país, ye conocíu como "álamu chilenu", pa estremalo d'otres especies y variedaes d'introducción más recién. En Chile esiste un clon que nun pierde toles sos fueyes pel hibiernu, sinón que caltién la so xamasca hasta l'apaición de les fueyes nueves en primavera.

Madera blanda, porosa, llixera y fráxil, apta para carpintería llixera de poca resistencia y construcción siempres que nun tenga de soportar grandes pesos. Bona pa la fabricación de pasta de celulosa.

Como ornamental y árbol de solombra utilizóse dende antiguu. La corteza contién salicina y taníns, polo que s'utilizó como curtiente. La lleña qu'apurre ye d'escasa calidá. Les fueyes constitúin un bon forraxe, utilizóse como recursu ivernizu.

• Tónicu xeneral y astrinxente.
• Depurativu y sudorífico.
• Aumenta la escreción d'ácidu úricu.
• Diuréticu bien usáu en litiasis renal.
• Expectorante y balsámicu.
• Usáu como cataplasma nel tratamientu de firíes y úlceras.
• Cola resina de les sos yemes faise una untaza pal sanamientu de les almorranes.

 

Hai trés subespecies, anque dellos botánicos estremen cuatro:^[3][4]

• Populus nigra subsp. nigra. Europa central y oriental. Fueyes y biltos glabros (ensin pelo); corteza pardu abuxada, gruesa y engurriada.
• Populus nigra subsp. betulifolia (Pursh) W.Wettst. Noroeste d'Europa (Francia, Gran Bretaña, Irlanda). Populus nigra subsp. betulifolia ( Pursh ) W. Wettst. Noroeste d'Europa (Francia, Gran Bretaña, Irlanda). Venes de la fueya y tarmos finamente pubescentes; corteza pardu abuxada, gruesa y engurriada, de cutiu con pesaos nuedos, el tueru de normal bien inclináu.
• Populus nigra subsp. caudina (Ten.) Bugała. Rexón mediterránea, tamién suroeste d'Asia si nun s'estrema la variedá afghanica.
• Populus nigra var. afghanica Aitch. & Hemsl. (ensin. P. nigra var. thevestina (Dode) Bean). Suroeste d'Asia; tratada como un cultivar de P. nigra por munchos botánicos,^[5] y como una especie distinta P. afghanica por otros;^[6] corteza nidia, casi blanca; fueyes y tarmos como subsp. caudina (vease tamién cultivares, embaxo).

La subespecie betulifolia ye unu de los árboles más infrecuentes en Gran Bretaña ya Irlanda,^[7][8] con namái alredor de 7.000 exemplares conocíos, de los que namái 600 confirmóse que son femeninos.^[9]

 

Escoyéronse tamién dellos cultivares, que s'arrobinen por fraes:

• 'Italica'. El verdaderu chopu lombardu, escoyíos en Lombardía, nel norte d'Italia, nel sieglu XVII. La crecedera ye fastigiáu, con una corona bien estrecha. Proveniente de la rexón mediterránea, afacer a los branos templáu y secu y crez pocu en condiciones de mugor, siendo de curtia duración por cuenta de les enfermedaes fúngicas. Ye un clon masculín.^[10]
• Grupu Plantierensis. Un grupu de clones llograos por encruz 'Italica' con P. nigra ssp betulifolia na Guardería de Plantières cerca Metz en Francia en 1884; son similares a 'Italica' (y, de cutiu confundir con ella) pero tienen la copa llixeramente más amplia y meyor afecha al clima frío y húmedo nel noroeste d'Europa, onde'l verdaderu chopu lombardu nun crecer bien. Prodúcense clones masculinos y femeninos. Este ye l'árbol más comúnmente cultiváu en Gran Bretaña ya Irlanda como "chopu de Lombardía".^[10]
• 'Manchester Poplar' ("Álamu de Mánchester"). Un cultivar de la subsp. betulifolia llargamente llantáu nel noroeste d'Inglaterra. Ye un clon masculín, y na actualidá alcuéntrase seriamente amenazáu pola fusariosis de la espiga del álamu.^[11][12]
• 'Gigantea'. Otru clon fastigiata, d'orixe desconocíu, con una coronación más amplia, más brengosa, que 'Italica'. Ye un clon femenín.^[10]
• 'Afghanica' (ensin. 'Thevestina'). La mayoría, si non toos, los exemplares de la variedá 'Afganistana' son d'un solu clon, y polo tanto munchos botánicos tratar como un cultivar más qu'una variedá botánica. Ye fastigiáu, paecíu a 'Italica', pero con una llamativa corteza ablancazada; tamién s'estrema de 'Italica' al ser un clon femenín. Este ye l'álamu común fastigiáu del suroeste d'Asia y el sureste d'Europa (los Balcanes), onde foi introducíu mientres el periodu otomanu.^[10]

Populus nigra describióse por André Michaux y espublizóse en Flora Boreali-Americana 2: 243. 1803.^[13]

Etimoloxía

Populus: nome xenéricu que remanez del llatín, 'popular' por ser abondosu y en gran cantidá.

nigra: epítetu llatín que significa "negra".

Variedaes aceptaes

• Populus nigra subsp. betulifolia (Pursh) Wettst.
• Populus nigra var. italica Münchh.

Sinonimia

• Aixiros nigra (L.) Nieuwl.
• Populus caudina Ten.
• Populus croatica Waldst. & Kit. ex Besser
• Populus fastigiata Foug.
• Populus fastigiata var. plantierensis Simon-Louis
• Populus hudsoniana Desf.
• Populus hudsonica F.Michx.
• Populus lombardica Link
• Populus neapolitana Ten.
• Populus nolestii Dippel
• Populus pannonica Kit. ex Besser
• Populus polonica Loudon
• Populus pyramidalis Rozier
• Populus pyramidata Moench
• Populus rubra Poir.
• Populus sosnowskyi Grossh.
• Populus thevestina Dode
• Populus versicolor Salisb.
• Populus viminea Dum.Cours.
• Populus viridis Lodd. ex Loudon
• Populus vistulensis Loudon^[14][15]

• Terminoloxía descriptiva de les plantes
• Cronoloxía de la botánica
• Historia de la botánica

• USDA, ARS, National Genetic Resources Program. GRIN. National Germplasm io Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29400 (26 ene 2008)

•   Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Populus nigra.
• Populus nigra n'Árboles Ibéricos