Birr AG

Birr
	Wappe vo Birr
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Aargau (AG)
Bezirk:	Brugg
BFS-Nr.:	4092
Poschtleitzahl:	5242
UN/LOCODE:	CH BRR
Koordinate:	657646 / 254204Koordinate: 47° 26′ 10″ N, 8° 12′ 10″ O; CH1903: 657646 / 254204
Höchi:	405 m ü. M.
Flächi:	5.05 km²
Iiwohner:	4605 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.birr.ch
Charte
	Charte vo Birr

S AG im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Aargau und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Birr vermyde, wo öppis anders meined.

Birr isch e Gmeind im Bezirk Brugg vom Kanton Aargau. S Dorf, wo mit Lupfig zämegwachse isch, ligt am Rand vom Birrfäld und am Fuess vom Chäschtebärg.

Geographii

De Gmeindsbann isch 505 Hektare gross, dodervo sind 176 Hektare Wald und 151 Hektare überbaut. De höchschti Punkt isch uf em Chäschtebärg uf 645 Meter, der tüüfschti uf 390 im Birrfäld.

D Nochbergmeinde vo Birr sind Lupfig im Weschte und im Norde, Birret im Oschte, Brunegg im Südoschte und Mörike-Wildegg im Südweschte.

Gschicht

S erschti Mol taucht Birr mit de Namesform Bire in eme Chaufvertrag vo 1270 uf, wo s Chlooschter Wettige z Birr Land gchauft het. Birr het im Middelalter de Habsburger ghört und isch en Teil vo dene irem Eigeamt gsi, de erschte und älteschti Bsitzige vo de Habsburger rund um iri Stammburg, d Habsburg. Im 1397 hei d Habsburger de Grund- und d Grichtsherrschaft em Chlooschter Chönigsfälde geschänkt.

Wo d Eidgenosse im 1415 de Aargau eroberet hei, isch Birr mit em ganze-n Eigeamt an Bärn cho, wo im 1528 d Reformation iigführt het. S Chlooschter Chönigsfälde isch ufghobe worde und s Eigeamt isch denn e Landvogtei gsi, wo au Birr dezue ghört het.

Im 1771i isch de Reformpädagog Johann Heinrich Pestalozzi uf Birr cho, genauer gsait uf de Neuhof, won er versuecht het, e Landwirtschaftsbetriib ufzbaue. Wo des gschiteret isch, het er mit sinere Frau zämme öppe 40 Chind ufgnoh, wo unterrichtet worde sind und gliichzitig gschaffet hei. Im 1780 het de Pestalozzi di Aastalt müesse schlüsse, wil er keis Gäld me gha het.

Im März 1798 sin d Franzose in d Schwiiz iimarschiirt un hei di Helvetisch Republik usgruefe. Birr ghört sither zum Kanton Aargau.