Zauditu
Zauditu (Ge'ez: ዘውዲቱ Zäwditu; gebore as Askala Maryam; 29 April 1876 - 2 April 1930) was van 1916 tot 1930 keiserin van Ethiopië. Sy was die eerste vroulike heerser van ’n internasionaal erkende land in Afrika in die 19de en 20ste eeu en die eerste regerende keiserin van die Keiserryk Ethiopië. Haar bewind is gekenmerk deur die hervormings van haar regent (Enderase) en erfgenaam, Ras Tafari Makonnen (wat haar opgevolg het as keiser Haile Selassie). Vanweë haar konserwatisme en sterk geloof het sy meestal met hom gebots.
| Zauditu | |
|---|---|
| Negesta Nagastat Keiserin van Ethiopië | |
| |
| Dinastie | Huis van Salomo |
| Bewind | 27 September 1916 - 2 April 1930 |
| Gebore | 29 April 1876 |
| Wollo, Keiserryk Ethiopië | |
| Gesterf | 2 April 1930 (op 53) |
| Addis Abeba, Keiserryk Ethiopië | |
| Voorganger | Lidj Iyasu |
| Opvolger | Haile Selassie |
| Gade | Araya Selassie Yohannes (1882-1888) Gugsa Welle (1900-1930) |
| Vader | Keiser Menelik II |
| Moeder | Woizero Abechi |
In 2020 was sy die mees onlangse regerende keiserin in die geskiedenis, en tot met die verkiesing in 2018 van Sahle-Work Zewde as president, die mees onlangse vroulike staatshoof van Ethiopië.
Vroeë lewe
wysigAskala Maryam was die oudste dogter van keiser Menelik II. Haar ma het van Menelik geskei terwyl Zauditu nog jonk was en sy is deur haar pa grootgemaak. Keiser Menelik het later met Taitu Betul getrou, maar het geen kinders by haar gehad nie. Menelik het drie kinders gehad wat deur hom erken is: Zauditu, ’n seun wat as baba dood is en nog ’n dogter, Shewa Regga, die ma van Lidj Iyasu, Menelik se eindelike opvolger. Die keiser was egter nader aan Zauditu, wat ook ’n goeie verhouding met haar stiefma, keiserein Taitu, gehad het.
Zauditu was drie keer getroud voordat sy met Ras Gugsa Welle getroud is. Gugsa Welle was 'n nefie van keiserin Taitu[1] en dit het Zauditu se band met haar stiefma verder versterk.
Bewind
wysigMenelik II is in 1913 dood en Lidj Iyasu, wat in 1909 as sy opvolger aangewys is, het hom opgevolg.[2] Iyasu het Zauditu as ’n moontlike bedreiging beskou en het haar en haar man na die platteland verban.
Weens vrese van onstabiliteit en die opvolger se jong ouderdom het die ministersraad besluit om Iyasu nie dadelik te kroon nie. Iyasu se bewind het gou probleme veroorsaak. Die adellikes het nie van hom gehou nie weens sy onstabiele gedrag en die Ortodokse Kerk het hom daarvan verdink dat hy hom tot die Islam bekeer het. Ná ’n paar jaar is Iyasu van die troon gesit en Zauditu is op 27 September 1916 as die nuwe keiserin aangewys.[3]
Aanvanklik mag Zauditu nie self gesag uitgeoefen het nie. ’n Regent, Ras Tafari Makonnen, is aangestel; hy is ook as haar opvolger aangewys omdat Zauditu nie oorlewende kinders gehad het nie. In 1928, ná ’n mislukte poging om Ras Tafari uit sy posisie te lig, was die keiserin verplig om hom as Negus (koning) te kroon.[4]
As Menelik II se dogter was Zauditu die laaste Ethiopiese heerser wat deur die manlike lyn van die Salomoniese Dinastie afgestam het. Haar opvolger was deur ’n vroulike lyn aan die dinastie verwant.
Opkoms van Tafari
wysig- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Haile Selassie.
Namate keiserin Zauditu se bewind gevorder het, het die kloof tussen haar en haar aangestelde erfgenaam, Ras Tafari Makonnen, breër geword. Tafari het die land gemoderniseer en geglo Ethiopië moet homself aan die wêreld oopstel om te oorleef. Hy is deur baie jong adellikes gesteun, maar Zauditu was konserwatief en het geglo in die bewaring van die Ethiopiese tradisie. Sy is weer deur die Ethiopies-Ortodokse Kerk gesteun. Zauditu het haar egter algaande aan die aktiewe politiek onttrek en meer mag aan Tafari oorgelaat. Deur Tafari se toedoen het Ethiopië by die Volkebond aangesluit en slawerny afgeskaf. Zauditu het haar met godsdienssake besig gehou, soos die bou van ’n paar belangrike kerke.
In 1928 was daar ’n staatsgreep weens Tafari se hervormings, maar dit het misluk. Daarna was hy effektiewelik die heerser, al was Zauditu nog keiserin.
Dood en opvolging
wysigOp 2 April 1930 het keiserin Zauditu gesterf. Vandag is bekend dat sy aan diabetes gely het en baie siek was aan ingewandskoors, maar daar is nie ooreenstemming dat dit haar dood veroorsaak het nie.[5]
Zauditu is opgevolg deur haar aangewese erfgenaam, Negus Tafari, wat die troonnaam keiser Haile Selassie aangeneem het.
Verwysings
wysig- ↑ Chris Prouty, Empress Taytu and Menilek II: Ethiopia 1883-1910 (Trenton: The Red Sea Press, 1986), p. 220
- ↑ Marcus, Harold G. (1995). The Life and Times of Menelik II: Ethiopia 1844-1913. Lawrenceville: Red Sea Press. pp. 241, 261. ISBN 1-56902-010-8.
- ↑ Marcus, Menelik II, pp. 278–281
- ↑ Bahru Zewde (2001). A History of Modern Ethiopia (second uitg.). Oxford: James Currey. p. 135. ISBN 0-85255-786-8.
- ↑ Henze, Paul B. (2000). Layers of Time, A History of Ethiopia. New York: Palgrave. p. 205. ISBN 0-312-22719-1.
Skakels
wysigWikimedia Commons het meer media in die kategorie Zauditu.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.