Georges Cziffra

György Cziffra
	Cziffra in 1962
Agtergrondinligting
Gebore	5 November 1921; Boedapest, Hongarye
Sterf	15 Januarie 1994 (op 72); Senlis, Oise, Frankryk
Genres	Klassiek, Jazz
Beroep(e)	Pianis, komponis, rangskikker
Instrumente	Klavier

György Cziffra (in Hongaarse vorm: Cziffra György, ook bekend as Georges Cziffra en George Cziffra; 5 November 1921 - 15 Januarie 1994), was 'n Hongaarse virtuoos pianis en komponis. Hy word beskou as een van die grootste pianiste van alle tye. Sy leermeesters was onder andere István Thomán, wat 'n gunsteling leerling van Franz Liszt was.^[1]

Hy het in 1968 'n Franse burger geword. Cziffra is bekend vir sy opnames van die werke van Franz Liszt, Frédéric Chopin en Robert Schumann, en ook vir die tegnies veeleisende rangskikkings van verskeie orkestrale werke vir die klavier; soos onder andere Nikolai Rimski-Korsakof se Vlug van die Hommelby en Johann Strauss Jnr se Die Blou Donau.^[1]

Vroeë jare

Cziffra was in 1921 in Boedapest in 'n arm gesin gebore.^[2] In sy memoirs beskryf Cziffra sy vader as 'n kabaret-kunstenaar. Sy ouers het in Parys gewoon voor die Eerste Wêreldoorlog voor hulle uitgeskop was as vyandige vreemdelinge.^[3]

Sy vroegste klavieropleiding het bestaan uit waarnemings van sy suster se spel. Sy suster het besluit dat sy klavier gaan bestudeer nadat sy 'n werk gekry het wat haar toegelaat het om genoeg geld te spaar vir 'n klavier. Cziffra, wat 'n brose en swakkerige kind was, het dikwels sy suster se oefensessies aanskou, en hy het voortgegaan om haar stiptelik na te boots. Hy het sonder bladmusiek geleer, en die wysies wat sy ouers gesing het herhaal en daarop geïmproviseer.^[4] Later het hy geld verdien as 'n kind deur op gewilde musiek te improviseer by 'n plaaslike sirkus.^[2]

In 1930 het Cziffra onder die toesig van Ernő Dohnányi begin studeer by die Franz Liszt Akademie. Dit sou duur tot 1941 toe hy opgekommandeer is na die Hongaarse Leër. Hy het verskeie konserte in Hongarye, Skandinawië en Nederland gegee.^[2]

Volwasse jare

Hongarye was in bondgenootskap gewees met die Spilmoondhede gedurende die Tweede Wêreldoorlog. Cziffra het sopas met sy vrou, Soleilka, getrou, wat verwagtend was toe hy opgeroep is vir militêre opleiding. Sy eenheid was gestuur na die Russiese front. Hy was gevange geneem deur Russiese Partisane en gevange gehou as 'n krygsgevangene. Na die oorlog het hy 'n lewe gemaak deur in die kroeë en klubs van Boedapest te speel,^[2] en het hy vanaf 1947 tot 1950 saam met 'n Europese jazz-groep getoer en erkenning verkry as 'n meesterlike jazzpianis en virtuoos.^[5]^[6]

Nadat hy in 1950 gepoog het om van kommunistiese Hongarye te ontsnap was hy weer gevange gehoue en moes hy in die tydperk van 1950 tot 1953 gedwonge arbeid verrig. In 1956 het Cziffra saam met sy vrou en seun na Wene ontsnap, waar sy optrede met luide applous ontvang is. Sy suksesvolle Paryse buiging die volgende jaar het sy Londense buiging by die Koninklike Feessaal, Engeland voorafgegaan, waar hy List se Klavierconcerto gespeel het asook Liszt se Hongaarse Fantasie wat ook goed ontvang was.^[2] Sy loopbaan het voortgegaan met konserte regdeur Europa en buigings by die Ravinia-fees (met die speel van die Grieg Klavierkonsert en Liszt konserte saam met Carl Schuricht) en Carnegie Hall in New York Stad met Thomas Schippers).

Cziffra het altyd met 'n groot leer-gewrigsbandjie gespeel ten einde die ligamente van sy gewrig te ondersteun, wat beseer was nadat hy gedwing was om 130 pond sement ses stelle trappe op te dra gedurende sy tweejaar-lange aanhouding in 'n arbeidskamp.^[1]

In Cannons and Flowers, sy outobiografie, wat al beskryf is as "'n hallusinogene reis deur armoede, ontbering, vyandskap en persoonlike tragedie", vertel Cziffra sy lewensstorie tot en met 1977. In 1966 het hy die Festival de la Chaise-Dieu in Auvergne gestig , en drie jaar later het hy die internasionale klavierkompetisie wat na hom vernoem is ingelui in Versailles.^[2] In 1968 het hy Franse burgerskap aangeneem en die noemnaam 'Georges' aangeneem. In 1977 het hy die Cziffra Stigting gestig, wat geleë is in die Sint Frambourg kapel in Senlis, Oise wat hy gekoop en gerestoureer het met die doel om jong ontluikende musikante te help.

Cziffra se seun, György Cziffra Jr., was 'n professionele dirigent en het deelgeneem aan verskeie konserte en opnames saam met sy vader. Sy belowende loopbaan was egter in 1981 op tragiese wyse kortgeknip deur sy dood tydens 'n woonstelbrand. Cziffra het nooit weer saam met 'n orkes opgevoer of opnames gemaak nie, en sommige kritici het al gesê dat die ernstige emosionele slag van sy seun se dood die kwaliteit van sy speelwerk benadeel het.

Cziffra het op die ouderdom van 72 aan 'n hartaanval (miokardiale infarksie) beswyk in Longpont-sur-Orge, Essonne, Frankryk.^[7] Dit was skynbaar die gevolg van 'n reeks komplikasies voortspruitend uit longkanker.

Lys van werke

Oorspronklike werke

Improvisation en forme de valse (1950)
Ouverture Solennelle (Solemn Ouverture), vir klavier
Pastorale pour Gerbert, vir klavier of orrel (1976)

Rangskikkings en transkripsies

Johannes Brahms: Hongaarse Danse (Brahms) (transkripsies van Nos. 1-6, 8-10, 12, 13, 16, 17, 19, and 21, van klavierduet na solo klavier) (c.1950?)
Johannes Brahms: Hongaarse Dans No. 5 (geïmproviseerde weergawe) (1950s?)
Johannes Brahms: Wals Op. 39 No. 15 (1993?, veel vroeër?)
Frederic Chopin: Minute Wals (1993?)
Antonín Dvořák: Improvisasie (1988)
Manuel de Falla: Rituele Vuurdans (c.1955?)
Edvard Grieg: In die Saal van die Bergkoning (1988)
Aram Iljitsj Khachaturian: Sabre Dans (c.1955?)
Franz Lehar: Goud en Silwer Wals (1993)
Franz Liszt: Hongaarse Rapsodie No. 19 (1950s?)
Jacques Offenbach: Belle nuit, ô nuit d'amour (1993)
Nikolai Rimski-Korsakof: Vlug van die Hommelby (c.1955?)
Gioachino Rossini: La Danza (1950s?)
Gioachino Rossini: Improvisasies op Temas van Rossini se Willem Tell (ook bekend as die Willem Tell Fantasie) (weergawe van die Willem Tell Ouverture) (1956)
Johann Strauss jr.: An der schönen, blauen Donau (Die Blou Donau) (c.1955?)
Johann Strauss jr.: Die Fledermaus (1ste weergawe) (1950-55)
Johann Strauss jr.: Die Fledermaus (2de, verkorte weergawe) (1955)
Johann Strauss jr.: Réminiscences de Johann Strauss (uit verskeie Strauss werke) (1956)
Johann Strauss jr.: Tritsch-Tratsch-Polka (c.1955?)
Johann Strauss jr.: Der Zigeunerbaron (c.1955?)
Franz von Vecsey: Valse triste (c.1955?)
Giuseppe Verdi: Konsert parafrase op Temas van die Opera Il trovatore deur G. Verdi (c.1955?)
Giuseppe Verdi: Improvisasie op 'n Tema van La Traviata (Libiamo ne' lieti calici) (1993)
Vincent Youmans: Tee vir Twee (lied), improvisasie (1977)
Tradisioneel: Román cigányfantázia (Roemeense Sigeunerfantasie) (ook bekend as Fantaisie roumaine, improvisasie in die sigeuner styl) (1957)
Baie improvisasies op verskeie klassieke stukke, opgevoer in lewendige konserte regdeur Cziffra se konsertloopbaan, begin om en by 1953)
Verskeie improvisasies op gewilde wysies, dit was reeds in Cziffra se loopbaan opgvoer vanaf 1926)
Verskeie jazz improvisasies (meestal 1947-50, 1977-78)

Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Siek, Stephen (2016). A Dictionary for the Modern Pianist. Rowman & Littlefield. p. 34. Besoek op 5 Junie 2018.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Morrison (n.d.).
↑ Cziffra (2006), "Prelude"
↑ Cziffra (2006), "In the Circus Ring"
↑ "We remember Georges Cziffra". PORT.hu. 1994. Besoek op 5 Junie 2018.
↑ Seidle, Peter (2001). "Georges Cziffra". In Finscher, Ludwig (red.). Die Musik in Geschichte und Gegenwart: Allgemeine Enzyklopedie der Musik. Kassel: Bärenreiter. p. 235.
↑ "Gyorgy Cziffra, Pianist And Artists' Patron, 72". Reuters.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 11 April 2018.

Bronne

Cziffra, György, tr. John Hornsby (2006). Cannons and Flowers, on MusicWeb International web site, opgespoor 8 September 2016.
Morrison, Bryce (n.d.). ^{[dooie skakel} "Cziffra, György [Georges]"]^{[dooie skakel]} in Oxford Music Online, opgespoor 6 September 2016. (subskripsie).
Summers, Jonathan (n.d.). "Gyorgy Cziffra", from A-Z of Pianists, Naxos Records web-site, opgespoor 6 September 2016.
New York Times, Obituaries, Published: January 18, 1994. [1]

Eksterne skakels

[siek-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Siek, Stephen (2016). A Dictionary for the Modern Pianist. Rowman & Littlefield. p. 34. Besoek op 5 Junie 2018.

[OMO-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Morrison (n.d.).

[3] Cziffra (2006), "Prelude"

[4] Cziffra (2006), "In the Circus Ring"

[porthu-5] "We remember Georges Cziffra". PORT.hu. 1994. Besoek op 5 Junie 2018.

[seidle-6] Seidle, Peter (2001). "Georges Cziffra". In Finscher, Ludwig (red.). Die Musik in Geschichte und Gegenwart: Allgemeine Enzyklopedie der Musik. Kassel: Bärenreiter. p. 235.

[7] "Gyorgy Cziffra, Pianist And Artists' Patron, 72". Reuters.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 11 April 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]