Oro
| Oro | ||
| ||
| ’n Heilige omhulsel van gevlegde droë blare vir die oorlogsgod, Oro. | ||
| Soort god | Polinesies | |
| God van | oorlog/hoofgod | |
| Simbool | Reënboog | |
| Ouers | Taaroa en Hina | |
| Sibbes | Teouri en Oaaoa | |
| Metgesel | Vairaumati | |
Oro of 'Oro is ’n god van die Polinesiese mitologie. Hoewel die aanbidding van Oro van eiland tot eiland verskil het, het hy in die 17de en 18de eeu ’n groot aanhang op al die Geselskapseilande gehad, veral Tahiti en Raiatea. Op Tahiti was hy die hoofgod en die god van oorlog. Op die Marquesaseilande is hy Mahui genoem.[1]
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Vier hoofgode is op die Geselskapseilande aanbid: Taaroa, oorspronklik die god van die see en visvangs; Tane, god van die woud en kunsvlyt; Tu, die ou god van oorlog; en Roo, god van landbouprodukte en die weer. Hulle is ook op ander Polinesiese eilande aanbid.
Die eerste mense wat op die eilande gaan woon het tydens die Polinesiese uitbreiding, het hul mitologie oor al die eilande versprei. Oor die eeue heen het die aanhoudende migrasie en ontwikkelings in die oorspronklike gemeenskappe van die Polinesiese Driehoek gelei tot plaaslike verskille en aanpassings van die kultus.
Op die eiland Raiatea het die priesters die god Taaroa se status verhoog van die seegod (reeds ’n belangrike posisie onder die seevarende volke) tot die god wat die wêreld geskep het. ’n Moontlike verduidelik hiervoor is dat die ariki, die oorerflike hoofde en adel van Raiatea, hul stamboom kon terugspoor na Taaroa. ’n Verdere ontwikkeling van die kultus was die aanbidding van Oro, seun van Taaroa en Hina, aan wie die marae Taputapuatea op die eiland gewy is. Volgens oorlewering is Taputapuatea die mitiese geboorteplek van Oro.
Die kultus van Taaroa het ook versprei na die Cookeilande, Tuamotu-argipel en Mangareva. Groot eilande soos Nieu-Seeland en Hawaii is nie deur dié ontwikkelings geraak nie en daar het Taaroa sy oorspronklike posisie as god van die see behou.[2] Ook Oro het op baie ander eilande in die suidelike Stille Oseaan nie dieselfde hoë posisie gehad as op Tahiti en Raiatea nie.
Vanweë die toenemende invloed van Taputapuatea – ’n mens kan dit beskou as ’n soort sentrale pelgrimsterrein – het Oro se politieke mag en godsdiensinvloed in die Polinesiese goderyk gestyg. Op die naburige Tahiti het die aanbidding van Oro belangriker geword tydens die laat voorhistoriese tydperk en kan dit beskou word as ’n duidelike oorgang van politeïsme na monoteïsme. Dié ontwikkeling het in ’n groot mate plaasgevind vanweë die invloed van die geheime gemeenskap Arioi, wat baie belangrik was wat politiek en godsdiens betref. Uit hul binnekring het die belangrikste adellikes en priesters gekom. Die Arioi kon die stigting van hul orde terugspoor tot by Oro self.
Op Tahiti was Oro die god van oorlog wat in vredestyd die god van die beeldende kunste geword het. Varke en mense is vir hom geoffer. Tydens sy derde besoek in 1777 het James Cook so ’n menslike offerande aanskou. Die gevangene is op ’n platform vasgehou terwyl ’n priester sy kop verbrysel het.[3]
Mites
[wysig | wysig bron]Volgens die mitologie het Oro saam met sy susters, Teouri en Oaaoa, op Berg Pahia op die eiland Bora Bora gewoon. Hy het sy susters gevra om vir hom die regte vrou te help vind en het vermom as ’n kryger op ’n reënboog na die aarde neergedaal.
Sy soektog op die verskillende eilande het aanvanklik niks opgelewer nie, maar eindelik het sy susters op die dorp Vaitape op Bora Bora afgekom waar hulle Vairaumati, ’n beeldskone jong vrou, in ’n poel sien swem het. Hulle het Oro daarvan vertel en hy het besluit om haar sy vrou te maak. Vir Vairaumati was die jong, sterk kryger aantreklik. Oro sou elke oggend na die aarde neerdaal om Vairaumati te ontmoet en dan saans na Pahia terugkeer.
Eindelik het Vairumati ’n seun gehad wat later ’n magtige hoofman sou word. Oro het in die vorm van ’n vlam oor die aarde gevlieg en Vairaumati in ’n godin verander.
Die reënboog is ook in die Hawaise mitologie ’n belangrike simbool, hoewel die kultus van Oro ’n relatief laat ontwikkeling was. Op Hawaii het die god Lono ook op ’n reënboog na die aarde neergedaal. ’n Huwelik tussen ’n menslike vrou en ’n god wat uit die lug neerdaal, is ’n herhalende motief in die Polinesiese mitologie, en word ook in die mitologie van verskeie ander kulture aangetref.[4]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ J.A. Moerenhout, Voyages aux îles du Grand Océan, Paris, 1837; englische Übersetzung: Travels to the Islands of the Pacific Ocean, Lanham - Londen, 1983, S. 244
- ↑ Peter Buck: Vikings of the Sunrise, New York 1938, S. 89 f.
- ↑ James Cook: Entdeckungsfahrten im Pazific, Logbücher der Reisen 1768 - 1779; deutsche Ausgabe Tübingen-Basel, 1971
- ↑ Martha Beckwith: Hawaiian Mythology, Yale University Press 1940
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Die mitologie van Oseanië
- Oro by Cruise About[dooie skakel]
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
