Baray
’n Baray is ’n soort reservoir wat ’n algemene element in die argitektuur van die Khmer-ryk van Suidoos-Asië was. Die grootstes hiervan is die Oos- en Wes-Baray in die Angkor-gebied. Albei is reghoekig, loop van oos na wes en is sowat 71⁄2 x 2 km groot. Historici verskil oor die betekenis en funksie van die barays. Sommige meen dit het bloot ’n spirituele doel gehad en het die See van die Skepping in Hindoeïsme verteenwoordig, terwyl ander glo dit was vir die besproeiing van landerye. Dit kon ook ’n kombinasie hiervan gewees het, of dalk het dit ’n ander doel gedien.
Die bou van barays kon gespruit het uit die bou van groot reservoirs in Oos-Indië.
Wes-Baray
[wysig | wysig bron]
Die Wes-Baray (Khmer: បារាយណ៍ខាងលិច) of Baray Teuk Thla (Helderwater-Baray, បារាយណ៍ទឹកថ្លា) is net wes van die stad Angkor Thom geleë en is op sowat 7,8 x 2,1 km die grootste Baray in Angkor en een van die grootste handgeboude reservoirs in die wêreld.[1] Dit bevat tans 53 miljoen m3 water.[1][2] Die water word gehou binne hoë dyke,[1] met die Wes-Mebon-tempel in die middel op ’n kunsmatige eiland.
Bouwerk aan die baray het waarskynlik in die 11de eeu begin tydens die bewind van koning Suryavarman I[3]:95[4]:371 en is later onder koning Udayadityavarman II voltooi.
Dit lyk of ’n paar plekke by die konstruksie aansluit en of die oostelike dyk grootliks ’n vroeëre deel van ’n muur was wat die hoofstad van koning Yasovarman omsluit het. Op ander plekke is vroeë nedersettings oorstroom. Die water van die suidelike dyk bedek byvoorbeeld gedeeltelik ’n piramide. En die westelike bodem lyk of dit voorheen bewoon was – argeoloë het dele van mure, trappe en potskerwe daar ontdek. ’n Stele met ’n inskripsie uit die jaar 713 is verdere bewys daarvan: Dit beskryf ryslande wat aan ’n koningin Jayadevi opgedra is.
Vandag word die water gebruik vir die besproeiing van landerye in die suide. Daar is heeljaar water in die westelike deel, terwyl water in die reënseisoen oorspoel na die oostelike deel. Dit is tans ’n gewilde plek vir swem en bootvaarte.
Oos-Baray
[wysig | wysig bron]Die Oos-Baray (បារាយណ៍ខាងកើត) of Yashodharatataka lê oos van Angkor Thom en is vandag droog. Dit is in die jaar 900 gebou tydens die bewind van koning Yasovarman.[5]:113,116 Dit is die tweede grootste baray in Angkor en is gevoed deur water van die Siem Reap-rivier.[1] Dit is sowat 7,5 x 1,8 km groot en kon 50 miljoen m3 water hou. Klippe met inskripsies oor die bou van die baray is op al vier hoeke gevind.[3]:65
Boere plant deesdae gewasse op die droë bodem. Die buitelyne kan egter steeds op satellietfoto's gesien word. In die middel van die baray is die Oos-Mebon-tempel, wat op ’n kunsmatige eiland gebou is toe die baray nog water bevat het.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Angkor Revealed: 1,000 Years Old, But Still the Largest Reservoir on Earth". Smithsonian Channel (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Julie 2018. Besoek op 21 Julie 2018.
- ↑ Day, Mary; Hodell, David; Brenner, Mark; Chapman, Hazel; Curtis, Jason; Kenney, William; Kolata, Alan; Peterson, Larry (24 Januarie 2012). "Paleoenvironmental history of the West Baray, Angkor (Cambodia)". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 109 (4). doi:10.1073/pnas.1111282109. PMID 22215582. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Julie 2018. Besoek op 23 Julie 2018.
- ↑ 3,0 3,1 Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847
- ↑ Higham, C., 2014, Early Mainland Southeast Asia, Bangkok: River Books Co., Ltd., ISBN 9786167339443
- ↑ Coedès, George (1968). Walter F. Vella (red.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
Ekstra bronne
[wysig | wysig bron]- Rooney, Dawn. Angkor. 4de uitg. Airphoto International Ltd. 2002.
- Laur, Jean. Angkor: An Illustrated Guide to the Monuments. Flammarion 2002
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
