Boudica

Boudica (oorwinning in Kelties, ook Boadicea of Boudicca, † 61 n.C.) was 'n Keltiese koningin van die Iceni wat veral bekend is as die leier van die rebellie teen die Romeine in 61 n.C. Wat oor haar bekend is, kom uit tekste deur Cassius Dio en Tacitus; hulle was Romeine en dus haar vyande.

Tacitus het die rebellie in twee van sy boeke beskryf: 'n biografie oor sy skoonpa Agricola en die Annales (jaarboeke). Van die Annales, wat die tydperk van Augustus se dood tot Nero se dood dek, het nie alle dele bewaar gebly nie. Die rebellie word wel beskryf, terwyl die deel van die verowering van Brittannia verlore gegaan het.

Dio Cassius het die boek Romeinse Geskiedenis in 84 volumes oor die ontstaan van Rome geskryf tot 229 n.C. Agtien volumes het heeltemal bewaar gebly. Boudica se opstand bestaan uit 'n verlore bundel wat slegs uit samevattings bekend is.

In die Keltiese samelewing kon vroue hul eie eiendom besit, self oor hul huwelik besluit of skei, en selfs met of sonder hul mans oorlog voer. Cartimandua was die onafhanklik regerende koningin van die Brigantes tydens die verowering van Brittannia. Cartimandua en Boudica is die enigste bekende vroulike heersers.

Die Iceni was 'n Britse stam wat in die huidige Oos-Anglia (Groot-Brittanje) gewoon het. In die tweede helfte van die eerste eeu is hulle gelei deur Prasutagus wat met Rome 'n bondgenootskap aangegaan het nadat vier Romeinse legioene van keiser Claudius I die inval van Oos-Anglia begin het in 43 n.C. Die gevolg hiervan was dat Prasutagus koning van sy volk gebly het, maar ondergeskik aan die Romeine geword het. Boudica was sy vrou en saam het hulle twee minderjarige dogters gehad.^[1]

Daar is baie min oor Boudica self bekend. Tydens die rebellie het sy minderjarige dogters gehad, wat iets oor haar ouderdom sê. Sy het eers in opstand gekom ná skandalige behandeling deur die Romeine. Die leër wat sy tot stand gebring het was genadeloos: al die gevangenes is vermoor uit wraak vir wat aan die Britte gedoen is.

Volgens die Romeinse skrywer Cassius Dio was Boudica lank, haar voorkoms indrukwekkend, die blik in haar oë woes en haar stem grof. Sy het lang blonde hare tot by haar heupe gehad en om haar nek het sy 'n halssnoer gedra. Sy was geklee in 'n tuniek van verskillende kleure met 'n dik mantel daaroor, wat met 'n fibula vasgemaak was.

In 60 of 61 n.C. het Prasutagus sonder 'n manlike erfgenaam gesterf. In sy testament het hy 2/3 van sy eiendom aan Nero, die Keiser van Rome, nagelaat. Die ander 1/3 van sy eiendom het hy aan sy twee jong dogters nagelaat en dit was verbied deur die Romeinse wet. Volgens die Romeine verval met die dood van 'n vasalkoning al sy eiendom aan die keiser. Die Romeine het buitensporig gereageer oor die erflating. Onmiddellik ná Prasutagus se dood het Decianus Catus saam met sy manskappe na die Iceni-paleis gegaan om 'n inventaris te maak en al Prasutagus se eiendom op te eis. Ander Icenese edeles word van hul lande ontneem en hulle huise vernietig. Prasutagus se vrou Boudica en hulle dogters word ook nie gespaar nie. Boudica protesteer en dit word onwettig verklaar. As straf word sy in die openbaar, voor die oë van haar onderdane, met 'n sweep geslaan. Haar dogters word weens hulle opstandige optrede teen Romeinse heerskappy, deur Romeinse soldate verkrag.

Cassius Dio

Tacitus

As gevolg van die gruweldade en uit vrees dat daar geen einde aan sou kom, besluit Boudicca om in opstand te kom. Teen daardie tyd was daar alreeds 'n paar klein rebellies deur Britse stamme teen die Romeine. Daarom het daar gou 'n koalisie tussen Iceni en ander stamme, soos die Trinovantes ontstaan. Batawiërs het ook bekendheid verwerf tydens Boudica se opstand. Hulle het teen haar geveg as soldate in die Romeinse leër. Die hele Suidoos-Brittanje sou agter haar staan sodat sy 'n leër van 100 000 man kon bymekaarmaak.

Die rebellie was aanvanklik suksesvol vir die Iceni. Op 'n meedoonlose veldtog is Camulodunum (moderne Colchester) eers vernietig, aangesien daar geen Romeinse legioen naby Camulodunum was nie. Camulodunum is deur veterane van die legioene bewoon. Procurator Decianus Catus het slegs 200 man tot die redding gestuur.

Volgens Tacitus is die negende legioen (sowat 5 000 man) onder leiding van Quintus Petillius Cerialis byna heeltemal uitgeroei, net die bevelvoerder en sommige ruiters kon vlug, waarna Decianus Catus, de facto regent van Britannia, van Londinium na die vasteland gevlug het.

Die goewerneur van Britannia, Suetonius Paulinus, was besig om rebelle aan die weskus op te spoor toe hy die nuus van die opstand hoor. Hy trek dadelik suidwaarts met die 14de en 20ste legioene na Londinium (Londen). Hy het voor Boudica se leër daar aangekom, maar het om taktiese redes besluit – sy leër was baie kleiner as dié van Boudica – om nie in 'n geveg betrokke te raak nie en hy gee Londen op. Londen het die verskriklike lot gely om deur die Iceni ingeneem te word. Die stad word verwoes en 'n groot deel van die bevolking vermoor. Dit sou die enigste keer in die geskiedenis wees dat Londen heeltemal vernietig en geplunder is.

Verulamium (St. Albans) het dieselfde lot gely.

Suetonius het uiteindelik besluit om op 'n heuwel te veg, waar sy rugkant bedek is deur 'n digte woud. Die ligging is onbekend, maar dit was dalk in die hedendaagse Westelike Middelande. Die Romeine, waarskynlik nie veel meer as 10 000 in getal, kom in die Slag teenoor 'n tipiese Britse mag te staan, 200 000 sterk volgens Romeinse tekste en die soldate het hulself blou geverf en het Britse tartans gedra. Baie vegters het naak geveg, soos tradisie was. Met tromgeluide en geskree word die Romeinse soldate uitgedaag. Dit lyk asof Boudica teen hierdie tyd al moeg en gewond was.

Die Iceni, verreweg in die meerderheid en seker van 'n oorwinning oor die Romeine, het familie en vriende genooi om hul oorwinning te aanskou. Ten spyte van hul bravade, hul getalle en vertroue in oorwinning, blyk die Iceni en hul bondgenote nie opgewasse teen Suetonius nie. Veral op taktiese gebied is die Romeine meerderwaardig. Boudica is verslaan en het volgens Tacitus selfmoord gepleeg deur gif in te neem. Dit is egter nie seker nie, want Cassius Dio noem dat sy aan siekte gesterf het.

Die Romeine het die Iceni-leër verslaan, maar baie van die Britte het daarin geslaag om te ontsnap. Familie en vriende van die Britse vegters word ook gedood. Die Iceni moes swaar betaal vir hul rebellie, baie het hul lewens verloor en hul lande is vernietig. Die rebellie het opgehou. Romeinse oorheersing in suidelike Brittanje was onafwendbaar.

In die Middeleeue was Boudica heeltemal vergete. Daar word weer van haar rebellie verneem toe Tacitus se tekste in die vroeë Renaissance in 'n klooster teruggevind is.

In die tyd van Elizabeth I (1558-1603) was die verhaal van Boudica se rebellie baie gewild. Dit is verskeie kere in die 17de en 18de eeue geredigeer.

Nog 'n oplewing in gewildheid vind plaas tydens die bewind van keiserin Victoria (1837-1901); Thomas Thornycroft maak 'n ontwerp vir 'n groot standbeeld van Boudica in haar strydwa, getrek deur twee perde. Die standbeeld is in 1902 gegiet en staan nou langs die Teems net langs Westminster Bridge.^[2][3][4][5]