Ludwik Adam Dmuszewski (ID: psb.4344.1)

Najbliżsi sławni ludzie (wg kryterium PSB)

W stopniach ° wyrażona liczba ogniw w łańcuchu, w którym każda następna osoba jest dzieckiem, rodzicem lub małżonkiem poprzedniej;
wersja pełna (przy opłaconym abonamenice) pokazuje wykres powiązania; w wersji darmowej kliknięcie prowadzi do strony o danej osobie.

1. DMUSZEWSKA Konstancja (1784-1854) Śpiewaczka 1°
2. BOGUSŁAWSKI Stanisław (1805-1870) komediopisarz 2°
3. SAUVAN Ludwik (1798-1843) lekarz hydroterapeuta 2°
4. BOGUSŁAWSKI Wojciech (1757-1829) dyrektor teatru, aktor 2°
5. BOGUSŁAWSKI Władysław (1838-1909) krytyk teatralny 3°
6. OSIŃSKA Rozalia (1786-1866) aktorka 3°
7. PIEROŻYŃSKA Marianna Franciszka (1764-1816) aktorka, śpiewaczka 3°
8. PIEROŻYŃSKI Leon (ok. 1745/53-1827) dramatopisarz, poeta, aktor 4°
9. NACEWICZÓWNA Marianna Aniela (1801-1854) aktorka 4°
10. FRANKOWSKI Karol (1795-1846) literat, dziennikarz 4°
11. OSIŃSKI Ludwik (1775-1838) poeta, tłumacz, krytyk, profesor 4°
12. LINOWSKI Zygmunt (1739-1808) pijar, kaznodzieja, pisarz 5°
13. KOZŁOWSKI Stanisław Gabriel (1860-1922) dramatopisarz 5°
14. HORODYŃSKI Józef Karol (1790- ok. 1868) pułkownik 5°
15. KISIELNICKI Wincenty (1779-1857) oficer, agent Hotelu Lambert 5°
16. OSIŃSKI Alojzy (1770-1842) pijar, leksykograf, badacz, profesor 6°
17. NORBLIN Stanisław Ignacy (1859-1920) przemysłowiec warszawski 6°
18. NORBLIN Aleksander Jan (1777-1828) brązownik, odlewnik, protoplasta polskiego rodu Norblinów 6°
19. BIERKOWSKI Ludwik Józef (1801-1860) profesor medycyny 6°
20. LEDÓCHOWSKA Józefa Wiktoria (1781-1849) aktorka 6°

Uwagi

• „Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:

  DMUSZEWSKI, Dmoszewski, Ludwik Adam (24 XII 1777 Sokółka k. Białegostoku - 9 XII 1847 Warszawa), aktor, śpiewak, reżyser, dyr. teatru
  Był synem Jana D. herbu Ogończyk, rotmistrza kawalerii narodowej, i Magdaleny z Sobolewskich, mężem najpierw => Zofii D., potem => Konstancji D. Uczył się w szkole bazylianów w Żyrowicach, następnie w szkole wojewódzkiej w Warszawie. W 1794, w czasie powstania kościuszkowskiego, pracował jako pisarz w kancelarii Rady Najwyższej Narodowej. W 1794-99 gospodarował z ojcem w wydzierżawionym majątku (dom Dmuszewskich w Warszawie został zniszczony podczas powstania). Pod koniec 1799 przyjechał do Warszawy (miał zamiar przedostać się do Legionów J.H. Dąbrowskiego); za namową W. Bogusławskiego postanowił zostać aktorem i wstąpił do zespołu T. Narodowego. Debiutował 15 VI 1800 w komedii „Dwóch w jednym” (grał prawdopodobnie rolę Karola). W T. Narodowym działał odtąd do końca życia. W okresach letnich 1800-11 wyjeżdżał z zespołem warsz. prawie co rok na występy gościnne do Poznania, Kalisza, Łowicza, a także do Białegostoku (1808), Krakowa (1809) oraz Gdańska (1811). W czasie wyjazdów do Kalisza i Poznania pomagał Bogusławskiemu w kierowaniu zespołem. W 1803 i w maju 1804 występował sam gościnnie w Grodnie. 28 VI 1805 ożenił się ze śpiewaczką Zofią Petrasch. W 1811 przebywał za granicą, m.in. w Paryżu, Wiedniu, Dreźnie, Berlinie (studiował grę aktorską tamtejszych teatrów). W lipcu i 812 wraz z B. Kudliczem występował gościnnie w t. wileńskim. 25 XI 1812 powtórnie ożenił się - z aktorką Konstancją Pięknowską. W 1814-21 należał do udziałowców T. Narodowego (w okresie dyr. L. Osińskiego); w 1815-25 był etatowym reżyserem (obok B. Kudlicza). W 1824 obchodził jubileusz dwudziestopięciolecia pracy scenicznej. W tym też roku występował gościnnie z zespołem t. warsz. w Płocku. Od 15 VII 1825 do 30 VI 1827 był jednym z trzech kierowników (obok B. Kudlicza i K. Kurpińskiego) stojących na czele zespołu T. Narodowego, ukonstytuowanego jako Zrzeszenie Polskich Artystów. W 1826 A. Rożniecki wcielił ten komitet do większego, dziesięcioosobowego, z W. Bogusławskim jako przewodniczącym; wywołało to poważny rozdźwięk pomiędzy D. a Bogusławskim. Od 1827 do końca życia (wyjąwszy okres powstania listopadowego, kiedy stał na czele reaktywowanego Zrzeszenia Polskich Artystów) pełnił funkcje drugiego dyr. T. Narodowego (obok L. Osińskiego, a od 1836 obok I. Kossa); zajmował się sprawami organizacyjnymi i administracyjnymi. Z występami na scenie pożegnał się już w 1826 (15 VI grał rolę Mirzy Azkowa - „Karol XII pod Benderem"). Jeszcze raz - ostatni - wystąpił 5 XII 1830 w pierwszym przedstawieniu danym przez T. Narodowy w wyzwolonej Warszawie podczas powstania listopadowego (grano wówczas „Krakowiaków i Górali"). W 1836-38 prowadził w Szkole Dramatycznej wykłady z „krytyki, historii literatury dramatycznej i teatru powszechnego”. Był członkiem wielu lóż masońskich (doszedł do najwyższego, VII stopnia wtajemniczenia). Należał do najpopularniejszych ludzi w ówczesnej Warszawie.
  "Pierwszy raz w czerwcu [1800] wystąpiwszy na scenę - pisał o D. Wojciech Bogusławski - pozyskał zaraz powszechne publiczności oklaski” („Dzieje Teatru Narodowego” s. 153). Miał znakomite warunki na komediowego amanta - zgrabną, fircykowatą postać i pociągłą, nerwową twarz o regularnych rysach, dużym nosie i wielkich, ciemnych oczach (por. portret D. pędzla Wojniakowskiego). Łączył wyrazistość póz i gestu z dużą sprawnością fizyczną (brawurowo rozgrywał sceny arlekinad i pojedynków). Był ambitny, niezmiernie pracowity i czynny, obdarzony przy tym świetną pamięcią. W ciągu dwudziestu sześciu lat swej kariery scen. grał ok. ośmiuset ról (ustalono dwieście czterdzieści dwie). Występował we wszystkich istniejących wówczas rodzajach sztuk (od 1802 także w operach i wodewilach); śpiewał partie tenorowe; posiadał dość ładny i czysty, choć niezbyt wielki głos. Wszechstronność była jego ambicją, a nie tylko podporządkowaniem się potrzebom ówczesnego repertuaru. Ambicji tej czyniło zawsze zadość powodzenie - chwalono go (wprawdzie wstrzemięźliwie) nawet w tragediach. Istotne sukcesy odniósł jednak prawie wyłącznie w repertuarze komediowym. Celował w rolach fircyków, trzpiotów, uwodzicieli, elegantów, napoleońskich młodych oficerów, jak np. Fincufancki („Aktorowie na Elizejskich Polach"), Modnicki („Szkoła obmowy"), Lelio-syn („Łgarz"), Miłośnicki („Trzpiot"), Fizyk z Warszawy („Gaweł na księżycu"), Porucznik Zbrojnicki („Okopy na Pradze"), Złotopolski („Rotmistrz Górecki, czyli Oswobodzenie"), Tadeusz Chwalibóg („Tadeusz Chwalibóg"). W tym typie ról został uznany za znakomitość. Przez długi czas wspominano jego kreacje jako nieprześcignione. Z ról w dramach tylko Walenfeld („Gracz, czyli Dziecię stawione na kartę"), a z partii operowych tylko Tarnino („Zaczarowany flet”, premiera pol. 1802), uzyskały podobne znaczenie. Grał ponadto wiele ról charakterystycznych (zwłaszcza po 1819), m.in. w warsz. premierach komedii A. Fredry: Radosława („Pan Geldhab"), Zdzisława („Pierwsza lepsza"), Wacława („Mąż i żona"), Radosta („Cudzoziemczyzna"), Rotmistrza („Damy i huzary"). Warto też odnotować, że był jednym z pierwszych aktorów pol. grających Laertesa, a potem Ducha w „Hamlecie”.
  W stylu gry stosował się do klasycystycznych reguł rzemiosła aktorskiego - zapewne nie niewolniczo (zwłaszcza w dramach), ale i bez większych odstępstw (anegdota przekazuje, że wrócił z Paryża zdegustowany grą Talmy i Mile Mars). Duży wpływ na styl jego gry wywarła krytyka Iksów. Nad opinię „znawców” przedkładał jednak zawszę opinię publiczności. Na jej reakcje był najbardziej czuły. „Potrafił pochlebiać publiczności, przemówić do niej w odpowiednim momencie. Podobnie, zręcznie improwizując, wplatał aluzje polityczne do tekstu roli” (S. Durski: L.A. Dmuszewski s. 33). Większość swoich głośnych ról napisał sam dla siebie. Od chwili debiutu (który był równocześnie debiutem dramatopisarskim) D. dostarczył T. Narodowemu sto czterdzieści cztery sztuki (w tym trzydzieści oryginalnych). Należy z nich wymienić następujące: „Aktorowie na Elizejskich Polach”, „Siedem razy jeden”, „Okopy na Pradze”, „Szkoda wąsów”, „Słomiany człowiek”, „Figlacki, udany ojciec” i „Jan Grudczyński, starosta rawski”. Najwartościowsze z nich należą do gatunku „śpiewogry” - stworzonego i rozwiniętego w czasach stanisławowskich, dostosowanego przez D. do nowych okoliczności społ. i politycznych. Ogłosił wyd. zbiorowe (obejmujące tylko trzydzieści trzy utwory) „Dzieł dramatycznych": t. 1-4 Wrocław 1821, t. 5-10 Warszawa 1822-23. Od wczesnego okresu miał duży wpływ na działalność T. Narodowego. Jako dyrektor był sprężystym organizatorem, często skutecznie zapobiegał szkodliwym zarządzeniom ros. prezesów (A. Rożnieckiego, J. Rautenstraucha, I. Abramowicza). Był jednym z głównych inicjatorów budowy T. Wielkiego. W miarę możliwości starał się realizować w T. Narodowym oświeceniową tradycję „służby narodowej”.
  Był jednym z pierwszych kronikarzy pol. sceny. W 1808 wraz z A.F. Żółkowskim wydał „Dykcjonarzyk teatralny”. W 1810-16 był wydawcą i red. „Rocznika Teatru Polskiego"; opublikował w nim „Krótką kronikę teatru polskiego”. Opracował „Spis oper w teatrze polskim”. W wydanym i redagowanym przez siebie od 1821 „Kurierze Warszawskim” zamieszczał mnóstwo informacji o działalności współczesnego i dawnego t. polskiego.
  W ramach swej ożywionej działalności filantropijnej (był opiekunem Tow. Dobroczynności, od 1839 członkiem Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych), założył wraz z muzykiem W. Żywnym Tow. Podupadłych Artystów Ich Wdów i Sierot (rodzaj kasy wspierającej) i od 1839 był jego wiceprezesem.
  
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.4998.5
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.56063.1
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.64052.2
  „Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.76637.4
  Epitafium na cm. Powązkowskim:
  Ś.P.
  LUDWIK ADAM
  DMUSZEWSKI
  ZAŁOŻYCIEL REDAKTOR
  KURYERA WARSZAWSKIEGO
  ŻYŁ LAT 70
  + D. 9 GRUDNIA 1847
  
  Nekrolog w „Kurierze Warszawskim” 330/1847, 332-334/1847, 336/1847, 339/1847, 341/1847; 49/1848, 52/1848 http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/editions-content?id=36879 (za: A. Tyszka, Nekrologi Kuriera Warszawskiego):
  Ludwik Adam DMUSZEWSKI
  właściciel i redaktor "Kuriera Warszawskiego", aktor, dyrektor Teatrów Warszawskich, czł. Rady Głównej Opiekuńczej Instytutów Dobroczynnych Król. Pol., czł. Archikonfraterni Literackiej, konsyliarz Arcybractwa Adoracji Przenajświętszego Sakramentu, wiceprezes Tow. Wspierania Artystów Muzycznych; ur. 24 XII 1770 w m. Sokółka w ówczesnym woj. trockim, zm. 9 XII 1847 w domu własnym przy ul. Wierzbowej nr 473C w Warszawie, gdzie wystawienie zwłok przez następne trzy dni, eksp. 13 XII 1847 na cm. Powązkowski, nab. żał. 20 XII 1847 w kośc. Kapucynów, zapr. żona, córka i cała familia
  
  Polski Słownik Biograficzny t. 35 str. 268: psb.28229.5
  Polski Słownik Biograficzny t. 5 str. 226: psb.4343.8
  Polski Słownik Biograficzny t. 5 str. 226: psb.4344.1
  Urzędnik w Królestwie Polskim 1834–1843:
  Dyrektor teatrów
  Członek Dyrekcji Teatrów i Wszelkich Widowisk Dramatycznych i Muzycznych w Królestwie w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Duchownych i Oświecenia Publicznego
  Członek Rady Opiekuńczej mianowany przez szczególe postanowienie (członek b. Rady Szpitalnej Woj. Mazowieckiego)
  - A. Kulecka, Urzędnicy Królestwa Polskiego..., poz. 2668.
  n.1344 Nekrologia Minakowskiej (1344)
  n.15804o Nekrologia Minakowskiej (15804)
  n.6419a Nekrologia Minakowskiej (6419)
  sw.441494 Akt małżeństwa: Warszawa ASC Cyrkuł III (obecn. m. Warszawa), 83/1812 [indeks na http://geneteka.genealodzy.pl/] http://metryki.genealodzy.pl/metryka.php?ar=1&zs=0185d&sy=104&kt=2&skan=083.jpg [podgląd]

• Mapa grobów rodzinnych
  
  
• Kalendarzyk Rodzinny tej osoby
  
  
• Przodkowie - Drzewo ("64")
  
  
• Potomkowie - Drzewo
  
  
  
  
• Związek z M.J. Minakowskim