hazi
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike * « haitjan » (« broûler »), did la l' idêye k' on tchåfe on clå po l' astoker; adon racuzinåve avou l' almand « heizen »; mot cité dins l’ FEW 16 126a.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ha.ˈzɪ/ /ha.ˈzi/ (H prumrece)
- (pa rfrancijhaedje) /a.ˈzi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ha.ˈzi/
- Ricepeures : ha·zi
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | hazi / hazixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | hazixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | hazixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | hazixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | hazirè / hazixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | hazixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | hazixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | hazi |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
hazi
- (viebe å coplemint) astoker on clå, ene visse tot l' tchåfant foirt po k' i tegne mî.
- On hazixh on clå. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- On n' såreu råyî ç' clå la, il est hazi d' l' ôte costé. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (pa stindaedje do sinse) visser, ribouler.
- Cwand dj' m' aprepa do lét
Ki nos prindîs l' cadåve, k' esteut si froed, si setch,
Dji manca do flåwi. Li sinne des deus djonneas,
Hazixhant dvins cwate plantches, li coir di ç’ pôve viye åme,
M’ a rivnou tot veyant l’ imådje di s’ rowe, ey ene låme
A toumé foû d’ mes ouys so l’ ombion di s’ waxhea. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.25, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe).
- Cwand dj' m' aprepa do lét
- (viebe å coplemint) (imådjreçmint), (belès-letes) djonde solidmint.
- L' amour restchåfe et mete al fiesse,
Nos deus cours k' il a bén hazi. — Martin Lejeune, "Prétimps dè coûr", 1897 (fråze rifondowe).
- L' amour restchåfe et mete al fiesse,
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : C8
Ratournaedjes
[candjî]Pårticipe erirece
[candjî]hazi omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "hazi".
- L' amour restchåfe et mete al fiesse,
Nos deus cours k' il a bén hazi. — Martin Lejeune, "Prétimps dè coûr", 1897 (fråze rifondowe).
- L' amour restchåfe et mete al fiesse,
Codjowas
[candjî]Dobès rfondowes | ||
---|---|---|
hazi | hazixh |
- Do viebe «hazi»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | hazi | hazis |
femrin padrî | hazeye | hazeyes |
femrin padvant | hazeye | hazeyès |
hazi omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- astoké tot åyant stî foirt tchåfé, riployî (tot djåzant del tiesse d' on clå).
- (pa stindaedje do sinse) clawé, vissé.
- (imådjreçmint) djondou solidmint.
- I gn a sol tere ene iye ureuse,
Wice ki l' amour, li påye, l' acoird,
Hazis dvins des åmes djenereuses, — Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 125, "Lu famile èst-one île ureûse" (fråze rifondowe).
- I gn a sol tere ene iye ureuse,
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Sourdants
[candjî]Definixhas & ratournaedjes: Uzeu_copene:Scribus_electronicus#hazi & Uzeu_copene:Lucyin#Hazi
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do vî francike
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' almand
- Mots avou on H prumrece
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come prusti
- Mots do walon avou on sinse imådjrece
- Motlî do walon po les belès-letes
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Codjowas do walon
- Dobès rfondowes di codjowaedje do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon
- Codjowas do cåzant di l' Indicatif Prezintrece do walon
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî