Vin Mariani

"Vino Mariani" (fransuz Vin Mariani) — 19-asrda  Yevropa va Amerikada tarkibida kokain boʻlgan mashxur sharob ichimligi^[1].

"Mariani vinosi" korsikalik fransuz kimyogari Algero Mariani tomonidan (1863 bilan patent) Bordo sharobiga Koka barglari ekstraktini qoʻshish orqali yaratilgan^[2][3].1870-yildan beri u Fransiya va boshqa Yevropa mamlakatlarida va ikkala Amerikada keng sotila boshladi. Bir untsiya ichimlikgiga 6 mg kokain toʻgʻri kelgan, eksport qilinganda esa 7,2 mg (mos ravishda 20 va 25 g uchun 100 mg) edi. Marianining tavsiyasiga koʻra, kuniga uch stakan ichish kerak edi, unda taxminan yuz milligramm toza kokain mavjud edi^[4].

Ichimlik tezda mashhurlikka erishdi.  „Mariyan sharobi“ haqida faqat Aleksandr Dyuma va Anatol Frans, Konan Doyl va R. L. Stivenson, Genrik Ibsen va Jyul Vern, Fransiyaning bosh ravvinlari va qirolicha Viktoriya, shuningdek, Rimning ikki papasi: Piy X va Lev XIII  ustunlik bilan gapirar edi^[5].

Birinchi jahon urushi^[6] paytida Mariani sharobi hamma joyda taqiqlangan

1884-yilda Atlanta shahridagi amerikalik farmatsevt Djon Pemberton mahalliy sharob asosida Pembertonʼs fransuz sharobi Coca deb nomlangan shunga oʻxshash ichimlikni yaratdi.  Koka ekstraktidan tashqari, ichimlikda sharob va damiana ekstrakti mavjud edi.  Keyingi, 1885-yillarda Atlanta va Jorjiya shtatining bir qator boshqa tumanlarida „quruq qonun“ joriy etildi. Pemberton ichimlik formulasini oʻzgartirishi, alkogol asosini yoʻq qilish va uni gazlangan shakar siropi bilan karbonatlanish bilan almashtirish, shuningdek, kola yongʻoqlaridan ekstrakt qoʻshishi kerak edi.  Ichimlikning yangi versiyasi Coca-Cola^[7] deb nomlangan

1. ↑ „Drug that spans the ages: The history of cocaine“. London: The Independent (2006-yil 2-mart). Qaraldi: 2008-yil 19-sentyabr.
2. ↑ Bernardo Alexander Attias. „Cocaine“. St. James Encyclopedia of Pop Culture (2002). 2010-yil 21-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 8-aprel.
3. ↑ Jorge Hurtado. „HISTORY OF COCAINE. Cocaine the Legend“. 2011-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 8-aprel.
4. ↑ Б. Кригер. „Фармакология счастья и регуляция поведения в будущем“. Мир будущего. Qaraldi: 2010-yil 8-aprel.
5. ↑ „Leo XIII on coke“. www.cocaine.org. 2011-yil 11-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 8-aprel.
6. ↑ Б. Кригер. „Фармакология счастья и регуляция поведения в будущем“. Мир будущего. Qaraldi: 2010-yil 8-aprel.
7. ↑ „Drug that spans the ages: The history of cocaine“. London: The Independent (2006-yil 2-mart). Qaraldi: 2008-yil 19-sentyabr.