xoʻ-roz

XOʻROZ Bu tojikcha ot asli xuroʻs tovush tarkibiga ega boʻlib (ТжРС, 432), oʻzbek tiliga u tovushini oʻ tovushiga, oʻ tovushini o (â) tovushiga, s tovushini z tovushiga almashtirib olingan; 'tovukning erkagi' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 347).
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (III-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

f. — xoʻroz

1 Xonaki to-

vuqlarning va baʼzi tovuqsimonlarning erkagi. ◆ Babaq xoʻroz. Urushqoq xoʻroz. yaya Qoʻ-noqdagi xoʻroz choʻzib-choʻzib qichqirdi. Oʻ. Hoshimov, „Qalbingga quloq sol“ .

2 koʻchma s. t. Tanti; mard. ◆ Xoʻroz yigit. sht Tantiboyvachchanikiga boramiz ertaga.. Juda xoʻroz odam. Koʻrsangiz, oʻzingiz ham hayron qolasiz. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ -Gʻanivoy juda bopta ish qipti, bunaqa ishni yigitning xoʻrozi qiladi, — dedi Burgut. S. Ahmad, „Choʻl burguti“ .

Xoʻroz gap yoki gapning xoʻrozi s. t. Gap-ning asosi, xullasi. ◆ [Yusufjon:] Hamzaxon, nuqul haqiqatni dangal yozibsiz.. Boylardan qoʻrqmay, xoʻroz gap qilibsiz. K. Yashin, „Xamza“ . Xoʻroz qichqirmasdan Nihoyatda barvaqt, erta tongda. ◆ Vrach qabuliga birinchi boʻlib yozilay, deb xoʻroz qichqirmasdan kelgandim. "Mushtum" . ◆ Kelinxoʻroz qichqirmasdan turib, nonga xamir qordi. Gazetadan .

ХЎРОЗ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

• Ozarbayjoncha: xoruz
• Bengalicha: মোরগ (mōraga)
• Inglizcha: cock, rooster
• Turkcha: horoz
• Turkmancha: horaz