Dirijabl

Dirijabl (frantsuzça dirigeable — idärä itelüçe) - hawadan ciñelräk bulğan qüät caylanması belän yörtelä torğan hawa apparatı. Hawa ağımnarına bäysez, telägän yünäleşkä xäräkät itä ala.

Dirijabl urtaça tığızlığı hawadan keçeräk, Arximed qanunı buyınça apparat "öskä tartıla" - kütärelä.

Ğädättä dirijabl tışçası hawadan ciñelräk buluçı gaz (heliy, sutudırğıç - vodorod) belän tutırıla. Kütärüçänlek tışçanıñ külämenä turı proportsional'.

Zamança dirijablda gravitatsion häm aerodinamik totrıqlıq sisteması urnaştırıla.

Utıru maxsus arqannar yärdämendä bara, häm priçal maçtaları qullanıla.

Yörtkeçlär - hawa rotorları, qayçaqta turborotor yörtkeçläre faydalanıla.

Pilot (1 yäki 2) tangaj belän idärä itep, apparat kursın yörtä.

• Tışçalar törläre - yomşaq, qatı, yarım qatı
• Qüät caylanması - bu yörtkeçe, benzin, elektr, gaz-turbinalı, dizel yörtkeçläre
• Maqsat - passajir, yök, xärbi
• Arximed köçen buldıru ısulı - esse gaz, ciñel gaz yärdämendä h.b.

1852 yılda Añri Jiffar eşlägän dirijabl berençe oçış yasıy.

1899 yılda dirijabl-Zeppelin yasala başlıy.

Berençe bötendönya suğışında dirijabl bombağa totuçı bularaq aktiv qullanıla.

1919 - 1937 yıllarda dirijabl "altın ğasırı" bula.

1923 yılda SSRBda berençe dirijabl yasala.

İñ tanılğan dirijabllär - "Graf Tseppelin" häm "Hindenburg".

1937 yılda AQŞ Leykerherst qalasında utırğanda Almaniä yulçılar dirijabl-laynerı "Hindenburg" yanıp betkännän soñ, dirijabl qullanışı tulısınça tuqtala diärlek.

• Arximed qanunı

• Дирижабли на сайте «Энциклопедия Долгопрудного» (см. также раздел «Библиотека»)
• John Dziadecki’s airship site (ингл.)
• Airship Heritage Trust (ингл.) (история британских дирижаблей)
• Navy Lakehurst Historical Society (ингл.)
• The Airship Association: FAQs about Airships (ингл.)
• Blimp Squadron Fourteen Overseas 2009 елның 13 ноябрь көнендә архивланган. (ингл.) (выдержки из официальной иллюстрированной истории ZP-14 — эскадрильи блимпов ВМС США, 1944—1945 гг.)
• Архив журнала «Flight» (ингл.)
• Собрание фотографий дирижаблей Первой мировой войны 2015 елның 30 март көнендә архивланган.