Ulucanlar Cezaevi Müzesi
Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi veya Ulucanlar Cezaevi, 1925 ve 2006[1] yılları arasında Ankara'nın Altındağ ilçesinin Ulucanlar semtinde faaliyet göstermiş olan bir cezaevidir. Türk siyasi ve edebî hayatında da önemli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi'nin restore edilerek müze ve kültür sanat merkezine dönüştürülmesi projesi Altındağ Belediyesine verildi. 2009 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları 2010 yılında tamamlandı.
| Ulucanlar Cezaevi Müzesi | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Açılış | 1925 (Cezaevi olarak) 2010 (Müze olarak) |
| Kapanış | 2006 (Cezaevi kapatıldı.) |
| Konum | Altındağ, Ankara, Türkiye |
| Koordinatlar | 39°56′18″K 32°52′23″D / 39.93833°K 32.87306°D |
| Tür | Cezaevi müzesi |
| Toplu ulaşım | EGO  Dikimevi İstasyonu  Cebeci İstasyonu |
| Otopark? | Var |
| Resmî site | Resmî site |
| Altındağ Belediyesi bünyesindeki diğer müzeler | |
Tarihçe
değiştir1923 yılında askerî depo olarak hizmet vermek üzere inşa edilen bir bina içine kurulan cezaevi, 1925 yılında yapılan tadilatlar ile cezaevi olarak kullanılmaya başlandı.[2]
Cezaevinde ilk idamlar, 1926'da İskilipli Âtıf Hoca ve Ali Rıza Hoca'nın infazlarıyla gerçekleşti. Aynı yıl, İzmir Suikastı sonrası 5 mahkûm daha infaz edildi. 68 Kuşağı'nın önde gelen ismi Deniz Gezmiş ve iki arkadaşı da 6 Mayıs 1972'de burada idam edildi. Son idam edilen mahkûm ise 1983'te ASALA militanı Levon Ekmekçiyan oldu. Cezaevinde; Atatürk döneminde 7, 20 Mayıs 1963'teki başarısız askerî darbe girişimi sonrası 2, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası 3 ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 7 mahkûmun infazı yapıldı. 19 idamın 18'i siyasiyken 1982'de idam edilen Ednan Kavaklı tek adi suçlu olarak kayıtlara geçti.
Cezaevinde; Cüneyt Arcayürek, Mahmut Alınak, Fakir Baykurt, Hatip Dicle, Orhan Doğan, Bülent Ecevit, Yılmaz Güney, Nâzım Hikmet, Yaşar Kemal, Yavuz Öbekci, Selim Sadak, Sırrı Sakık, Kemal Tahir, Metin Toker, Muhsin Yazıcıoğlu ve Leyla Zana gibi çok sayıda ünlü tutuklu ve mahkûm kaldı.
29 Eylül 1999'da başlatılan Hayata Dönüş Operasyonu sırasında cezaevinde 10 kişi öldü, 100'e yakın kişi de yaralandı.[1]
Ulucanlar Cezaevi 1 Temmuz 2006'da kapatıldı. Daha sonra restore edilerek müzeye dönüştürüldü.[3]
Cezaevinde idam edilenler
değiştirCezaevinde; Atatürk döneminde 7, 20 Mayıs 1963'teki başarısız askerî darbe girişimi sonrası 2, 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası 3 ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrası 7 mahkûmun infazı yapıldı.
| Mahkûm | Suç | İnfaz Tarihi |
|---|---|---|
| İskilipli Âtıf Hoca | Anayasa'yı İhlal | 4 Şubat 1926 |
| Ali Rıza Hoca | Anayasa'yı İhlal | 4 Şubat 1926 |
| Cavid Bey | İzmir Suikastı | 26 Ağustos 1926 |
| Doktor Nâzım | İzmir Suikastı | 26 Ağustos 1926 |
| Filibeli Hilmi | İzmir Suikastı | 26 Ağustos 1926 |
| Nail Bey | İzmir Suikastı | 26 Ağustos 1926 |
| Abdülkadir Bey | İzmir Suikastı | 1 Eylül 1926 |
| Fethi Gürcan | Anayasa'yı İhlal | 27 Haziran 1964 |
| Talat Aydemir | Anayasa'yı İhlal | 5 Temmuz 1964 |
| Deniz Gezmiş | Anayasa'yı İhlal | 6 Mayıs 1972 |
| Yusuf Aslan | Anayasa'yı İhlal | 6 Mayıs 1972 |
| Hüseyin İnan | Anayasa'yı İhlal | 6 Mayıs 1972 |
| Necdet Adalı | Kahve basıp 2 sağcıyı öldürme | 7 Ekim 1980 |
| Mustafa Pehlivanoğlu | Kahve tarayıp 5 solcuyu öldürme | 7 Ekim 1980 |
| Erdal Eren | Piyade Er Zekeriya Önge'yi öldürme | 13 Aralık 1980 |
| Fikri Arkan | 2 solcuyu öldürme | 27 Mart 1982 |
| Ednan Kavaklı | Tecavüz ettiği 16 yaşındaki erkek çocuğunu öldürme | 18 Haziran 1982 |
| Ali Bülent Orkan | Kahve basıp 7 solcuyu öldürme | 13 Ağustos 1982 |
| Levon Ekmekçiyan | Esenboğa Havalimanı saldırısı | 29 Ocak 1983 |
Popüler kültür
değiştir- Uçurtmayı Vurmasınlar filmi 1989 yılında bu cezaevinde çekildi.
- Yılmaz Güney'in Duvar filminin ilham kaynağı oldu.[1]
- 2009 yılında yayınlanan Ezel dizisinin cezaevi sahneleri burada çekildi[4]
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir- Cezaevi Müzesi web sitesi 18 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020.
- TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 26 Eylül 1999 Ulucanlar Cezaevi Raporu 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
değiştir- ^ a b c "Yeni Şafak - Gündem - Türkiye'nin en ünlü cezaevi tarih oluyor - 28.6.2006". www.yenisafak.com. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu inceleme raporu 15 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15. sayfa, 21 Mart 2010 tarihinde erişildi.
- ^ "Ulucanlar Cezaevi müze oldu". www.hurriyet.com.tr. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2021.