Orta Paleolitik

Homo neanderthalensis veya neandertal insanı olarak adlandırılan bu insanların fosilleri, günümüzden 200 bin ilâ 30 bin yıl öncesine tarihlendirilmektedir. Neandertaller Avrupa'da, Yakın Doğu'da ve Orta Asya'da yaşamışlardır. Neandertal fosillerinin bulunduğu yerler Almanya, Fransa, Hırvatistan, İtalya, Irak, İsrail ve Özbekistan'dır.

Bu dönemin taş alet teknolojisine, ilk bulunduğu yere atfen Musteryen adı verilmektedir. Musteryen teknolojisi, önceden hazırlanmış bir taştan yonga adı verilen parçalar çıkartılması ve bu parçaların tekrar şekillendirilerek alet olarak kullanılmasıdır.

Neandertaller, ilk defa ölülerini gömmüş olan insanlardır. Ölüler, mezara anne karnındaki ceninin duruşuna benzer şekilde, bacakları karına doğru çekilmiş ve elleri çenenin altında birleştirilmiş bir biçimde yerleştirilmiştir. Mezara, ölünün yanına taş aletler ve şifalı bitkiler konmuştur. Ölü gömme davranışının gelişmesi, Neandertallerin yaşamı ve ölümü düşündükleri, ölüme bir anlam yükledikleri ve ölen soydaşlarına özen gösterdiklerini göstermektedir. Ölümle kurulan bu bağ, insanlık tarihinde ilk kez Neandertallerle birlikte ortaya çıkmış ve bundan sonra da hep var olmuştur.

Neandertal insanlarının soyu günümüzden yaklaşık 30 bin yıl öncesinde tükenmiştir. Neandertaller gibi yüksek beyin hacimli, gerek alet teknolojileri gerekse manevi dünyaları gelişmiş, Buzul Çağı'nın zor koşullarında hayatta kalmayı başarmış ve oldukça yakın zamana kadar yaşamış olan bu türün neden ortadan kalktığı tam olarak bilinmemektedir. En çok kabul gören açıklamalardan bir tanesi, hem fiziksel özellikleri hem de kültürleri bakımından soğuk iklim koşullarına fazlasıyla uyum sağlamış olan Neandertallerin, Buzul Çağ'ının bitişiyle değişen yeni iklim koşullarına uyum sağlayamamalarıdır. Bazı araştırmacılar Neandertallerin Homo sapienslerle karışarak evrimleştiklerini öne sürmektedir. Ancak Neandertal fosillerinden elde edilen DNA'nın analizi, Homo sapiens ile Neandertal insanlarının iki ayrı tür olduğunu ortaya koymuştur. Sonuç olarak nedeni her ne olursa olsun, Neandertaller ortadan kalkarken Homo sapiensler dünyadaki tek insan türü haline gelmişlerdir.

Antalya yakınlarındaki Karain Mağarası Anadolu'da Neandertal fosili veren tek yerleşim merkezidir. Bu merkez, aynı zamanda bugüne kadar Anadolu'da bilinen en eski yerleşim yeridir. Mağaranın kullanım tarihi günümüzden 200 bin yıl öncesine kadar gider. Bu tarihten itibaren Erken Tunç Çağı'na kadar (MÖ 3000) yerleşim gören mağara Roma döneminde de bir dağ tanrısı için tapınım alanı olarak kullanılmıştır.

  İşbu madde Kozan Uzun tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.