Mart Katliamı
Mart Katliamı (Azerice: Mart qətliamı).Mart soykırımı ya da Mart olayları — 1918 yılının 30 Mart ve 3 Nisan tarihleri arasında Bakü şehrinde ve Bakü guberniyasının çeşitli bölgelerinde, ayrıca Göyçay, Şamahı, Kuba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıkabul, Salyan, Zengezur, Karabağ, Nahçıvan ve diğer bölgelerde Bakü Sovyeti ve Daşnaksutyun'dan olan Ermeni silahlı birliklerinin Azerbaycanlılara karşı gerçekleştirdikleri katliamdır[2][3].
| Mart Olayı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bakü'de bulunan Şah Camii 1918 31 mart olaylarından sonra. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
Bolşevik Ermeni Devrimci Federasyonu |
Müsavat Partisi Dikaya Tümeni | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Stepan Şaumyan |
Müsavat Partisi Dikaya Tümeni | ||||||
| Güçler | |||||||
|
Bolşevikler 6.000 düzenli asker[1] Taşnaklar 4.000 milis[1] |
Müsavat ve Dikaya Tümeni 10.000 asker ve milis[1] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 3.000 - 12.000 (Siviller dahil) | |||||||
Katliamı, Azerbaycan tarafından resmen soykırım olarak tanınmaktadır Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev'in 26 Mart 1998 tarihli bildirisi ile 31 Mart "Azerbaycanlıların Soykırımı Günü" kabul edilmiştir[4][5][6][7][8].
Soykırımdan önceki durum, 1917 yılında Rusya’da gerçekleşen Ekim Devrimi sonucunda, Stepan Şaumyan’ın başkanlık ettiği Bolşevik Bakü Sovyeti’nin Bakü guberniyasında iktidarı ele geçirmesiyle başladı. Etnik Ermeni olan ve İngiliz hükümetinden milyonlarca altın ruble miktarında yardım alan Stepan Şaumyan, Bakü’de Azerbaycanlılara karşı Bolşeviklerle Ermeni milliyetçilerinin iş birliğini sağladı.
Bakü’de Rus ve Ermeni silahlı grupları Azerbaycanlı halka yönelik yağmalara başladı. Soygunlar, kargaşa ve keyfi aramalar sadece Azerbaycanlıların yaşadığı mahallelerde oluyordu. Buna tepki gösteren Müslüman tüccarlar tüm dükkânları kapatmışlardı. 26 Aralık 1917'de Bakü’de Türklerin dükkânlarının neredeyse tamamı kapanmıştı. Olaylardan endişe duyan Azerbaycanlılar tedirgin olmaya başladı. "İsmailiye" binasının önünde bir miting yapıldı ve burada yaklaşık 3000 Türk toplandı, Müslüman Toplumsal Örgütler Komitesi'nden şehirde düzenin sağlanması için önlem alınmasını talep ettiler. Konuşmacılar, yağmacılığa, zorbalığa ve keyfi aramalara itiraz ettiler. Konuşmacılardan biri Müslüman Toplumsal Örgütü'nün temsilcisine hitap ederek şunları söyledi[9][10][11][12][13][14][15][16][17]:
"Bundan sonra dayanamayız. Bizi savunmasız insanlar gibi dövüyorlar. Eğer bizi savunamayacaksanız, o zaman biz kendimizi savunmak zorunda kalacağız."
Görseller
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b c Peter Hopkirk, "Like hidden fire. The Plot to bring down the British Empire", Kodansha Globe, New York, 1994, pp. 281, 283, 287. ISBN 1-56836-127-0
- ^ Journal of the Royal Central Asian Society, 1922: The gentle Armenian had in the previous March massacred about 9000 Tartars
- ^ Swietochowski, Tadeusz. Historical dictionary of Azerbaijan (İngilizce). 1999: Rowman & Littlefield. ISBN 0-8108-3550-9, 9780810835504.
Even after the Azeri leaders accepted the authority of the Soviets over Baku, the Dashnakists among whom were many refugees from Turkey, staged the massacre of the city's Muslims
- ^ The New York Times marks a less number: "2000 killed and 3000 wounded in struggle between Russians and Mussulmans. Mussulmans and Bolshevist forces are engaged in a deadly conflict at Baku, on the Caspian Sea." Baku in flames as battle rages (Associated press) // New York Times, May 20, 1918, Monday, page 2. query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50D11FC3D5A11738DDDA90A94DD405B888DF1D3
- ^ "In March 1918, in an effort to seize Baku from local Muslim forces, Soviet Bolsheviks made a pact with the Armenian nationalist Dashnak party. In an orgy of violence that followed, between 3,000 and 3,500 Muslims were massacred." PLAYING THE "COMMUNAL CARD": Communal Violence and Human Rights / Human Rights Watch, http://hrw.org/reports/1995/communal/#P985_418640 11 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "New Republics in the Caucasus", The New York Times Current History, v. 11 no. 2 (March 1920), p. 492
- ^ "The results of the March events were immediate and total for the Musavat. Several hundreds of its members were killed in the fighting; up to 12,000 Muslim civilians perished; thousands of others fled Baku in a mass exodus". Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", Journal of Contemporary History, Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228
- ^ James B. Minahan. Miniature Empires: A Historical Dictionary of the Newly Independent States, Greenwood Press, 1998, ISBN 0-313-30610-9, p. 22: "The tensions and fighting between the Azeris and the Armenians in the federation culminated in the massacre of some 12,000 Azeris in Baku by radical Armenians and Bolshevik troops in March 1918"
- ^ Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", Journal of Contemporary History, Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228
- ^ (Rusça) Michael Smith. "Azerbaijan and Russia: Society and State: Traumatic Loss and Azerbaijani National Memory" 10 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Decree of President of Republic of Azerbaijan about genocide of Azerbaijani people, March 1998
- ^ "PACE Written Declaration, "Recognition of the genocide perpetrated against the Azeri population by the Armenians", Parliamentary Assembly of the Council of Europe, Doc. 9066 2nd edition, 14 May 2001". 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Azadlıq Radiosu. "Azərbaycanda soyqırım günü qeyd edilir", 31 Mart, 2009
- ^ "1news.com.tr, Kuveyt'te 31 Mart – Azerbaycanlıların soykırım günü ile ilgili basın açıklaması yapıldı, 31.03.2011". 2 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.
- ^ "1news.com.tr, Birleşik Arap Emirliklerindeki Azerbaycan diasporası 31 Mart Soykırımı Günü ile ilgili açıklama yaptı, 31.03.2011". 2 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.
- ^ "haber3.com, 31 Mart Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü, 29.03.2011". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.
- ^ "erzurumgazetesi, 31 Mart 1918 Azerbaycanlıların Soykırım Günü, 31 Mart 2011". 25 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.