Lefter Küçükandonyadis
Lefter Küçükandonyadis (Yunanca: Λευτέρης Αντωνιάδης, romanize: Lefteris Antoniadis;[2] 22 Aralık 1924, İstanbul - 13 Ocak 2012, İstanbul), forvet mevkiinde forma giymiş Rum asıllı Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör. Doğum adı Rumcada özgür anlamına gelen Elefterios olan futbolcu, kısaca Lefter olarak anılmaktadır.[3] Aynı zamanda ordinaryüs lakabıyla da tanınmaktadır. Bu lakabı kendisine Manol Taylan vermiştir. İngilizler'in ünlü ''World Soccer'' dergisi kendisini 20. yüzyılın en büyük 200 futbolcusundan biri olarak anmıştır.
 | |||
| Kişisel bilgileri | |||
|---|---|---|---|
| Doğum tarihi | 22 Aralık 1924 | ||
| Doğum yeri | Büyükada, İstanbul, Türkiye | ||
| Ölüm tarihi | 13 Ocak 2012 (87 yaşında) | ||
| Ölüm yeri | İstanbul, Türkiye | ||
| Boyu | 1,69 m (5 ft 6+1⁄2 in) | ||
| Mevkii | Forvet | ||
| Altyapı kariyeri | |||
| 1941-1943 | Taksim | ||
| Profesyonel kariyeri* | |||
| Yıllar | Takım | Maç | (Gol) |
| 1941-1943 | Taksim | 29 | (9) |
| 1947-1951 | Fenerbahçe | 55 | (41) |
| 1951-1952 | Fiorentina | 30 | (4) |
| 1952-1953 | Nice | 18 | (4) |
| 1953-1964 | Fenerbahçe | 245 | (140) |
| 1964-1965 | AEK | 5 | (2) |
| 1967-1968 | Boluspor | 12 | (2) |
| Toplam | 394 | (202) | |
| Millî takım kariyeri | |||
| 1948-1963 |
 Türkiye | 50 | (22) |
| Teknik direktörlük kariyeri | |||
| 1964 | Egaleo | ||
| 1965-1966 | Çukurova Mersin İdman Yurdu (antrenör - futbolcu) | ||
| 1966-1967 | Feriköy (ilk devre) | ||
| 1966-1967 | Mersin İdman Yurdu (ikinci devre) | ||
| 1967-1968 | Boluspor (oyuncu-teknik direktör)[1] | ||
| 1968-1969 | Antalyaspor | ||
| 1969-1970 | Samsunspor | ||
| 1970-1971 | Sivasspor | ||
| 1971 | Galata | ||
| 1971-1972 | Samsunspor | ||
| 1972-1973 | Orduspor | ||
| 1973-1974 | Konyaspor | ||
| 1975-1978 | Maltepespor | ||
| 1982 | Türkiye genç millî takımı | ||
|
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. | |||
Türk futbolunun ve Fenerbahçe'nin en popüler futbolcularından biri olarak yıllarca alkışlanan Lefter, Fenerbahçe Marşı'nda da adı geçen sembol oyunculardandır. Fenerbahçe ile İstanbul Futbol Ligleri'nde toplam 3, Millî Küme'de 1 ve Süper Lig'de 3 kez olmak üzere Türkiye Şampiyonaları'nda toplam 4 kez şampiyonluk yaşadı. 13 Ocak 2012 tarihinde, tedavi gördüğü Amerikan Hastanesi'nde 87 yaşında ağır zatürreye bağlı kalp yetmezliğinden ölmüştür.[4]
İlk yılları
değiştir22 Aralık 1924 tarihinde, Büyükada'daki Hamam Sokak'ta dünyaya geldi.[3] Babası balıkçılık yapan Hristo, annesi ise Argiro idi.[3] Doğum adı Eleftherios olan ve Panani'nin ardından ailenin ikinci erkek çocuğu olan Küçükandonyadis'in ailesi, 20. yüzyıl başında Arnavutluk'tan Büyükada'ya göçen Rum kökenli bir aileydi.[3]
Kariyeri
değiştirFutbola Büyükada'da başladı. Taksim Spor Kulübü'nde yetişti. Taksim Kulübü yöneticileri kendisine lisans çıkartabilmek için 1941'de mahkeme kararıyla yaşını büyüttüler. Ancak bu sayede takımda oynayabildi. 2 yıl Taksim takımında yer aldı.[5] 1943'te askere gitti, Diyarbakır'da 4 yıl süren askerlikten sonra 1947'de İstanbul'a döndü ve Fenerbahçe kulübüne girdi. Buradaki futboluyla dikkat çeken Lefter, 3 Ekim 1951'de 17.500 liralık transfer ücretiyle İtalya'nın Fiorentina takımına transfer oldu.[6] 1 yıl da Fransa'nın OGC Nice takımında oynayan Lefter, 1953-1954 sezonundan itibaren yeniden Fenerbahçe'de top koşturmaya başladı. Aynı sezon, İstanbul Ligi'nde gol kralı olan Lefter, 1964'e kadar toplamda 17 yıl giydiği Fenerbahçe forması altında 400'ün üzerinde gol kaydederek erişilmesi güç bir rekora imza attı.[kaynak belirtilmeli] Bu süre zarfında, Türk futbolunun efsaneleşen isimlerinden biri olarak tanındı. Golcülüğünden ötürü Ver Lefter'e, yaz deftere! sloganı onun için yaygın olarak kullanıldı. Futboldaki ustalığından, çalımlarından ve gollerinden ötürü Ordinaryüs sıfatıyla anıldı.
Futbol yaşamında toplam 50 kez millî formayı giydi (46 kez A, 1 kez B, 3 kez 21 yaş altı). 1954 FIFA Dünya Kupası'nda forma giyen Lefter turnuvada 2 de gol attı. Güney Kore maçında attığı golle Dünya Kupası tarihinin 400. golünü atmıştır. Türk futbolunda 50. Millî Maç altın madalyasını alan ilk futbolcu oldu.[7] millî takım formasıyla attığı 21 golle en çok gol atan millî oyuncu unvanını 33 yıl boyunca elinde tuttu, 9 kez de millî takım kaptanlığını yaptı.[6][8]
Teknik direktörlük kariyeri
değiştir1964'te futbolu bıraktıktan sonra Yunanistan'ın Egaleo, Güney Afrika'nın SuperSport United, Türkiye'nin Samsunspor, Orduspor, Mersin İdman Yurdu ve Boluspor takımlarında teknik direktörlük yaptı.[9]
1966-67 sezonunda 2. Lig'de mücadele eden Mersin İdman Yurdu takımının başındaydı. Mersin İdman Yurdu o sezon Osman Arpacıoğlu'nun attığı 23 golle şampiyon olarak ilk kez 1. Lig'e yükselmiştir. O sezon 17 takımlı ligde oynadığı 32 maçta 63 gol atan kırmızı-lacivertliler rekor puanla ilk kez 1. Lig'e yükseldiler.[kaynak belirtilmeli]
Kasım 1970'te, Naci Özkaya'nın görevinden ayrılması sonrasında Sivasspor teknik direktörlüğüne geldi.[10] 1971 Haziran'ında ise görevinden ayrıldı.[11] 1971-72 sezonu başında Galata'nın teknik direktörlüğünü yapmaya başladı.[12]
Futbol sonrası
değiştirAntrenörlük kariyerinden sonra da bir süre spor yazarlığı yaptı. 3 çocuğu vardır. 3 Mayıs 2009'da Kadıköy'de Kuşdili Parkı'na heykeli dikilmiştir.[13][14]
13 Ocak 2012 tarihinde, kalp yetmezliğinden öldü.[15] Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda binlerce kişi ve üst düzey yetkilinin katıldığı bir törenle ebediyete uğurlandı.[16] KKTC başkanı Rauf Denktaş ile aynı gün ölmüştür.
Kişisel yaşamı
değiştirLefter 17 yaşındayken Varlık Vergisi yasası çıkarıldı. Vergiyi ödeyemeyenler toplama kamplarına gönderildi. Lefter'in babası yoksul olduğu için sürgüne gitmekten kurtuldu, ama bütün akrabaları Türkiye'yi terk etmek zorunda kaldı.[17]
6-7 Eylül Olayları’nda ise Büyükada’daki evini basan çapulcular taşlayıp “Vurun şu gâvura” diye bağırdılar, Lefter sabaha dek elde silah kapıda bekledi. Lefter'in evinin basıldığını duyan Fenerbahçeliler Kartal'dan motorlara binip Ada'ya koştular, Lefter'in evinin önüne barikat kurdular. "Sana bunu kim yaptıysa söyle, haddini bildirelim" diyerek saldırganların isimlerini öğrenmek istediler. Lefter saldıranların hepsini tanıdığı halde kimseyi ihbar etmedi, şikâyetçi de olmadı.[17]
Başarıları
değiştirFutbolcu olarak
değiştir- Fenerbahçe
- Millî Lig (3): 1959, 1960-61, 1963-64
- İstanbul Futbol Ligi (3): 1947-48, 1956-57, 1958-59
- Millî Küme (1): 1950
- Türkiye millî futbol takımı
- Akdeniz Kupası ikinciliği (1): 1949[18]
- Türkiye millî futbol takımı golleri
| Maç | Tarih | Karşılaşma | Skor | Seviye | Dakika | Golleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Özel maç | 16.05.1962 | Türkiye - İsrail | 1-0 | A Millî | 55.dk. | 1 |
| Özel maç | 08.06.1960 | Türkiye - İskoçya | 4-2 | A Millî | 32.dk., 35.dk. | 2 |
| Avrupa Şampiyonası 1960 Grup Eleme | 26.04.1959 | Türkiye - Romanya | 2-0 | A Millî | 13.dk., 54.dk. | 2 |
| Akdeniz Kupası | 05.04.1957 | Mısır - Türkiye | 0-4 | A Millî | 2.dk, 21.dk (P), 36.dk | 3 |
| Özel maç | 19.02.1956 | Türkiye - Macaristan | 3-1 | A Millî | 6.dk, 38.dk (P) | 2 |
| Özel maç | 18.12.1955 | Türkiye - Portekiz | 3-1 | A Millî | 51.dk. | 1 |
| Akdeniz Kupası | 26.06.1955 | İtalya - Türkiye | 1-1 | A Millî | 78.dk. | 1 |
| Dünya Şampiyonası 1954 Finalleri | 20.06.1954 | Güney Kore - Türkiye | 0-7 | A Millî | 24.dk. | 1 |
| Dünya Şampiyonası 1954 Finalleri | 23.06.1954 | Almanya - Türkiye | 7-2 | A Millî | 82.dk. | 1 |
| Özel maç | 10.06.1951 | İsveç - Türkiye | 3-1 | A Millî | 50.dk.(P) | 1 |
| Özel maç | 03.12.1950 | Türkiye - İsrail | 3-2 | A Millî | 87.dk. | 1 |
| Akdeniz Kupası | 28.10.1950 | Türkiye - Mısır | 3-1 | U-21 Millî | 19.dk. | 1 |
| Özel maç | 28.05.1950 | Türkiye - İran | 6-1 | A Millî | 48.dk.,87.dk. | 2 |
| Dünya Şampiyonası 1950 Grup Eleme | 20.11.1949 | Türkiye - Suriye | 7-0 | A Millî | 66.dk. | 1 |
| Özel maç | 23.04.1948 | Yunanistan - Türkiye | 1-3 | A Millî | 20.dk. | 1 |
| Olimpiyat Maçları | 02.08.1948 | Çin - Türkiye | 0-4 | A Millî | 87.dk. | 1 |
| Toplam | 22 | |||||
Rekorlar
değiştir- Türkiye Futbol Federasyonu'nun "50. Maç Altın Şeref Madalyası"nı alan ilk futbolcudur.[7]
- Türk millî takım formasıyla en çok gol atan 3. futbolcudur. (21 Gol)[8]
- Süper Lig'de penaltı atan ilk futbolcudur.
- Kulübü tarafından bonservis ücreti alınmak suretiyle yurt dışına transferi yapılan ilk Türk futbolcudur.[9]
- Adına Jübile düzenlenen ilk futbolcudur.[9]
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Haluk Her gün, Lefter: Futbolun Ordinaryüsü, İstanbul, NTV Yayınları, 2012.
Kaynakça
değiştir- ^ "Lefter'li Boluspor Trabzon'a 1-0 galip". Milliyet. 13 Kasım 1967. s. 9.
- ^ Ferentinou, Ariana (16 Ocak 2012). "Farewell to Lefter". Hürriyet. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2015.
- ^ a b c d Kayserilioğlu, R. Sertaç (Şubat 2012). "Lefter Efsanesi: Büyük Türk Küçükandonyadis". NTV Tarih. Cilt sayı 37. ss. sf. 52-55.
- ^ "Lefter'i kaybettik". Gazetevatan.com. 13 Ocak 2012. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
- ^ "Lefter Küçükandonyadis". Mackolik.com. 13 Ocak 2012. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
- ^ a b "Ordinaryüs Lefter Fiorentina'da". Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-2000. 2. Cilt (3. bas.). İstanbul: YKY. Mayıs 2002. s. 194.
- ^ a b "Merhaba Dünya Kupası". Türkiye Futbol Federasyonu. 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
- ^ a b "En fazla gol atan millî oyuncularımız". Türkiye Futbol Federasyonu. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
- ^ a b c Mehmet Eren (17 Temmuz 2007). "Yaşayan Efsane". Milliyet Blog. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
- ^ "Lefter Sivasspor antrenörlüğüne getirildi". Milliyet. 17 Kasım 1970. s. 10.
- ^ "Kısa... Kısa...". Milliyet. 8 Haziran 1971. s. 8.
- ^ "3. Ligdeki İstanbul Kulüpleri teknik adamlarının yeni mevsim için görüşü". Milliyet. 15 Ağustos 1971. s. 8.
- ^ "Lefter'in heykeli 3 Mayıs'ta açılıyor". Hürriyet. 1 Mayıs 2009. 5 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.
- ^ "Fenerbahçe Lefter'in heykelini dikecek". Radikal. 26 Mart 2009. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.
- ^ "Camiamızın acı kaybı". Fenerbahce.org. 13 Ocak 2012. 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
- ^ "Gözyaşları 'Ordinaryüs' için..." ntvmsnbc. 15 Ocak 2012. 26 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2012.
- ^ a b Can Dündar (15 Ocak 2012). "Lefter teybi kapattırdı ve "Bunları yazma" dedi". Milliyet. 9 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.
- ^ "Akdeniz Oyunları Kupası". mackolik.com. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2011.
Dış bağlantılar
değiştir- TFF.org'da Lefter Küçükandonyadis
- Transfermarkt.com.tr'de Lefter Küçükandonyadis
- National-Football-Teams.com'da Lefter Küçükandonyadis
- Lefter Küçükandonyadis FIFA İstatistik Sayfası 16 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Mackolik'te Lefter Küçükandonyadis