Guernica (tablo)

 

Guernica, yaklaşık 3,5 metre yükseklik ve 7,8 metre genişlik ile dikkat çekici büyüklükte, tuval üzerine sadece siyah ve beyaz renklerde yağlı boya ile yapılmış bir resimdir. Picasso bu resimdeki amacı, kendi dönemindeki Kazimir Maleviç vb. bazı ressamların yaptığı gibi, gerçekleri temsil etmeyecek bir soyutlamaya ulaşmak değildi. Tabloda, ölüm, şiddet, gaddarlık ve çaresizlik sahneleri, bunların asıl sebebi gösterilmeksizin işlenmiştir. Tablonun siyah beyaz oluşuyla, o dönemdeki gazetelerde yayımlanan fotoğraflara yakınlık sağlanmış, ayrıca savaşın yarattığı cansızlık vurgulanmıştır.

Guernica'da, acı çeken insanlar ve hayvanlar ile kaos içindeki yıkılmış binalar betimlenmiştir.

• Tüm sahne bir odanın içindedir, sol tarafta yer alan büyük gözlü boğa, kucağındaki ölü çocuğa ağlayan bir kadının üzerinde durur.
• Resmin merkezinde acı içinde yıkılmak üzere olan, mızrakla vurulmuş bir at bulunur. Atın burnu ve üst dişleri, bir insan kafatası şeklindedir.
• Atın altında bir askerin parçalanmış cesedi vardır. Asker, üzerinde çiçeklerin büyüdüğü kırılmış bir kılıç tutmaktadır.
• Acı çeken atın üzerinde, göz şeklindeki çıplak bir ampul parlamaktadır.
• Atın sağ üst tarafında, bu vahşi sahnelere tanıklık ederek camdan içeri girmekte olan, korku dolu bir kadın figürü vardır. Kadın, elinde yanan bir gaz lambası taşır.
• Korku içindeki bir başka kadın sağdan yalpalayarak merkeze doğru ilerlemektedir. Kadın, parlayan ampüle boş gözlerle bakmaktadır.
• Boğanın, atın ve çocuk için ağlayan kadının dilleri olarak çizilmiş olan hançerler çığlıkları simgeler.
• Sağ uçta, dehşet içinde kollarını kaldırmış bir adam, yukarıdan ve aşağıdan ateşlerle sarılmıştır.
• Resmin sağ ucunda, açık bir kapıyla sonlanan siyah bir duvar vardır.

Guernica hakkında, birbirinden oldukça farklı ve zaman zaman çelişkili yorumlar vardır. Örneğin resmin iki baskın unsuru olan boğa ve atın neyi simgelediği konusunda farklı görüşler bulunur. Sanat tarihçisi Patricia Failing'e göre "At ve boğa İspanyol kültüründe önemli yere sahiptir. Picasso resimlerinde bu iki figürü, birçok farklı anlamda kullanmıştır. Bu yüzden Guernica'daki at ve boğanın kesin anlamını bulmak çok zordur. Bu iki figürün ilişkisi, Picasso'nun kariyeri boyunca farklı şekillerde ortaya çıkan bir tür bale gibidir."

Bu iki figürün Guernica'daki anlamını açıklaması istediğinde Picasso şöyle cevap vermişti: "... bu boğa bir boğadır ve bu at bir attır... Resimlerimdeki belli şeylere birer anlam verdiğinizde bu doğru olabilir, ama bu anlamı vermek benim fikrim olmamıştır. Sizin vardığınız fikirlere ve sonuçlara ben de varmış olmalıyım, ama içgüdüsel ve bilinçsiz olarak. Ben resim yapmak için resim yapıyorum. Nesneleri oldukları gibi çiziyorum."^[1]

Picasso'nun, yine Dünya Fuarı için hazırladığı Franco'nun Rüyası ve Yalanı isimli eskiz serisinde Franco, önce kendi atını yiyen, ardından da kızgın bir boğayla dövüşen bir canavar olarak resmedilmişti. Picasso bu illüstrasyonlar üzerinde çalışmaya, Guernica'nın bombalanmasından önce başlamıştı. Olayın ardından seriye üçü doğrudan Guernica ile ilgili olmak üzere dört resim daha eklendi.

Picasso, Guernica üzerinde çalışırken de şunları söyledi:

Guernica ilk defa Temmuz 1937'de, Paris'te düzenlenen 1937 Dünya Fuarı'ndaki İspanyol pavyonunda sergilendi.^[3] İspanya iç savaşı sırasında kurulmuş olan İspanyol Cumhuriyetçi Hükûmeti tarafından finanse edilen pavyonda, fuarın genel teması olan teknoloji değil, İspanya hükûmetinin varlığını sürdürme çabası işleniyordu. Pavyonun girişinde Cumhuriyetçi askerlerin devasa bir fotoğrafı ile birlikte şu slogan asılıydı:

İspanya'nın vazgeçilmez birliği için savaşıyoruz.

İspanyol toprağının bütünlüğü için savaşıyoruz.

Ülkemizin bağımsızlığı için ve

İspanyol halkının kendi kaderini belirleme hakkı için savaşıyoruz.

Pavyonda Guernica, Paul Éluard'ın bir şiiriyle birlikte sergileniyordu. Ayrıca, Cumhuriyetçilere sempati duyan Joan Miró ve Alexander Calder'in de eserleri pavyonda yer alıyordu.

Paris'teki fuar sonrasında tablo dünya turuna çıkarıldı ve önce İskandinav başkentlerine, ardından da, Birleşik Krallık, İtalya, Fransa ve Almanya arasında düzenlenen Münih Antlaşması'nın imza tarihi olan 30 Eylül 1938 günü Londra'ya götürüldü. Whitechapel Art Gallery'deki sergi için ön hazırlıklar yapılmıştı ve halka açık sergileme Roland Penrose ile Clement Attlee tarafından organize edilmişti. Daha sonra kısa bir süre için Fransa'ya geri götürülen tablo, Francisco Franco'nun zaferinin ardından, İspanyol mültecilere yardım ve destek sağlamak amacıyla ABD'ye gönderildi. Picasso'nun talebi üzerine, tablo güvenli şekilde saklanabilmesi için New York'taki Museum of Modern Art'a (MoMA) teslim edildi. Tablo, 1939'da Nazilerin Polonya'yı işgalinden altı hafta sonra bu müzede açılan bir retrospektif Picasso sergisinin temel eseri olarak sergilendi.^[4][5]

Tablo 1939 ile 1952 arasında ABD içinde sürekli dolaştırıldı. 1953 ile 1956 arasında Brezilya'da, İtalya'daki ilk retrospektif Picasso sergisi kapsamında Milano'da ve birçok büyük Avrupa kentinde sergilendi. Ardından Picasso'nun 75. doğum günü kutlaması olarak hazırlanan retrospektif sergi için MoMA'ya geri götürüldü. Chicago ve Philadelphia'daki sergilenişinin ardından, tablonun durumu hakkındaki endişeler sonucunda tek yerde sergilenmesine karar verildi. Tablo, MoMA'nın üçüncü katındaki bir odada, Picasso'nun birçok ön çalışmaları ve Dora Maar'ın bazı fotoğraflarıyla birlikte sergilenmeye başladı. Odadaki diğer eserler zaman zaman başka sergiler için müzeden çıkarıldıysa da Guernica 1981'e kadar MoMA'da kaldı.^[5]

II. Dünya Savaşı sırasında Nazi işgali altındaki Paris'te yaşayan Picasso Gestapo tarafından sorgulanmıştı. Söylentiye göre bir Nazi subayı, ressamın evinde Guernica'nın fotoğrafını görünce, "Bunu siz mi yaptınız?" diye sordu ve Picasso'dan "Hayır, siz yaptınız." cevabını aldı.^[6]

Vietnam Savaşı süresince tablonun bulunduğu oda, savaş karşıtı eylemcilerin toplanma yeri oldu. Bu protestolar genelde sakin ve olaysız geçti. Ancak 1974'te Tony Shafrazi, William Calley'nin My Lai katliamı sırasında yaptıklarının Richard Nixon tarafından affedilmesini protesto etmek için, tabloya kırmızı sprey boyayla "KILL LIES ALL (TÜM YALANLARI ÖLDÜRÜN)" yazdı. Tablonun yüzeyi verniklenmiş olduğu için boya kolaylıkla çıkarılabildi.^[4]

Daha 1968'de Franco, Guernica'nın İspanya'ya geri getirilmesini istiyordu.^[5] Ancak Picasso, İspanya halkı cumhuriyete yeniden kavuşmadan buna izin vermeyeceğini söyledi. Daha sonra buna, "kamu özgürlüklerinin ve demokratik kurumların" yeniden oluşturulması şartını da ekledi. Picasso 1973'te, Franco ise 1975'te öldü. Franco'nun ölümünün ardından 1978'de İspanya'da demokratik parlamenter monarşi kuruldu ve yeni bir anayasa kabul edildi. Ancak en büyük hazinelerinden birini kaybetmek istemeyen MoMA, parlamenter monarşinin, Picasso'nun vasiyetinde bahsi geçen cumhuriyeti tam olarak temsil etmediğini öne sürdü. Büyük baskılarla karşılaşan müze, 1981'de tabloyu İspanya'ya iade etmek zorunda kaldı.

1970'ler boyunca tablo hem Franco dönemi İspanyol milliyetçilerinin hem de Bask milliyetçilerinin simgesi oldu. Resmin çeşitli bölümleri Bask solu tarafından birçok defa kullanıldı.

Tablo yaklaşık iki düzine eskiz ve hazırlık çalışmasıyla birlikte 1992'de Prado Müzesi'nden, yine Madrid'de bulunan Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía'ya taşındı. Bu durum İspanya'da tepki yarattı, çünkü Picasso vasiyetinde tablonun Prado'da sergilenmesini istemişti. Ancak bu taşıma, Prado'da yer sıkışıklığı sebebiyle 19. yüzyıl başından sonrasına ait tüm eserlerin yakındaki bir başka binaya taşınması kararının bir sonucuydu. 20. yüzyıl eserlerinden oluşan ulusal koleksiyonun sergilendiği Reina Sofía bunun için en uygun yerdi. Müzede, tablonun en iyi şekilde sergilenebilmesi için özel bir galeri inşa edildi.

Tablo İspanya'yada ilk olarak, Prado'nun ek binası olan El Casón del Buen Retiro'da sergilendi. Burada normalde 19. yüzyıl başına ait eserler sergileniyordu ancak müzede Guernica'nın koyulabileceği kadar büyük bir duvar sadece burada vardı. Tablo kurşun geçirmez bir camın ardında ve makineli tüfekli korumalar eşliğinde sergileniyordu. Ancak o zamandan beri tabloya karşı hiçbir vandallık girişimi ya da güvenlik sorunu yaşanmadı. Reina Sofía'da ise tablonun güvenlik seviyesi diğer eserlerden farklı değildir.^[7]

Bask milliyetçileri, özellikle Guggenheim Müzesi Bilbao'nun açılışının ardından, tablonun Bask ülkesine götürülmesi gerektiğini savundu.^[8] Reina Sofía Müzesi'nin yetkilileri ise, çok büyük boyutlardaki tuvalin artık taşınamayacak derecede kırılganlaştığını öne sürdüler.^[9] Guggenheim yetkililerinin de, tablonun kalıcı transferinin pek olası olmadığını düşünmelerine rağmen Bask hükûmeti, en azından Bilbao'da geçici bir sergi açılmasını desteklemektedir.^[7]

Tablonun goblen bir kopyası New York'taki Birleşmiş Milletler binasının bir duvarında, Güvenlik Konseyi salonunun girişinde sergilenmektedir. Tablo buraya, savaşın dehşetinin bir hatırlatıcısı olarak yerleştirilmiştir. Nelson Rockefeller tarafından yaptırılarak bağışlanan bu kopya, orijinali gibi siyah beyaz değil, kahverengi tonlarındadır.

5 Şubat 2003'te Colin Powell ve John Negroponte'un basın toplantısı sırasında tablo, görünmemesi için büyük mavi bir örtüyle örtüldü. Ertesi gün bu örtünün, şiddet dolu sahnelerin arka planda kötü göründüğü ve konuşmacıların yüzlerin tam üzerinde atın kalçasının yer aldığı gerekçesiyle, televizyon habercileri tarafından istendiği açıklandı. Ancak bazı diplomatlar basına verdikleri demeçlerde, Bush hükûmetinin, Powell'ın Irak'taki savaşa ilişkin açıklamalar yaparken arkada bu resmin gözükmesini istemediğini ve BM yetkililerine bu konuda baskı yaptığını söylediler.^[10]

• Kore'de Katliam
• Pablo Picasso

• Pablo Picasso - Guernica 2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Resmin bir örneği 16 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.