Eşme

Tarihin ilk çağlarından beri değişik milletlere merkez olan Eşme'nin ilk sakinlerinin Eşmeli Aşireti'nden olduğu rivayet edilmektedir. Eşme adının kullanılmasının nedenleri arasında; bugünkü ilçe halkının Eşmeli Aşireti'nden olmasıdır. Eşme ilçesi köylülerinin Eşme adı, bu addaki Yörük aşiret adlarından kalmadır. Bugün, Eşme'deki en büyük aşiret Horasan'dan gelme oldukları bilinen Kargılı, Kaşeli ve Çıkılı'dır. Şanlıurfa'dan gelen Karakeçili Yörük aşireti de Eşme'ye yerleşmişlerdir. Konar-göçer / yaylakçı-kışlakçı hayatı yaşanmış ve bu durum, yer yer günümüze kadar süregelmiştir. Ayrıca, Antalya Teke bölgesinden gelen Sarıkeçili Yörükleri de Eşme'yi oluşturan Yörük boylarındandır. Eşme ilçesi Yörüklerden müteşekkildir. Eşme adı sulak yer anlamındadır. Su kaynaklarının olduğu yer anlamı da taşır.

Osmanlı döneminde Denizli ilinin Mutasarrıflık olması ile birlikte Güre, İnay, Sirge Nahiyeleri ile birleştirilerek merkezi Takmak olan Eşme Kazası adıyla Denizli'ye bağlanmıştır. (1865) daha sonra Saruhan sancağına (Manisa) bağlanmıştır. 1920 yılında başlayan Yunan işgali yılında İzmir-Uşak demiryolunun günümüzde Elvanlar mahallesi olarak belirtilen yerden geçmesi nedeniyle istasyon kurulmuştur. Takmak kaza merkezinin Yunan kuvvetlerince yakılması ve ulaşım durumu nedeniyle kaza merkezi 1934 yılında Takmak'tan Elvanlar'a taşınmış ve yerleşim Eşme adını almıştır. 1953 yılında Uşak Kazasının il olması ile Manisa ilinden ayrılarak Uşak'a bağlanmıştır.

Eşme; İç Anadolu'yu Ege Bölgesi'ne bağlayan geçit yolu üzerinde Omur baba, Kab aş-Macar, Güney Ören, Ağabey, Emirli ve Kemer Dağının eteklerinde kurulmuş bulunmaktadır. Kuzeye düşen köylerin bir kısmı Gediz vadisinde olan ilçe kuzeydoğusundan Uşak, doğusundan Ulubey, batısından Alaşehir ve Sarıgöl, kuzeyinden Kula ve Selendi, güneyinden ise Güney ilçeleri ile çevrilmiştir. 1362 km² yüzölçümüne sahiptir. İlçede orman alanları geniş yer kaplamakta olup, asli ağaç türleri meşe ve kızılçamdır. Ormanlık alanlarda ağaççık ve çalı formunda Ardıç, Ahlat, Tesbih ve Süpürge çalısı gibi bitki türleri bulunmaktadır.

İlçenin 1 beldesi (Yeleğen) ve 60 köyü vardır.

Eşme; Uşak'a 62 km, İzmir'e 184 km, Kula'ya 43 km, Güney'e 41 km, Alaşehir'e 54 km uzaklıktadır. Eşme'nin ulaşımda en büyük artısı Uşak-İzmir demir yolu hattı üzerinde olmasıdır. Buna ek olarak 2012 yılında hizmete açılan İzmir-Konya demir yolu hattı da ilçeden geçmektedir. Ayrıca 2025 yılında hizmete girmesi planlanan "Ankara-İzmir Hızlı Tren Hattı" da ilçeden geçecek olup altyapı çalışmalarına başlanmıştır.^[24]

İlçe ekonomisi çiftçilik, hayvancılık, sanayi, madencilik ve dokumacılığa dayalıdır. Son yıllarda kendini yenileyip geliştiren tavukçuluk, küçük ve büyük baş hayvancılığı ve beraberinde üretimi artan süt ürünleri diğer önemli bir gelir kolunu oluşturur. Ayrıca; halkın yaklaşık olarak büyük bir bölümü, yurt dışında (özellikle Almanya'da) çalışmakta olup, bununda ilçeye yaz aylarında katkısı büyüktür. Özgün desenleri ve kalitesiyle adına festivaller düzenletip dünyaya açılım kapısı olan kilimciliğin eskisi kadar olmasa da halkın geçimine katkısı önemlidir.

2013 yılı verilerine göre; Eşme ilçesindeki tarım alanı 42.472 hektardır. Tarım arazilerinin 2.342 hektarı sulanabilirken, 40.130 hektarı sulanamamaktadır. Ancak planlaması ve projesi yapılan baraj ve gölet inşasıyla sulanabilen arazi miktarının artması beklenmektedir.^[25] Tarımsal üretimde tütün en önemli gelir kaynağıdır. Diğer önemli tarım ürünleri; buğday, arpa, haşhaş, çavdar, mercimek, nohut, mısır, susam ile turşuluk salatalık başta olmak üzere sebze, bağcılık ve meyveciliktir.

Eşme'de 2013 yılı verilerine göre; 29.807 büyükbaş hayvan, 158.000 koyun yetiştirilmektedir. Koyun yetiştiriciliğinde Eşme ilçesi ildeki en önemli koyun varlığına sahip ilçe konumundadır. Eşme koyunu patentini alarak üretime devam edilmektedir. Ayrıca küçükbaş hayvan olarak 7.000 keçi yetiştirilmektedir. Yıllık süt üretimi 61.934 ton/yıldır. İlçe, soğutma tankı sayısı ve kapasitesi bakımında Uşak ilinde ilk sırada yer almaktadır. İlçede kırmızı et üretimi 3.363 ton/yıldır. İlçede bulunan yem sanayi il üretiminin takriben %85'ini karşılamaktadır. Son yıllarda kanatlı hayvan yetiştiriciliği ve beyaz et üretiminde de artış görülmektedir. Eşme konserve fabrikası faaliyeti sürdürmektedir. Eşme yeleğen kasabasında faaliyete giren turşu fabrikası Eşme ziraat odası tarafından kurulmuş faaliyete girmiştir. Yoğun olmamakla birlikte arıcılıkla da uğraşılmaktadır.

Eşme ilçesinde Uşak Üniversitesi'ne bağlı, Eşme Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. Bunun yanı sıra 2015-2016 eğitim yılında 6 lise, 17 ortaokul, 23 ilkokul ve 1 anaokulu bulunmaktadır.^[26]

İlçede Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş özelliği gösteren bir iklim egemendir. Kar yağışının büyük bir kısmının kış aylarında gerçekleştiği ilçede yazları sıcak ve kurak geçer. Eşme'de yıllık ortalama sıcaklık 13.7 °C, yıllık ortalama yağış 459,4 mm dir. Yağışların aylara ve mevsimlere göre dağılımı düzensiz olmakla birlikte, en fazla yağış kış ve ilkbahar aylarında görülmektedir.^[27]

 

Wikimedia Commons'ta Eşme ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Eşme Belediyesi 16 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Eşme Kaymakamlığı 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.