Eğridere, Bulgaristan

Eğridere, Bulgaristan


Bilgiler
İl (oblast):	Kırcaali
Nüfus:	Merkez: 4027 Belediye: 13421 (15.12.2019)
Rakım:	684 m
Posta kodu:	6750
Telefon kodu:	03651
Koordinatlar:	41° 35' kuzey 25° 08' doğu
Belediye başkanı
İzzet Şaban(2019 - )

Eğridere^[1]^[2] (Bulgarca: Ардино, trl: Ardino,^[3]^[4]^[5]^[6] 1934 yılına kadar Eğri dere / Егри дере, daha önce Hacı köy / Хаджи кьой^[7]), Bulgaristan'da Kırcaali iline bağlı, Türklerin yoğun olarak yerleşik olduğu bir şehirdir.

Osmanlı devrinde Edirne Vilayeti'nin Gümülcine Sancağı'na bağlı bir kâza idi. Ardino şehri Doğu Rodop Dağları'nın batısında, Kırcaali 'nin güneybatısında bulunur. Başkent Sofya'ya uzaklığı 300 km'dir. 341.45 km² bir alanda yerleşik olan şehrin nüfusu belediyeye bağlı 53 ayrı yerleşim biriminde 13421 kişi olup merkezde ise 4027 kişidir.^[8]

Tanım

Ardino şehri eskiden köyün içinden geçmekte olan dereden dolayı Eğridere olarak bilinirdi. 1934 yılında Eğridere adı Ardino olarak değiştirildi, 1960 yılında da kasaba olarak ilan edildi. Kasaba bugün kültür yönetim ve tarım merkezidir. Kuzeyinde, doğusunda ve güneyinde Çernooçene, Kırcaali ve Cebel kasabaları ile batısında da Nedelino, Madan ve Smolyan bölgesinden Banyalar ile komşudur. Kasabanın sınırları içinden Arda nehrinin orta kolu akmaktadır bu kol Kırcaali Barajı'nda son bulur. Ardino sınırları içinde birçok tarihi yer ve anıt yer almaktadır. Orta Çağ'da kullanılmakta olan antik yol nehir boyundan geçmekte ve ksantiyski (elece) geçidi vasıtası ile Trakya'nın iç kısımlarını Bahr-i Sefid ("Ak Deniz", bugünkü Ege Denizi)'e bağlamaktaydı.

15. yüzyıl başlarında yapılmış olan ve Arda'nın azgın sularına karşı bugüne kadar dayanabilen Şeytan Köprüsü şehre 15 km mesafede bulunur. Taştan yapılmış olan Köprü'nün uzunluğu 56 m genişliği 3,5 m'dir, yüksekliği orta noktasında 12 metreye kadar ulaşır. Şehre 2 km mesafede Orlovi Skali (kartal kayalıkları) bulunur. Bu kayalıklarda 32-45-50 ölçülerinde 8–12 cm derinliğinde oyulmuş 97 adet delik bulunur. Bu deliklerin içine ölülerle bir bağlantısı olduğu sanılan çömlekler koyulduğu varsayılır. Başevo köyüne 3 km mesafede çok dik bir yamaca yapılmış olan Krivus kalesi bulunur üç tarafı Arda nehri ile çevrili güney tarafında da Tsitadela Şatosu bulunur, şatonun su ihtiyacı bir yeraltı tüneli vasıtası ile nehirden karşılanmaktaymış.

Tarihçe

Edirne Vilayet Matbaası Müdürü Şevket Dağdeviren'in yazdığı 1892 tarihli salnameye göre;

Gümülcine sancağına bağlı olan Eğridere kazası içinde, 69 köy, 6186 ev, 42 cami, 127 mescit, 117 okul ve 6 medrese, 1024 çeşme vardır. Kaza merkezinde hükûmet konağı, jandarma koğuşu, han, hamam, eczane, fırın ve belediye evleri vardır.^[9]

Eğridere Kazası Nüfus Cetveli 1892^[9]
	Kadın	Erkek	Toplam
İslam	17.288	16.545	33.833
İslam olmayan	111	192	303
Çingene	43	58	101
Toplam	17.442	16.795	34.237

Turizm

Ardino yöresi doğal tarihsel ve diğer zenginlikleri ile tatil ve turizm aktiviteleri için çok geniş bir seçenek yelpazesi sağlamaktadır. Şehre 7 km mesafede bir tatil ve turizm tesisi olan "Beli Brezi" yer almaktadır. Kendine özgü bir ağaç türüne sahip olan tesis 3680 dönüm arazi üzerine kuruludur. Temiz havası Akciğer rahatsızlıkları ve Alerjik hastalıkların tedavisi için bir nimettir. Sağlık bakanlığı tarafından "Milli öneme sahip tesis" olarak adlandırılmıştır. Turistik önem teşkil eden diğer objeler Rodop dağlarının en yüksek tepesi olan Aladağ, Arda nehri sahilleri, Kırcaali barajı, Şeytan köprüsü, Stoyan köprüsü ve Momini gırdi (hanım göğsü) Tepesi'dir. Çok güzel bir iklime sahip olan bölgenin bitki örtüsü de çeşitlilik göstermektedir, bölgede birçok ağaç türü bulunmaktadır.

Bölge avlanmak isteyen, balık tutmak isteyen ve gezmek isteyenler için küçük bir cennet köşesidir.Bölge özellikle domuz, tilki ve kurt gibi değerli av hayvanları ile dikkat çekmektedir.

Kültür

Alakasız konuları alaylı bir dille ifade etmek için kullanılan meşhur 'Eğridere'nin topalını Bağdat'ta görmüşler' deyiminde^{[kaynak belirtilmeli]} bahsi geçen şehirdir. Ayrıca Türkiye'nin Bursa vilayetinde faaliyette bulunan "Eğridere Kültür ve Dayanışma Derneği" ismi altında bir dernekleri bulunmaktadır. Yazar Sabahattin Ali'nin doğduğu ve babası Yüzbaşı Ali Selahattin'in 1912 yılına kadar görev yaptığı kenttir. 31 Mart 2007 tarihinde Sabahattin Ali'nin 100. doğum yılı Eğriderede bir toplantıyla kutlandı.

Köyler

Ahmatlar - Dolna Prahovo - Nüfus 216
Akpınar - Byalizvor - Nüfus 1311
Alancık - Mıraitsa - Nüfus 15
Alfatlı - Lenişte - Nüfus 189
Almalı - Yabılkovets - Nüfus 289
Alkaya - Çervena Skala - Nüfus 81
Çandır - Svetulka - Nüfus 303
Çamdere - Borovitsa - Nüfus 405
Çorbacılar - Bogatino - Nüfus 162
Dedeler - Dyadaovsi
Demiroğulları - Doyrantsi - Nüfus 5
Durabiller - Sinchets - Nüfus 221
Durallar - Nüfus 5
Enövçe - Nüfus 265
Ercek - Ahryansko - Nüfus 100
Eskiler - Sedlartsi - Nüfus 125
Fakra Pınar - Çubrika - Nüfus 220
Fisallar - Nenkovo - Nüfus 200
Ganollar- Dolna Avramovo - Nüfus 4
Göklemezler - Stremsi
Gıygınlı - Gaydartsi
Hacılar - Padina - Nüfus 384
Halaçdere - Brezen - Nüfus 376
Hallar - Başevo - Nüfus 648
Hatipler - Pravdolüb - Nüfus 251
Hotaşlı - Rusalsko - Nüfus 77
Hüsemler - Diyamandovo - Nüfus 621
Işıklar - Rani List
İbrahimler - Avramovo - Nüfus 3
Karaağaç - Nüfus 5
Karabekirler
Karamusollar - Çernigovo
Karavelliler
Katrancılar
Kerimler - Brazda - Nüfus 11
Köçekler - Kyoçevtsi - Nüfus 13
Köprübaşı - Musevo - Nüfus 80
Köstonlar - Golobrat - Nüfus 202
Memiller - Nüfus 4
Menekşe - Temenuşka - Nüfus 69
Mıkmıl - Mak
Olcak - Spoluka
Palla
Sarıkız - Jıltuşa - Nüfus 1121
Sırtköy - Gırbişte - Nüfus 232
Susuz Burun - Suhovo - Nüfus 157
Solaklar - Levtsi
Sütkesiği - Mleçino - Nüfus 444
Terziköy - Kroyaçevo - Nüfus 154
Tozçalı - Gornoprahovo - Nüfus 700
Türk Erceği - Tırnoslifka
Türk Ürpeği - Lübeno - Nüfus 52
Ürpek - Latinka
Yatacık - Kitnitsa - Nüfus 144
Yonuzlar - Rodopsko

Dış bağlantılar

Not

^ http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-161661^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Yayın Nu:21, OSMANLI YER ADLARI (Alfabetik Sırayla), Tahir SEZEN, Ankara – 2006" (PDF). 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2014.
^ "Zaman Bulgaristan Sayı: 20". 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2009.
^ "Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı (Word dosyası)". 13 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2008.
^ Nurcan Özgür, Etnik sorunların çözümünde etnik parti: hak ve özgürlükler hareketi, 1989-1995, Der Yayınları, ISBN 975-353-178-8, s. 389.
^ Pars Tuğlacı, Bulgaristan ve Türk-Bulgar ilişkileri, Cem Yayınevi, 1984, s. 212.
^ Rechnik na selishtata i selishtnite imena v Bŭlgarii︠a︡, 1878-1987, Nikolaĭ Michev,Petŭr St Koledarov
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020.
^ ^a ^b Kazancıgil, Dr. Ratip - Gökçe, Nilüfer Dağdevirenzade M. Şevket Bey'in Edirne Tarihi ve Balkan Savaşı Anıları Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları No: 41 Edirne 2005

[1] ttp://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-161661^{[ölü/kırık bağlantı]}

[2] "T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, Yayın Nu:21, OSMANLI YER ADLARI (Alfabetik Sırayla), Tahir SEZEN, Ankara – 2006" (PDF). 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2014.

[3] "Zaman Bulgaristan Sayı: 20". 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2009.

[4] "Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı (Word dosyası)". 13 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2008.

[5] Nurcan Özgür, Etnik sorunların çözümünde etnik parti: hak ve özgürlükler hareketi, 1989-1995, Der Yayınları, ISBN 975-353-178-8, s. 389.

[Yeni-Eski-6] Pars Tuğlacı, Bulgaristan ve Türk-Bulgar ilişkileri, Cem Yayınevi, 1984, s. 212.

[7] Rechnik na selishtata i selishtnite imena v Bŭlgarii︠a︡, 1878-1987, Nikolaĭ Michev,Petŭr St Koledarov

[8] "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020.

[:0-9] Kazancıgil, Dr. Ratip - Gökçe, Nilüfer Dağdevirenzade M. Şevket Bey'in Edirne Tarihi ve Balkan Savaşı Anıları Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi Yayınları No: 41 Edirne 2005

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]