Câlût
Câlût[1] ya da Golyat[2] (İbranice: גָּלְיָת; Arapça: جالوت) MÖ 11. yüzyılda yaşadığına[3] inanılan ve Tanah, Eski Ahit ve Kur'an'da bahsi geçen savaşçı dev. İsrail Krallığı'nın gelecekteki hükümdarı Davud (İslam'da Davud peygamber) ile yaptığı ve kaybettiği düello ile bilinir.
Yahudi ve Hristiyan kaynaklarında
değiştirTanah ve Eski Ahit'e göre Antik Filistin şehri Gat'tandır.[3] 1. Samuel 17 bölümüne göre Antik Filistinliler, İsrail Kralı Şaul (İslam'da Tâlût) ile savaş halindeydiler ve Câlût her gün İsrail askerlerini düelloya davet ediyordu.[3] Sadece Davud, Câlût'un karşısına çıkmaya cesaret edebildi ve onu sapanıyla yendi. Yenilmez savaşçılarını kaybeden Filistinlilerin cesareti kırıldı ve savaşı bırakarak kaçtılar. Devin kolları kesilerek tapınağa konuldu.
Câlût'u yenen Davud'un halk tarafından çok sevilmesi, adına maniler dizilmesi Kral Şaul'u endişelendirmeye başladı (1. Samuel, 18). Halkın Davud'u kral yapmak istediğini düşünmeye başladı ve onu öldürmeye karar verdi. Davud, Şaul'dan kaçarken Câlût'un kılıcını yanına aldı (1. Samuel 21: 1-9).[2][3]
Tanah ve Eski Ahit'teki bir başka bölümde (2. Samuel 21: 18-22) Beytüllahimli Yareoregim'in oğlu Elhanan'ın Câlût'u öldürdüğü söylenir.[3] Akademisyenler bunun bir elle kopyalama hatası olabileceği düşünür,[3] zira paralel başka bir bölümde "Elhanan, Gatlı Golyat'ın kardeşi Lahmi'yi öldürdü," denir. (1. Tarihler 20:5)[3]
İslam'da
değiştirBakara Sûresi'nde (249-251) Davud ve Câlût'dan kısaca bahsedilir. Câlût'un kafir bir kavimden olduğu, Davud tarafından öldürüldüğü ve Allah'ın Davud'a hükümdarlık bahşettiği söylenir.[1] Câlût ile askerlerinin de yıkılışını haber veren bir ayetin meâli şöyledir:
"Derken, Allah'ın izniyle onları bozdular. Davud Câlût'u öldürdü. Allah ona (Davud'a) hükümdarlık ve hikmet verdi ve ona dilediğini öğretti. Eğer Allah, insanların bir kısmıyla diğerlerini savmasaydı, dünya bozulurdu. Fakat Allah, bütün âlemlere karşı lütuf sahibidir" (el-Bakara, 2/25 1).
Ayette de ifâde edildiği gibi, Davud, Tâlût'un komutasında toplanmış bulunan İsrailoğullarının arasındaydı ve karşı ordunun başında bulunan Câlût'u öldürdü. Böylece İsrailoğulları bu savaşta galip geldi. Filistin ordusu yenildi. Ardından Davud Tâlût'un kızı ile evlendi ve onun ölümünden sonra da onun yerine kral oldu.[4]
Câlût'un boyu
değiştirCâlût'un boyu tarih boyunca çeşitli yazar ve çevirmenler tarafından gitgide büyütülmekle birlikte; eldeki en eski belgeler olan Ölü Deniz Tomarları'nda, 1. yüzyıl tarihçilerinden Josephus'un kayıtlarında ve 4. yüzyıl Septuaginta'sında (Yunanca Eski Ahit) "4 dirsek (kübit) ve bir karış (span)" olarak verilir. Yaklaşık olarak 2 metreye denk gelen bu boy günümüz standartlarına göre devasa olmamakla birlikte Câlût çağdaşlarından yaklaşık %30 daha uzundu. Daha sonraki dönem belgelerde 6 dirsek ve 1 karış olduğundan bahsedilir ki bu da yaklaşık 3 metreye denk gelir.[5]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b Bakara 249-251 20 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Meali. Diyanet İşleri Başkanlığı. Erişim: 11 Aralık 2011.
- ^ a b 1. Samuel 17 15 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İncil.info. Erişim: 11 Aralık 2011.
- ^ a b c d e f g "Goliath." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2011.
- ^ (Taberî, Camiu'l-Beyân, II, 627 vd.; İbn Kesir, Tefsiru'l-Kur'ani'l-Azim, Beyrut 1969, 1, 303)
- ^ The Dead Sea Scrolls Bible, Translated With Commentary", Martin Abegg, Jr., Peter Flint & Eugene Ulrich, HarperSanFrancisco (2002), sf. 228