Tezer Özlü
| Tezer Özlü | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 10 Eylül 1943 Simav, Kütahya, Türkiye |
| Ölüm | 18 Şubat 1986 (42 yaşında) Zürih, İsviçre |
| Defin yeri | Aşiyan Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet |  Türk |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Tür | Roman, öykü |
Tezer Özlü (10 Eylül 1943, Kütahya - 18 Şubat 1986, Zürih), Türk yazar. Başta Çocukluğun Soğuk Geceleri ve Yaşamın Ucuna Yolculuk olmak üzere az sayıda kitabıyla tanınır. Yazar Demir Özlü ve yazar-çevirmen Sezer Duru'nun kardeşidir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]10 Eylül 1943 tarihinde Kütahya'nın Simav ilçesinde doğdu. Çocukluğu anne babasının görev yaptığı Simav, Ödemiş ve Gerede'de geçti. İstanbul'a 10 yaşındayken geldi. Avusturya Kız Lisesi'ne gitti; ancak mezun olmadı. 1961'de yurt dışına çıktı. 1962 - 1963 yıllarında otostopla Avrupa'yı gezdi. Paris'te tanıştığı tiyatrocu ve yazar Güner Sümer'le 1964 yılında evlendi. Birlikte Ankara'ya yerleştiler. Sümer'in AST'ta çalıştığı bu dönemde Özlü, Almanca çevirmenlik yaptı. AST'ta 1963-64 sezonunda Sümer'in yönettiği Brendan Behan'ın Gizli Ordu oyununda oynadı.[1][2] Sümer'den ayrılarak İstanbul'a yerleşti. Geçirdiği rahatsızlık nedeniyle kesintili olarak 1967 - 1972 yılları arasında İstanbul'da farklı hastanelerin psikiyatri kliniklerinde kaldı. Çocukluğundan başlayarak yaşadıklarını ve klinikte kaldığı bu dönemleri Çocukluğun Soğuk Geceleri kitabında yazdı.[3]
1968 yılında yönetmen Erden Kıral'la evlendi. Bu evlilikten 1973'te kızı Deniz doğdu. Bir burs alarak 1981'de Berlin'e gitti. Bu arada Kıral'dan ayrıldı. Kanada'da yaşayan İsviçre asıllı sanatçı Hans Peter Marti ile tanıştı ve 1984'te Marti'yle evlenerek Zürih'e yerleşti.[1] Meme kanseri nedeniyle 18 Şubat 1986'da burada öldü. Mezarı Aşiyan Mezarlığı'ndadır.[4]
Özlü, eski eşi Erden Kıral'ın Yol filminin çekimi döneminde yaşananları anlattığı filmi Yolda'da Yelda Reynaud tarafından canlandırıldı.[5]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk kitabı 1963'ten itibaren dergilerde yayımlanan öykülerinden oluşan Eski Bahçe'dir. Kitap ilk kez 1978'de basıldı. 1980'de ilk romanı olan Çocukluğun Soğuk Geceleri yayımlandı. Kendisini derinden etkilemiş üç yazar olan Svevo, Kafka ve Pavese'nin izinden giderek yazdığı ikinci romanı 1983'te Auf den Spuren eines Selbstmords (Bir İntiharın İzinde) adıyla yayımlandı. 1983 Marburg Yazın Ödülü'nü kazanan kitap, yazar tarafından Yaşamın Ucuna Yolculuk adıyla Türkçe olarak bir anlamda yeniden yazıldı ve bu hâliyle 1984'te basıldı. İlk öykü kitabı Eski Bahçe yazarın ölümünün ardından, daha sonra yazdığı öykülerle birlikte Eski Bahçe - Eski Sevgi adıyla 1987'de okurla buluştu. Gergedan Dergisi 13. sayısında yazar anısına bir "fotobiyografi" yayımladı. Günce ve anlatılarından bazı parçalar ise Kalanlar (1990) adlı küçük bir kitapçıkta bir araya getirildi. Bu kitapta yer alan çoğu Almanca yazılmış metinler, Sezer Duru tarafından Türkçeye çevrildi. Özlü'nün yayımlanmamış senaryosu Zaman Dışı Yaşam da yazarın tüm yapıtlarını yayımlayan Yapı Kredi Yayınları (YKY) tarafından 1993'te basıldı. Bu seride, yazarın dostu Leyla Erbil'e yazdığı mektuplardan oluşan Tezer Özlü’den Leyla Erbil’e Mektuplar (1995) da bulunmaktadır.[6] Ayrıca Özlü'nün yazar arkadaşı Ferit Edgü'yle mektuplaşmalarından oluşan Her Şeyin Sonundayım adlı kitabı da 2010'da SEL Yayıncılık etiketiyle basılmıştır.[7] Wolfgang Hildesheimer'in "Bay Walser'in Kargaları" adlı eserini Türkçeye çevirmiştir ve radyoya uyarlamıştır.[8]
- Eski Bahçe (1978), öykü
- Çocukluğun Soğuk Geceleri (1980), roman
- Auf den Spuren eines Selbstmords (Bir İntiharın İzinde) (1983) (Kitabın Türkçeye çevrilmiş adı Yaşamın Ucuna Yolculuk), anlatı.
- Eski Bahçe - Eski Sevgi (1987), öykü
- Kalanlar (1995), deneme
- Zaman Dışı Yaşam (2000), senaryo
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tezer'e Mektup - Yıldırım Türker, Radikal Gazetesi. 30.08.2008.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Tezer Özlü'den kalanlar: "Ağlama, Letiza, ağlama. Hiçbir şey değil. Ölmek hiçbir şey değil..."". 10 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010.
- ^ "1963/1964 Dönemi". AST. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2008.
- ^ Özlü, Tezer (Ekim 2004). Çocukluğun Soğuk Geceleri (11. bas.). Yapı Kredi Yayınları.
- ^ "Tezer Özlü". 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.
- ^ Fatih Özgüven (14 Nisan 2005). "Yarı 'Yolda' kalmak..." Radikal Gazetesi. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.
- ^ "Tezer Özlü". 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.
- ^ "Sana ne yazabilirim ki?". 26 Mart 2010. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2015.
- ^ Yazar tarafından radyoya uyarlanan bu oyunu, Engin Uludağ yönetmiş; Hale Akınlı, Müşfik Kenter, Meral Taygun ve Zihni Göktay oyunda rol almışlardır; bkz. https://www.youtube.com/watch?v=4HRRiZLYEYA . Oyunun radyo kaydında, yazarın adı "Tezer Kıral" olarak geçmektedir.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bir Ruh Çözümsel Okuma: Tezer Özlü'nün İçsel Dünyasına Öyküleriyle Yaklaşım 15 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Doç Dr. Ayla Gökmen, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 5, Mayıs 2001.
- Yaşamın Ucundaki Kadın: Tezer Özlü 10 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
