Kelbecer (rayon)
 | |
 Rayonun Azerbaycan'daki konumu | |
| Merkez | Kelbecer |
|---|---|
| Başkan | Azer Gocayev |
| Alan | 3054[1] (km2) |
| Nüfus | 53962 |
| Plaka kodu | 32 |
| Telefon kodu | 237 |
| Posta kodu | AZ 3200 |
Kelbecer Rayonu (Azerbaycan Türkçesi: Çay üstündə qala=nehir üzerinde kale anlamında), Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. 8 Ağustos 1930 tarihinde rayon statüsü almıştır. 1992 yılında Azerbaycan parlamentosunun kararıyla eski Ağdere (Mardakert) rayonunun 20 köyü Kelbecer rayonuna katılmıştır.
Yakın dönem tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]4 Nisan 1993 tarihinde Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin desteğindeki[2] Ermeni güçler tarafından işgal edilmiştir. Azerbaycan güçleri rayonu geri almak için 15 Aralık 1993- 24 Şubat 1994 tarihleri arasında Kelbecer operasyonunu başlatarak rayonun %30'unu işgalden kurtarsa da neticede taarruz öncesi mevkilere dönülmek zorunda kalınmıştır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 30 Nisan 1993 tarihli 822 sayılı kararında tüm işgal kuvvetlerinin çekilmesi talep edilmiştir.[3] 2020 yılı sonbaharına dek bu rayonun doğu kesimi uluslararası alanda tanınmayan,[4] de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Mardakert İli'nin bir parçası, batı kesimini ise Şaumyan İli'nin bir parçası olarak yönetilmekteydi.
İkinci Karabağ Savaşı sonrası Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın imzaladığı ve 27 Eylül 2020'de başlayan Dağlık Karabağ savaşını sona erdiren anlaşması uyarınca, Ermeni kuvvetleri Kelbecer rayonunun batısından 15 Kasım 2020 tarihine dek geri çekildi ve bölge Azerbaycan'a tek bir kurşun atılmadan geri verilerek 27 yıllık Ermeni işgali sonlandırılmıştır.[5][6] Doğu tarafı ise 2023 Eylül'üne dek Rus barış gücü deneitminde Ermenilerde kalmıştır. 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları sonrası rayonun doğusu da Azerbaycan kontrolüne verildi. Azerbaycan askerleri rayonun doğusuna girerek bölgede bulunan Qozlukörpü köyü merkezinde Üç renkli Azerbaycan bayrağını dalgalandırmıştır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Karabağ Savaşı'ndan önce nüfusunun %98'ini Azeriler oluşturmuştur. İşgalin sonuncunda 53.962 kişi[7] tamamen sürgün edilmiştir.[8] 15 Kasım 2020'ye kadar Azerbaycan'ın işgal edilmiş diğer rayonları gibi, Kelbecer rayonunda geçici yerleşimlerde faaliyetler devam etmekteydi. 1 Ocak 2007 tarihinde Kelbecer rayonunun mülteci nüfusu 74.885 kişiydi.[1]
Maden suyu
[değiştir | kaynağı değiştir]Kelbecer metal doğal kaynakları ve maden sularıyla tanınyor. Rayona bağlı İstisu kasabasında "İstisu" maden su kaynağı bulunur. SSCB döneminde buraya bir sanatoryum ve İstisu tatil köyü kurulmuştur. Böylece Kelbecer rayonu Sovyetler'in bilinen turizm merkezlerinden biri olmuştur.[kaynak belirtilmeli]
Not
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Statistik Komitesi". 14 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2009.
- ^ Ambrosio, Thomas (2001). Irredentism: Ethnic Conflict and International Politics (İngilizce). Greenwood Publishing Group. s. 150. ISBN 0-275-97260-7, ISBN 978-0-275-97260-8. 14 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2009.
Convincing evidence points also to the direct engagement of Armenian (from the Republic of Armenia) armed forces in the fighting, and to their continued regular stationing in Karabagh
- ^ "Security Council Resolution 822: Armenia-Azerbaijan" (PDF). United Nations. 30 Nisan 1993. 15 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
The Security Council demands the cessation of all hostilities and hostile acts with a view to establishing a durable cease-fire, as well as immediate withdrawal of all occupying forces from the Kelbajar district and other recently occupied areas of Azerbaijan.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2009.
- ^ "Обнародован текст заявления Алиева, Пашиняна и Путина о прекращении войны в Карабахе". www.kommersant.ru (Rusça). 10 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
- ^ "Dağlık Karabağ anlaşması sonrası Türkiye'nin rolü ne olacak?". BBC News Türkçe. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
- ^ "Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Statistik Komitesi". 14 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2009.
- ^ "İnternational Crisis Group" (PDF). 1 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2009.
