Fikret Türkmen

Fikret Türkmen (d. 1945, Yozgat) akademisyen, Türk Dünyası Araştırmaları profesörüdür. 1992 yılında kurulan Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsünün kurucu müdürüdür.^[1]

3 Aralık 1945 tarihinde Yozgat'ın Boğazlıyan kazasına bağlı Abdilli köyünde çiftçilikle uğraşan bir ailenin dört çocuğundan birisi olarak dünyaya gelmiştir.^[2] İlkokulu köyünde, ortaokulu Boğazlıyan'da, liseyi ise Bursa Işıklar Askerî Lisesi'nde okuduktan sonra geçtiği Kara Harp Okulu'nda 1963 yılında son sınıftayken 20-21 Mayıs olayları nedeniyle bırakmak zorunda kalmıştır.^[2] 1963 Kasım ayında girdiği Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü 1967 yılında mezun olarak Konya Erkek Lisesi Edebiyat öğretmenliğine atanır. Kısa süre öğretmenlik yaptığı bu okulda tanıştığı yeni mezun genç edebiyat öğretmeni Fidan hanım ile evlenmiş ve “İdil” adında bir kızları, “Orkun” adında bir oğulları olmuştur.^[2]

1968 yılında Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde halk edebiyatı asistanı olmuştur.^[3] 1969 yılında doktora yapmak üzere İstanbul'a, Prof. Dr. Mehmet Kaplan'ın yanma gönderilir. 1972 yılında "Âşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma" isimli doktorasını tamamlar. 1974-1976 yılları arasında Fransa, Paris'te Prof. Dr. Pertev Naili Boratav'ın yanında Sorbonne'daki folklor metodolojisi ve halk edebiyatı ile ilgili ders, seminer ve konferanslara katılır.^[4] Türkiye'ye döndüğünde 1976-1978 yıllarında Atatürk Üniversitesi'nde çalışır. 1978 yılında Ege Üniversitesi'nde yeni açılan Sosyal Bilimler Fakültesi'ne (şu anki Edebiyat Fakültesi) naklen atanmıştır.^[2] 1980 yılında "Tahir ile Zühre" isimli eseri ile doçent, 1986 yılında "Nasreddin Hoca Fıkraları" konulu tezi ile de profesör olmuştur.^[3] 1992 yılında Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü'nün kurulmasında büyük rol oynamış ve kurucu müdür olarak görev almıştır.^[5]

Türkmen, Türk destanları ve halk hikâyeleri üzerinde kendi çalışmaları dışında yüksek lisans ve doktora çalışmaları da yaptırmaktadır. Bu konuda Saltuk-name ve Battal Gazi Destanları ile ilgili iki doktora çalışması tamamlanmıştır. Türkiye’de “İlim ve Edebiyat Eserleri Sahipleri Meslek Birliği 12 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İlesam)” üyesidir.^[6] Ayrıca Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü 10 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu üyesidir. Halen bu kurumun “yürütme kurulu” üyesi olarak da görev yapmaktadır. Yurt dışında ise ABD’de merkezi Indiana Üniversitesi'nde olan PIAC (Permanent International Altaistic Conference), ABD ve Kanada’da “Turkish Studies Association”, Fransa’da ESCAS (European Seminar on Central Asian Studies) daimi üyesidir.^[7]

Yurt içinde ve yurt dışında pek çok kongre ve konferansa katılmış ve yabancı dillerde (Fransızca, Rusça) makaleler yayımlanmıştır. İtalya Venedik Üniversitesi’nde 1974’te Türkiye’de basılan “Âşık Garip” kitabı kısaltılarak İtalyanca olarak yayınlanmıştır. Halen TDK tarafından yayımlanmakta olan “Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi”nin Yayın Kurulu Başkanlığı görevini yürütmekte bununla beraber Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü’nde “Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi”ni yayınlamaktadır.

Onurları ve başarılarından bazıları

^[2][4]

• Prof. Dr. Fikret Türkmen’e 1992 yılında Azerbaycan Devlet Üniversitesi tarafından fahri doktora unvanı verilmiştir.
• 1995 yılında Manas Destanı üzerindeki çalışmaları ve yayınladığı araştırmaları ile Kırgızistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı tarafından “Manas-1000” nişanı ile ödüllendirilmiştir.
• 1996 yılında Türkmenistan’ın en büyük ödülü olan “Uluslararası Mahdumkulu Ödülü” Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı tarafından 18 Mayıs’ta devlet töreni ile Fikret Türkmen’e verilmiştir.
• 1997’de Kırgızistan Bilimler Akademisi, “Akademik Unvanı” vermiştir.
• 1998 yılında Kırgızistan’ın Çüy Üniversitesi “Fahri Profesörlük” unvanını vermiştir.
• Kazakistan İlimler Akademisi Kasım 1999’da “Akademik” unvanı vererek Kazakistan İlimler Akademisi’ne üye seçmiştir.
• UNESCO’nun katkılarıyla Kasım 1999’da kurulan ve merkezi Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te olan “Dünya Milletleri Destanları, Milletlerarası Kurumu”nun kurucu üyesi ve yönetim kurulu üyesidir
• Türk Dünyası’na yönelik başarılı çalışmalarından dolayı, 1999 yılında TÜRKSAV tarafından “Türk Dünyasına Hizmet Ödülü”ne layık görülmüştür.

Eserlerinden bazıları şunlardır

^[3][8]

• Âşık Şeref Taşlıova'dan Derlenen Halk Hikayeleri 2008, Ankara TDK Yayınları* “Nasreddin Hoca Latifelerinin Şerhi” Akademi Kitabevi ISBN 9757395935
• “Tahir ile Zühre” 1998 AKM Yayınları ISBN 9751610577
• “Aşık Garip Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma” (1974; ilâveli 2. bs., Aşık Garip Hikâyesi, 1995),
• “Tahir ile Zühre Hikâyesi” (1983; ilâveli 2. bs., 1998),
• “Letâif-i Nasreddin Hoca” (Burhaniye Tercümesi)-İnceleme, Şerh (1989; ilâveli 2. bs., 1998),
• “Türk Halk Edebiyatının Ermeni Kültürüne Tesiri” (1992),
• “Sahada Folklor Derleme Teknikleri” (1992),
• “Türkmen Şiir Antolojisi” (Gurbandurdı Geldiyev'le, 1995),
• “Halkbilimi Yöntemi” (K. Krohn-J. Krohn'dan, Günsel İçöz ile, 1995),
• “Manas Destanı Üzerine İncelemeler” (Çeviriler I, 1995),
• “Manas Destanı” (Alimcan İnayet ile, 1995),
• “Türkmen Şiir Antolojisi” (1995),
• “Letâif-i Nasreddin Hoca Latifielerinin Şerhi-Burhaniye Tercümesi” (1999).

• Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü 24 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Pdf Biyografik söyleşi 15 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.