Akdes Nimet Kurat

Akdes Nimet Kurat (22 Nisan 1903,^[1] Kazan - 8 Eylül 1971, İstanbul), Tatar asıllı Türk tarihçi, akademisyen.

22 Nisan 1903'te, Kazan'ın Novoşeşminskiy Rayonu'na bağlı Berkete köyünde,^[2] Tâhir Şahmurad ile Şâkire İrfan'ın çocuğu olarak dünyaya geldi.^[3] 1920'de Bügülme Lisesi'nden mezun oldu ve eğitimine devam etmek için önce Leningrad ve arkasından Moskova'ya gittiyse de yüksek öğrenimini buralarda tamamlamadı.^[2] 1922'de, eğitimini sürdürmek için Almanya'yi planlasa da, Letonya üzerinden Polonya'ya giderken pasaportsuz olduğu için tutuklandı ve burada altı ay kadar hapis yattı.^[2] Hapisten çıkmasının ardından Varşova yakınlarındaki bir çiftlikte yaklaşık bir buçuk yıl çalıştı, bu esnada Lehçe öğrendi.^[2] Polonya'daki Türkiye elçiliğinden aldığı pasaportla 1924 kasımında İstanbul'a geldi.^[2]

İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesinde tarih ve felsefe eğitimi aldı.^[3] 1925 ağustosunda Mehmet Fuat Köprülü tarafından Türkiyat Enstitüsüne asistan olarak alındı.^[3] Mayıs 1928'de tarih bölümünden mezun olmasının ardından Almanya'daki Breslau ve Hamburg üniversitelerinde Doğu Avrupa, Bizans tarihi, ekonomi ve felsefe alanlarında eğitim gördü.^[3] 1933 yılında İstanbul'a dönmesiyle birlikte orta zamanlar tarihi doçent adaylığına getirildi.^[3] 1935'te Kurat soyadını aldı.^[2] 1937 yılında İsveç'e giderek Uppsala Üniversitesi'nde ders verdi ve aynı zamanda başkent Stockholm'deki İsveç Devlet Arşivi'nde araştırmalarda bulundu.^[3] Burada geçirdiği bir yıllık süreçte ve sonrasında Berlin, Viyana, Londra, Paris gibi merkezlerdeki arşiv ve kütüphanelerde yaptığı araştırmalarda Prut Seferi ve Barışı adlı eseri için doküman topladı.^[3]

1938'de Türkiye'ye dönmesinin ardından Kurat; Denizli Lisesi, Gazi Terbiye Enstitüsü gibi eğitim kurumlarında tarih öğretmenliği yaptı.^[3] 1941 eylülünde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kapsamında açılan Rus Dili ve Edebiyatı Bölümüne doçent olarak atandı, 1944'te ise profesörlüğe yükseltildi.^[3] Ertesi yıl Orta Çağ Tarihi profesörlüğüne getirilen Kurat; 1954-1955 yıllarında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı.^[3]

28 Ağustos 1971'de, Ankara'dan İstanbul'a giderken içinde bulunduğu otobüsün kaza geçirmesi sonucu ağır yaralandı, 8 Eylül günü ise İstanbul'da öldü.^[3]

• Die türkische prosographie bei Leonikas Chalcocondilas (Hamburg, 1933)
• Çaka Bey: İzmir ve Civarındaki Adaların ilk Türk Beyi (M.S. 1081 - 1096) (İstanbul, 1936, 1945, 1966)
• Peçenek Tarihi (İstanbul 1937)
• Kazan Hanlığını Kuran Uluğ Muhammed Hanın Yarlığı (İstanbul, 1937)
• Topkapı Sarayı Müzesi Arşivindeki Altınordu, Kırım ve Türkistan Hanlarına Ait Yarlık ve Bitikleri İstanbul 1940 İsveç Kralı Kari XII m Hayatı ve Faaliyeti (İstanbul, 1940)
• İsveç Kral Karl XII m Türkiye'de Kalışı ve Bu Sıralarda Osmanlı İmparatorluğu (İstanbul, 1943)
• Rusya Tarihi. Başlangıcından 1911'ye Kadar (Ankara, 1948, 1999)
• Prut Seferi ve Barışı, I-II (Ankara, 1951, 1953)
• Türk-İngiliz Münasebetlerinin Başlangıcı ve Gelişmesi (1553-1610) (Ankara, 1953)
• The Despatches of Sir Robert Sutton. Ambassador in Constantinople 1710-1714 (Londra, 1953)
• Türk Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış (1800-1959) (Ankara, 1959)
• Başkan Lyndon B. Jonson ve Amerika Birleşik Devletleri Cumhurbaşkanlığı (Ankara, 1964)
• Türkiye ve İdil Boyu. 1569 Astrahan Seferi, Ten-İdil Kanalı ve XVI-XVIII. Yüzyıl Osmanlı-Rus Münasebetleri (Ankara, 1966)
• Türkiye ve Rusya: XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşma Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919) (Ankara, 1970)
• IV-XVII1. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri (Ankara, 1972)

• Yuvalı, Abdülkâdir, (Ed.) (1996). Türk Dünyası Aydınları Sempozyumu Bildirileri: 23-26 Mayıs 1996. Kayseri. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.