Romania

Rumanya România (Rumano)
Watawat Eskudo
Awitin: Deșteaptă-te, române! Gumising ka, Rumano!"
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Bukarest 44°25′N 26°06′E / 44.417°N 26.100°E / 44.417; 26.100
Wikang opisyal	Rumano
Katawagan	Rumano
Pamahalaan	Unitaryong republikang semi-presidensyal
• Pangulo	Klaus Iohannis
• Punong Ministro	Marcel Ciolacu
Lehislatura	Parlamento
• Mataas na Kapulungan	Senado
• Mababang Kapulungan	Kapulungan ng mga Diputado
Kasarinlan  mula sa Imperyong Otomano
• Deklarasyon	9 Mayo 1877
• Dakilang Unyon	1 Disyembre 1918
• Diktadurang Pasista	21 Enero 1941
• Rehimeng Komunista	30 Disyembre 1947
• Himagsikang Rumano	25 Disyembre 1989
• Saligang Batas	8 Disyembre 1991
Lawak
• Kabuuan	238,398 km2 (92,046 mi kuw) (ika-81)
• Katubigan (%)	3
Populasyon
• Pagtataya sa 2024	19,064,409 (ika-63)
• Senso	19,053,815
• Densidad	79.9/km2 (206.9/mi kuw) (ika-136)
KDP (PLP)	Pagtataya sa 2024
• Kabuuan	$817.986 bilyon (ika-35)
• Bawat kapita	$43,179 (ika-48)
KDP (nominal)	Pagtataya sa 2024
• Kabuuan	$369.971 bilyon (ika-41)
• Bawat kapita	$19,530 (ika-56)
Gini (2023)	31.0 katamtaman
TKP (2022)	0.827 napakataas · ika-53
Salapi	Leu ng Rumanya (RON)
Sona ng oras	UTC+2 (EET)
• Tag-init (DST)	UTC+3 (EEST)
Internet TLD	.ro • .eu

Ang Rumanya (Rumano: România) ay bansang matatagpuan sa Timog-Silangang Europa. Sumasaklaw ito ng lawak na 238,397 km² at tinatahanan ng mahigit 19 milyong tao. Pinapaligiran ito ng Ukranya sa hilaga't silangan, Hungriya sa kanluran, Serbiya sa timog-kanluran, Bulgarya sa timog, Moldabya sa silangan, at Dagat Itim sa timog-silangan. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay Bukarest.

Ang Romania ay kabilang din sa samahan ng NATO mula pa noong 2004 at naka-tayang sumali rin sa Unyong Europeo. Ito ay bahagi ng Unyong Europeo mula noong 1 Enero 2007. Gayundin isang miyembro ng NATO mula noong 29 Marso 2004. Bukod dito, nag-aakda ng Latin Union, ang Francophonie at ang OSCE.

Ang pangalan Romania ay nagmula sa Roma o ang Imperyong Romano (Eastern) at emphasizes ang mga pinagmulan ng mga bansa bilang isang lalawigan ng Roman Empire. Sa Late unang panahon, ang Roman Empire ay madalas na tinatawag sa Latin Romania. Ang ilang mga historians-claim na ang medyebal Byzantine Empire ay dapat na matawag Romania, ngunit ideya na ito ay hindi tinanggap. Ang pangalan "Romania" ay ginagamit din para sa mga grupo ng mga European lupain kung saan Romansa wika ay lumitaw.

Romania ay isang demokratikong republika. Ang mga mambabatas ng pamahalaan ng Romanian binubuo ng dalawang kamara, ang Senat (Senado), na may 137 mga miyembro (bilang ng 2004), at Camera Deputaţilor (Chamber of Deputies), na may 332 mga miyembro. Ang mga miyembro ng parehong kamara ay napili sa halalan gaganapin tuwing apat na taon. Ang chairman, chief executive, ay inihalal na rin sa pamamagitan ng mga sikat na boto sa bawat limang taon (hanggang sa 2004 ay apat na taon). Ng pangulo ng appoints ang prime ministro, na ulo ng gobyerno, na ang mga miyembro ay nasa i hinirang ng kanya. Ang pamahalaan ay sumasailalim sa isang parlyamentaryo boto ng pag-apruba.

Ang makabagong Romania ay umusbong mula sa teritoryo ng makalumang Romanong probinsya ng Dacia, at nabuo ito noong 1859 mula sa pagsasanib ng Moldavia at Wallachia. Ang bagong bansa na tinawag nang Romania simula noong 1866, ay naging malaya mula sa Imperyong Ottoman noong 1877. Sa katapusan ng Unang Digmaang Pandaigdig, sumanib rin ang Transylvania, Bukovina at Bessarabia sa Kaharian ng Romania. Sa katapusan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang mga teritoryo na bumubuo sa makabagong-panahong Moldova ay sinakop ng Unyong Sobyet, at nang maglaon ay naging isang sosyalistang republika at miyembro ng Warsaw Pact ang Romania. Pagkatapos ng Himagsikan ng 1989, ang Romania ay muling naging isang demokrasiya at kapitalistang ekonomiya.

• Oradea

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.